W książce omówiono zagadnienia dotyczące genezy środków zaskarżenia na gruncie postępowania przed sądami administracyjnymi, konstytucyjne podstawy wprowadzenia zwyczajnych środków zaskarżenia na grunt procedury sądowoadministracyjnej, jak również pojęcie środków zaskarżenia oraz pojęcie weryfikacji orzeczeń sądowych. Zasadnicza część opracowania dotyczy podstawowego zwyczajnego środka zaskarżenia - skargi kasacyjnej. Uzupełnienie rozważań stanowi analiza drugiego ze zwyczajnych środków zaskarżenia, tj. zażalenia.
W części poświęconej skardze kasacyjnej omówiono m.in. charakter prawny skargi kasacyjnej, porównano rozwiązania przyjęte na gruncie postępowania sądowoadministracyjnego z rozwiązaniami funkcjonującymi na gruncie kodeksu postępowania cywilnego w odniesieniu do skargi kasacyjnej.
Wartością tej publikacji jest bogate orzecznictwo sądów administracyjnych z okresu pierwszych lat funkcjonowania reformy sądownictwa administracyjnego (2004-2008), dotyczące zwyczajnych środków zaskarżenia. Godna podkreślenia jest również analiza porównawcza skarg kasacyjnych uregulowanych na gruncie postępowania sądowoadministracyjnego i postępowania cywilnego, prowadząca do konstatacji, iż na gruncie procedury sądowoadministracyjnej ustawodawca stworzył swoisty model zwyczajnego środka zaskarżenia.
Wykaz ważniejszych skrótów 9
Wstęp 11
Rozdział I Geneza środków zaskarżenia na tle rozwoju procedury sądowoadministracyjnej 15
1. Zagadnienia wstępne 15 2. Księstwo Warszawskie 17 3. Królestwo Polskie 1815-1867 21 4. Okres zaborów 28 5. Okres międzywojenny 31 6. Okres powojenny 39 7. Ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym z 1980 r. 44 8. Ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym z 1995 r. 46 9. Przygotowanie reformy sądownictwa administracyjnego 55
Rozdział II System środków zaskarżenia w postępowaniu przed sądami administracyjnymi 59
1. Zagadnienia wstępne 59 2. Pojęcie i podział środków zaskarżenia 65 2.1. Modele środków odwoławczych 68 3. Funkcja środków zaskarżenia 73 4. Pojęcie weryfikacji orzeczeń sądowych 75
Rozdział III Konstytucyjne podstawy weryfikacji orzeczeń zapadających w postępowaniu przed sądami administracyjnymi 80
1. Zagadnienia wstępne 80 2. Zasada instancyjności postępowania sądowego 81 2.1. Istota zasady 81 2.2. Znaczenie zasady instancyjności na gruncie postępowania sądowoadministracyjnego 83 3. Zasada prawa do sądu 87 3.1. Istota zasady 87 3.2. Znaczenie zasady prawa do sądu na gruncie postępowania sądowoadministracyjnego 90 3.3. Skarga kasacyjna w aspekcie realizacji zasady prawa do sądu 94
Rozdział IV Skarga kasacyjna jako zwyczajny środek zaskarżenia orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych 99
1. Geneza skargi kasacyjnej na gruncie postępowania cywilnego 99 2. Charakter prawny skargi kasacyjnej 105 3. Podmioty legitymowane do wniesienia skargi kasacyjnej 111 4. Przedmiot zaskarżenia skargą kasacyjną 112 5. Wymogi skargi kasacyjnej 113 5.1. Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części 115 5.2. Przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie 116 5.3. Wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany 119 6. Przymus radcowsko-adwokacki, wpis od skargi kasacyjnej 121 7. Podstawy zaskarżenia 126 7.1. Naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie 128 7.2. Naruszenie przepisów postępowania mogących mieć istotny wpływ na wynik sprawy 131 8. Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym 135 9. Orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego 154 9.1. Wyrok oddalający skargę kasacyjną 155 9.2. Wyroki wydawane przez Naczelny Sąd Administracyjny w przypadku uwzględnienia skargi kasacyjnej 157 9.3. Postanowienie uchylające zaskarżone orzeczenie i odrzucające skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego 162 9.4. Postanowienie uchylające zaskarżone orzeczenie i umarzające postępowanie 166 9.5. Wyrok merytoryczno-reformacyjny 168
Rozdział V Zażalenie jako zwyczajny środek zaskarżenia orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych 173
1. Charakter prawny zażalenia 173 2. Przedmiot zaskarżenia 176 3. Wymogi formalne zażalenia 178 4. Postępowanie zażaleniowe 181
Zakończenie 187
Bibliografia 193