VAT w transakcjach łańcuchowych. Praktyka przed i po quick fix / Wojciech Kieszkowski

Publikacja zawiera analizę kryteriów decydujących o sposobie opodatkowania VAT transakcji realizowanych w łańcuchach dostaw. Pozwala ustalić, czy w danym przypadku mamy do czynienia z transakcją łańcuchową, a jeśli tak – na co zwrócić uwagę, aby dobrze rozliczyć VAT i nie narazić się na poważne ryzyko podatkowe i karnoskarbowe. Opracowanie zostało zilustrowane wieloma diagramami i przykładami z praktyki, a także interpretacjami indywidualnymi i orzeczeniami sądowymi.

Celem autora było stworzenie praktycznego kompendium wiedzy na temat transakcji łańcuchowych, wsparcie świadomości podatkowej uczestników tych transakcji oraz zestawienie wskazówek, na co należy zwracać uwagę w przypadku międzynarodowego obrotu towarowego.

Książka przeznaczona jest dla doradców podatkowych, radców prawnych, ekonomistów, księgowych, a także przedsiębiorców branż związanych z handlem międzynarodowym (producentów, dystrybutorów towarów, firm logistycznych i transportowych, grup międzynarodowych). Będzie cennym źródłem wiedzy dla pracowników działów sprzedaży, działów zakupów i logistyki.

