Polska od nowa / Opracowanie zbiorowe

Michał Okoński, redaktor wydania:

Przeglądanie roczników „Tygodnika” jest doświadczeniem niezwykłym. To nie tylko czytanie o historii – to słuchanie historii, która sama do nas mówi. I pyta o teraźniejszość. Weźmy stulecie niepodległości: ten numer wydania specjalnego otwiera pisany na jedną z poprzednich jej rocznic tekst Eugeniusza Kwiatkowskiego, legendarnego wicepremiera II Rzeczypospolitej, budowniczego Gdyni i twórcy koncepcji Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Tekst trzeźwo analizujący sytuację, w której przyszło działać Ojcom Założycielom tamtego państwa, wykonującym – jak się uważnie wczytać – misję niemożliwą. A przecież odnoszącym sukces. I Kwiatkowski, i kolejni autorzy nie mają złudzeń: to nie była i nie jest Rzeczpospolita idealna (najwięcej o tym mówi może cytowany w tekście Czesława Miłosza wiersz Józefa Łobodowskiego), a zarazem zawsze było to państwo, którego obywatele – zacytujmy Kwiatkowskiego – w chwilach najcięższych wyzwalali tyle zapobiegliwej pracowitości, samorzutnej dyscypliny i zdumiewającej inicjatywy, że wszystkie trudności udawało się przezwyciężyć. To nie jest tylko opowieść o roku 1918.

Wybierając teksty do tego wydania, szukaliśmy przede wszystkim takich, które – nawet jeśli mówiły o historii – zachowały aktualność. I które uczyły współpracy ponad podziałami, szacunku dla siebie nawzajem i dla najróżniejszych wizji ojczyzny, w tych najlepszych chwilach (czy jedną z nich nie było tworzenie konstytucji III RP, której preambułę Tadeusz Mazowiecki pisał, inspirując się tekstem również tu przypomnianym?), przekraczających horyzont myślenia w kategoriach partyjnych, etnicznych czy religijnych. Chcieliśmy także pokazać „Tygodnikowy” styl myślenia: realizmu politycznego Stefana Kisielewskiego, otwarcia zarówno na Europę, o której pisał Władysław Bartoszewski, jak i na małe ojczyzny, o czym mówił Ryszard Koziołek, nade wszystko zaś: odniesienia do rzeczywistości pozaziemskiej, co zawsze cechowało pisarstwo ks. Józefa Tischnera czy Jerzego Turowicza.

Na dwie części tego wydania wypada zwrócić szczególną uwagę: ostatnia, zatytułowana „Rok 2018”, to próba krytycznej analizy naszego tu i teraz, ale problemy opisywane przez jej autorów chyba nie różnią się tak bardzo od tamtych sprzed stu lat. Część „Polska jest kobietą” to z kolei hołd dla tych, których rolę historia często pomija, choć dzięki ich mocy i niezłomności stanowienie Niepodległej mogło stać się faktem.

Zapraszam do lektury. Sami Państwo zobaczą, jak bardzo nie jest to antologia tekstów historycznych.

ROK 1918

• Eugeniusz Kwiatkowski: Jeden dzień w historii Polski
• Wojciech Roszkowski: Godzina zero
• Jacek Majchrowski: Mit nieskalanego początku
• Tadeusz A. Olszański: Bo ni z tego, ni z owego
• Remigiusz Okraska: Lewicowe początki polskiej niepodległości
• Tomasz Nałęcz: Niepodległość bez Marszałka?
• Czesław Miłosz: Piłsudski

POLSKA JEST KOBIETĄ

• Jadwiga Jaraczewska: Piękne wczoraj
• Zofia Lipska-Celińska: Koleżanki z mojej klasy
• Patrycja Bukalska: Elżbiety Dziębowskiej patriotyzm nieplanowany
• Józefa Hennelowa: Ulica Zamkowa, numer 8
• Grzegorz Olszański: Świrszczyńska, baba na barykadzie
• Halina Birenbaum: Sypie się ze mnie
• Elżbieta Moczarska: Życie dla niepodległości
• Marek Maskiewicz: Danuta Wałęsowa, kobieta z własną historią
• Małgorzata Szpakowska: Monotonne ruchy ścierek

SŁOWA SĄ WAŻNE

• Ks. Józef Tischner: Polska jest Ojczyzną
• Marcin Król: Ojczyzna
• Tadeusz Sławek: Solidarność, którą oddychamy
• Ks. Józef Tischner: Nieszczęsny dar wolności
• Władysław Stróżewski: Patriotyzm, przemienieni kołodzieje
• Stefan Wilkanowicz: Moja prywatna preambuła
• Zdzisław Najder: Niepodległość za jeden grosz
• Marek Edelman: Najważniejsze jest życie
• Jerzy Turowicz: Miłość to najpiękniejsze słowo świata
• W TYM MIEJSCU EUROPY
• Jerzy Turowicz: Drogi do Europy
• Stefan Kisielewski: W tym miejscu Europy
• Andrzej Brzeziecki: Tadeusza Mazowieckiego droga do Krzyżowej
• Władysław Bartoszewski: Średniak z potencjałem
• Janusz Tazbir: Obcy i swoi
• Ryszard Koziołek: Ja, wybierając los mój, wybrałem… śląski

ROK 2018

• Bartłomiej Sienkiewicz: U siebie i na swoim
• Paweł Bravo: Co mnie obchodzi Polska
• Magdalena Nowicka: Byliśmy głusi
• Rafał Matyja: Dziecięca rewolucja
• Michał Łuczewski, Michał Bilewicz: Łączy nas Smoleńsk
• Magdalena Tulli: Tajemnicza rana
• Marcin Napiórkowski: Do przyjaciół patriotów
• Ks. Adam Boniecki: Na 11 listopada