Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na funkcjonowanie biznesu

Adam Bodnar - doktor nauk prawnych; Rzecznik Praw Obywatelskich na kadencję 2015-2020; adiunkt w Zakładzie Praw Człowieka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; autor licznych publikacji na temat praw człowieka oraz prawa Unii Europejskiej.

Adam Ploszka - doktorant w Zakładzie Praw Człowieka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, absolwent prawa i stosunków międzynarodowych na UW; prawnik w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka; autor publikacji z zakresu krajowej i międzynarodowej ochrony praw człowieka.

Monografia stanowi oryginalne i nowatorskie w polskiej doktrynie prawniczej omówienie materialnych i proceduralnych aspektów oddziaływania Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na funkcjonowanie biznesu. Wśród jej autorów znaleźli się najwybitniejsi znawcy systemu EKPCz w Polsce.
Teksty zawarte w niniejszym opracowaniu zostały podzielone na pięć części, dotyczących kolejno: zagadnień ustrojowych, wpływu EKPCz na funkcjonowanie wolnego rynku oraz na zagadnienie sprawiedliwości proceduralnej w działalności gospodarczej, stosunku obowiązków i uprawnień pracodawcy do praw jednostki w świetle Konwencji, a także statusu przedsiębiorcy jako podmiotu poszukującego ochrony przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka.
Publikacja może być przydatnym narzędziem dla praktyki prawa oraz inspiracją dla adwokatów i radców prawnych do formułowania skarg do ETPCz, a dla sędziów ? do uwzględniania standardów tego trybunału w swoim orzecznictwie. Będzie również stanowić cenny wkład do dyskusji o pracach nad stworzeniem instrumentów prawa międzynarodowego, które umożliwiłyby pociąganie biznesu do odpowiedzialności za naruszenia praw człowieka.