Wykaz skrótów .................................................................................. 11
Przedmowa ......................................................................................... 15
Rozdział 1
Wstęp do rozliczeń VAT w towarowych transakcjach zagranicznych .............................. 19
1.1. Tymczasowość systemu rozliczeń VAT w transakcjach UE .................................. 19
1.2. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów ............................ 21
1.3. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów ............................. 25
1.4. Eksport towarów ....................................................................... 28
1.5. Import towarów ........................................................................ 30
1.6. Transakcje łańcuchowe, czyli jeden towar, dwie sprzedaże, trzy podmioty .......................... 33
1.7. Transakcje łańcuchowe a wyłudzenia podatkowe ............... 37
Rozdział 2
Transakcje łańcuchowe – zarys ogólny ........................................ 43
2.1. Kontekst unijny – przed 1.01.2020 r. ...................................... 43
2.1.1. Brak legislacji unijnej .................................................. 43
2.1.2. Praktyka TSUE ............................................................ 45
2.1.2.1. Sprawa C-245/04, EMAG Handel Eder OHG przeciwko Finanzlandesdirektion für Kärnten ......... 45
2.1.2.2. Sprawa C-430/09, Euro Tyre Holding BV przeciwko Staatssecretaris van Financiën .......... 47
2.1.2.3. Sprawa C-587/10, Vogtländische Straßen-, Tief- und Rohrleitungsbau GmbH Rodewisch (VSTR) przeciwko Finanzamt Plauen ........................................ 50
2.1.2.4. Sprawa C-33/13, Marcin Jagiełło przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi ................... 51
2.1.2.5. Sprawa C-386/16, „Toridas” UAB przeciwko Valstybinė mokesčių inspekcija prie Lietuvos Respublikos finansų ministerijos ..................................... 53
2.1.2.6. Sprawa C-628/16, Kreuzmayr GmbH przeciwko Finanzamt Linz ......................... 54
2.1.2.7. Sprawa C-580/16, Firma Hans Bühler KG przeciwko Finanzamt de Graz-Stadt ......... 56
2.1.2.8. Sprawa C-414/17, AREX CZ a.s. przeciwko Odvolací finanční ředitelství ... 57
2.1.2.9. Sprawa C-273/18, SIA „Kuršu zeme” przeciwko Valsts ieņēmumu dienests........ 59
2.1.2.10. Sprawa C-401/18, Herst s.r.o. przeciwko Odvolací finanční ředitelství ...................... 60
2.1.2.11. Sprawa C-696/20, B. przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w W. ............ 62
2.1.2.12. Sprawa C-512/21, Aquila Part Prod Com SA przeciwko Nemzeti Adó- és Vámhivatal Fellebviteli Igazgatósága ... 63
2.2. Kontekst unijny – po 1.01.2020 r. ........................................... 65
2.2.1. Dyrektywa quick fix .................................................... 65
2.2.2. Rozporządzenie 2018/1912 ......................................... 68
2.2.3. Noty wyjaśniające Komisji Europejskiej .................. 72
2.3. Definicja transakcji łańcuchowej w ustawie o VAT ............ 73
2.3.1. Rdzeń definicji ............................................................. 73
2.3.1.1. Przepisy ustawy o VAT ................................ 73
2.3.1.2. Jeden towar .................................................... 80
2.3.1.3. Przynajmniej dwie dostawy ........................ 82
2.3.1.4. Przynajmniej trzy podmioty ...................... 85
2.3.1.5. Jeden transport ............................................. 88
2.3.2. Wewnątrzwspólnotowe transakcje trójstronne (WTT) ..................... 90
2.3.3. Transakcje łańcuchowe a dostawy z instalacją i montażem .................................... 92
2.4. Praktyczne ryzyko związane z udziałem w transakcji łańcuchowej ..................................... 94
Rozdział 3
Opodatkowanie VAT międzynarodowych transakcji łańcuchowych – ewolucja przepisów ............ 101
3.1. Kryteria klasyfikacji transakcji – ujęcie ogólne ................... 101
3.2. Organizacja transportu ........................................................... 107
3.3. Warunki dostawy ..................................................................... 109
Rozdział 4
Opodatkowanie VAT międzynarodowych transakcji łańcuchowych po 1.07.2020 r. – krajowe źródła prawa ............. 115
4.1. Komunikat Ministerstwa Finansów ...................................... 115
4.2. Najważniejsze definicje w ustawie o VAT ............................. 119
Rozdział 5
Nieprzerwany charakter transakcji .............................................. 123
5.1. Zmiana gestii transportowej i kontrowersje z nią związane ................................. 123
5.2. Przerwa w transporcie organizowanym przez jeden podmiot ...................................... 131
5.2.1. Brak zamiaru sprzedaży w trakcie transportu ........ 131
5.2.2. Zmiana środka transportu ......................................... 132
5.2.3. Przechowywanie towaru po drodze ......................... 135
5.2.4. Wykonanie usług na towarze (uszlachetnianie) ..... 138
5.2.5. Czasowe zatrzymanie towaru .................................... 143
Rozdział 6
Wysyłka i transport towaru, czyli o organizacji transportu ..... 145
6.1. Co to znaczy „organizować transport”? ................................ 145
6.1.1. Próba zdefiniowania pojęcia organizacji transportu ................................................. 145
6.1.2. Wysyłka transportem własnym................................. 153
6.1.3. Wysyłka przez przewoźnika ...................................... 157
6.1.4. Zapłata za transport .................................................... 161
6.1.5. Transport „za pośrednictwem” innego uczestnika łańcucha dostaw ................................... 162
6.2. Organizacja transportu a warunki Incoterms ..................... 166
6.3. Organizacja transportu a definicja podmiotu pośredniczącego .................................. 174
Rozdział 7
Klasyfikacja transakcji w łańcuchu dostaw ................................. 177
7.1. Transport organizuje pierwszy sprzdawca ........................... 177
7.2. Transport organizuje ostatni nabywca .................................. 186
7.3. Transport organizowany przez nabywcę dokonującego dostawy ........................................... 193
Rozdział 8
Podmiot pośredniczący ................................................................... 197
8.1. Definicja podmiotu pośredniczącego .................................... 197
8.2. Jeden pośrednik w łańcuchu lub kilku pośredników .......... 203
8.3. Domniemany pośrednik w łańcuchu .................................... 205
8.4. Dowody potwierdzające status podmiotu pośredniczącego ............................. 207
8.5. Numer VAT UE podmiotu pośredniczącego ....................... 212
8.5.1. Numer właściwy dla kraju przeznaczenia ............... 212
8.5.2. Numer właściwy dla kraju wysyłki – obalenie domniemania .................................... 214
8.5.3. Numer właściwy dla kraju innego niż kraj wysyłki i przeznaczenia ....................................... 216
8.5.4. Brak jakiegokolwiek numeru VAT UE ..................... 217
8.5.5. Przekazanie numeru dostawcy .................................. 220
8.6. Podatnik certyfikowany .......................................................... 225
Rozdział 9
Warunki dostawy .............................................................................. 231
9.1. Definicja warunków dostawy ................................................. 231
9.2. Reguły Incoterms w teorii ....................................................... 235
9.2.1. O regułach Incoterms w ogólności ........................... 235
9.2.2. Incoterms EXW ........................................................... 237
9.2.3. Incoterms „F” ............................................................... 238
9.2.4. Incoterms „C” .............................................................. 240
9.2.5. Incoterms „D” .............................................................. 242
9.3. Reguły Incoterms w praktyce ................................................. 244
9.3.1. Reguły Incoterms w transakcjach niełańcuchowych ................................... 244
9.3.2. Znaczenie Incoterms w łańcuchu dostaw ................ 247
9.3.3. Kombinacje warunków dostawy ............................... 250
9.3.3.1. EXW + EXW ................................................ 250
9.3.3.2. EXW + FCA/FOB ........................................ 251
9.3.3.3. EXW + CPT/CFR ......................................... 253
9.3.3.4. EXW + DAP/DDP ........................................ 254
9.3.3.5. FCA + CIP/CIF ............................................. 256
9.3.3.6. FCA + DAP/DDP ......................................... 257
9.3.3.7. DAP + DAP ................................................... 258
9.4. Czy istnieją warunki dostawy poza Incoterms? .................. 259
Rozdział 10
Korekty w ramach transakcji łańcuchowych .............................. 261
10.1. Korekta rozliczeń w przypadku nieprawidłowej klasyfikacji ......................................... 261
10.2. Korekta faktur ........................................................................... 272
10.3. Korekta dokumentacji transportowej .................................... 275
Rozdział 11
Szczególne rodzaje transakcji łańcuchowych ............................. 279
11.1. Wewnątrzwspólnotowe transakcje trójstronne ................... 279
11.2. Transakcje importowe ............................................................. 289
11.3. Procedura celna „42”................................................................ 296
11.4. Karty paliwowe ......................................................................... 301
11.5. Usługi elektromobilności ........................................................ 306
11.6. Dropshipping ............................................................................ 313
11.7. Transakcje z konsumentem ..................................................... 316
11.8. Towary opodatkowane stawką 0% VAT ................................ 323
11.9. Łańcuch rozpoczyna się i kończy w Polsce ........................... 326
11.10. Łańcuch nie rozpoczyna się i nie kończy w Polsce ........... 331
11.11. Sprzedaż na morzu otwartym .............................................. 336
11.12. Dostawa na statek ................................................................... 338
11.13. Kradzież i oszustwo ............................................................... 344
Literatura ............................................................................................ 351
Orzecznictwo ..................................................................................... 353
Pisma urzędowe ................................................................................ 357
Inne publikacje .................................................................................. 363