Wykaz skrótów 13
Wstęp, czyli o związkach między biznesem a prawami człowieka 17
Część I Zagadnienia ustrojowe 23
Leszek Garlicki Horyzontalne obowiązywanie praw człowieka a standardy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 25
Krystyna Kowalik-Bańczyk Znaczenie (nie)przystąpienia Unii Europejskiej do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka dla ochrony praw podmiotów gospodarczych 41 1. Rozszerzanie się kompetencji Unii Europejskiej w dziedzinie praw człowieka a prawa podmiotów gospodarczych w świetle Konwencji 44 2. Konwencja a prawa podmiotów gospodarczych w Unii Europejskiej 45 3. Dotychczasowa recepcja Konwencji przez prawo Unii Europejskiej 46 4. Dotychczasowa recepcja Konwencji przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 50 5. Dotychczasowe stanowisko Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 52 6.Możliwość akcesji Unii Europejskiej do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i jej domniemane skutki 54 7. Opinia 2/13 a relacja między Kartą Praw Podstawowych a Europejską Konwencją Praw Człowieka 57 8. Podsumowanie 60
Adam Bodnar Wzajemne przenikanie się standardów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie kształtowania zasad regulacji biznesu 62 1. Wstęp 62 2. Rozbieżności w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 63 3. Sfery przenikania się orzecznictwa w zakresie regulacji biznesu 66 4. Metoda recepcji standardu dokonywana przez Europejski Trybunał Praw Człowieka 69 5. Metoda recepcji dokonywana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 71 6. Zakaz ponownego karania za ten sam czyn 73 7. Wspólne ustalanie obowiązującego standardu - współpraca pomiędzy Europejskim Trybunałem Praw Człowieka a Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej 75 8. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej - przyszła kluczowa rola w zakresie kształtowania standardu praw człowieka? 75 9. Związane ręce Europejskiego Trybunału Praw Człowieka? 77
Część II Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na funkcjonowanie wolnego rynku 79
Artur Nowacki Europejska Konwencja Praw Człowieka a fuzje i przejęcia 81
Piotr M. Szelenbaum, Paweł Wajda Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 4 marca 2014 r. w sprawie Grande Stevens i in. v. Włochy a odpowiedzialność administracyjna osób fizycznych za naruszenie obowiązków informacyjnych na rynku kapitałowym 95 1. Wprowadzenie 95 2. Stan faktyczny 97 3. Odpowiedzialność administracyjna a odpowiedzialność karna 101 4. Podsumowanie 110
Adam Ploszka Tajemnica zawodowa prawników a przeciwdziałanie praniu pieniędzy w kontekście dialogu trybunałów europejskich 113 1. Wprowadzenie 113 2. Przeciwdziałanie praniu pieniędzy 114 3. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-305/05 116 4. Michaud v. Francja 120 4.1. Stan faktyczny 120 4.2. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 121 5. Polska regulacja 128 6. Podsumowanie 132
Marcin Szwed Działalność deweloperów a Europejska Konwencja Praw Człowieka 133 1. Wstęp 133 2. Działalność deweloperska 134 3. Prawo własności w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 134 4. Działalność deweloperska a orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 138 5. Ochrona klientów deweloperów w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 146 6. Działalność deweloperska a pozostałe przepisy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 149 7. Podsumowanie 151
Zuzanna Warso Prawa człowieka na styku biznesu i badań naukowych - wybrane zagadnienia 152 1. Badania naukowe - prawa człowieka - biznes 152 2. Badania naukowe w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 154 3. Sprawa Hertel v. Szwajcaria 156 3.1. Stan faktyczny i wyroki sądów krajowych 157 3.2. Orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 159 4. Sprawa Gillberg v. Szwecja 160 4.1. Stan faktyczny i postępowanie krajowe 160 4.2. Postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw 162 5. Sprawa Parrillo v. Włochy 163 5.1. Stan faktyczny 164 5.2. Postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka 164 6. Obecne znaczenie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 165
Hanna Machińska Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na przestrzeganie praw człowieka przez podmioty gospodarcze w związku z ochroną środowiska 169 1. Wprowadzenie 169 2. Prośrodowiskowe orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 174 3. Uwagi końcowe 183
Dorota Głowacka Odpowiedzialność administratorów stron internetowych za treści publikowane przez użytkowników w świetle sprawy Delfi AS v. Estonia 185 1. Wprowadzenie 185 2. Delfi AS v. Estonia. Stan faktyczny 190 3. Stan prawny 192 4. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 195 5. Recepcja wyroku. Host service provider czy wydawca? 199 6. Wnioski. Obowiązek poszanowania praw człowieka przez usługodawców internetowych 207
Część III Sprawiedliwość proceduralna w działalności gospodarczej a Europejska Konwencja Praw Człowieka 213
Maciej Bernatt Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na kształtowanie standardów postępowania w sprawach ochrony konkurencji 215 1. Wprowadzenie 215 2. Obowiązywanie art. 6 EKPCz w postępowaniu w sprawach ochrony konkurencji 216 3. Podniesienie standardów procesowych 218 4. Standardy karne w postępowaniach administracyjnych 223 5. Dwukierunkowy wpływ art. 6 EKPCz 226 6. Zakończenie 229
Robert Krasnodębski Tworzenie standardów przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w zakresie postępowań podatkowych i karno-skarbowych 231
Część IV Obowiązki i uprawnienia pracodawcy a prawa jednostki w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 247
Katarzyna Łasak Nowy aspekt ochrony wynagrodzenia w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka? Uwagi na tle wyroku w sprawie Paulet 249 1. Zagadnienia wstępne 249 2. Sprawa Paulet w wymiarze sprawiedliwości WielkiejBrytanii 253 3. Sprawa Paulet przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka 259 4. Problemy wykładni art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz wynikające z wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Paulet 263 4.1. Dopuszczalność zastosowania art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz 263 4.2. Zakres zastosowania art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz 266 4.3. Charakter naruszenia art. 1 Protokołu nr 1 do EKPCz 268 5. Wnioski 273
Krzysztof Śmiszek Wolność gospodarcza pracodawców a standardy odpowiedzialności za dyskryminację w miejscu pracy w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 277 1. Wstęp 277 2. Ramy prawne 278 3. Główne obszary potencjalnego konfliktu wartości 281 4. Standard ochrony wypracowany przez Europejski Trybunał Praw Człowieka 285 5. Podsumowanie 289
Część V Przedsiębiorcy jako skarżący przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka 291
Katarzyna Gonera Koszty sądowe jako ograniczenie działalności gospodarczej w świetle wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach polskich i ich wykonania 293 1. Dostęp do sądu 293 2. Odmowa zwolnienia od opłat sądowych 295 3. Ustanowienie pełnomocnika z urzędu 300 4. Organ decydujący o przyznaniu pomocy prawnej 304 5. Formularze oświadczeń o stanie majątkowym 307
Ireneusz C. Kamiński Spółka i inne podmioty gospodarcze jako "skarżący" w rozumieniu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 309 1. Podmioty pozbawione zdolności skargowej 310 2. Brak statusu ofiary 319 3. Podsumowanie 327