Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

Książka zawiera kompleksowe omówienie przepisów ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Autorzy uwzględniają w niej najnowsze orzecznictwo zarówno sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Publikacja wyjaśnia kwestie dotyczące m.in.:
• zasad zawierania i wykonywania umów wynikających z ustawy,
• sposobów kontroli oraz konsekwencji niezawarcia powyższych umów,
• dochodzenia roszczeń z tytułu szkód na osobie, majątkowych oraz związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, a także z tytułu szkód w budynkach rolniczych,
• zadań i zasad działania Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego i Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Komentarz został napisany przez uznanych przedstawicieli doktryny – pracowników Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Akademii Finansów i Biznesu Vistula, jak również praktyków – radców prawnych od wielu lat współpracujących z czołowymi ubezpieczycielami polskimi i zagranicznymi.

Opracowanie przeznaczone jest dla prawników na co dzień zajmujących się problematyką sporów ubezpieczeniowych: sędziów, adwokatów oraz radców prawnych. Zainteresuje pracowników towarzystw ubezpieczeniowych biorących udział w likwidacjach szkód komunikacyjnych i rolnych, a także brokerów oraz agentów ubezpieczeniowych.

Wykaz skrótów ....................................................................................................... 11

Przedmowa ............................................................................................................ 15

USTAWA z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych .................................................................................................... 17

Rozdział 1. Przepisy ogólne .................................................................................... 19

Art. 1. [Przedmiot ustawy] ........................................................................... 20

Art. 2. [Słowniczek ustawowy] ..................................................................... 24

Art. 3. [Definicja ubezpieczenia obowiązkowego] ....................................... 32

Art. 4. [Katalog ubezpieczeń obowiązkowych] ............................................ 37

Art. 5. [Zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego] .......................... 38

Art. 5a. [Milczące przyjęcie oferty zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego] .............................................................................. 41

Art. 6. [Konwalidacja umowy ubezpieczenia obowiązkowego zawartej z naruszeniem przepisów prawa] ...................................................... 43

Art. 7. [Suma gwarancyjna i suma ubezpieczenia] ....................................... 44

Art. 8. [Składka ubezpieczeniowa w ubezpieczeniach obowiązkowych] ...... 47

Art. 8a. [Żądanie zmiany wysokości składki ubezpieczeniowej] ..................... 52

Art. 9. [Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela] ...................................... 54

Art. 9a. [Wypadek ubezpieczeniowy] ............................................................. 58

Art. 10. [Spełnienie obowiązku ubezpieczenia] .............................................. 60

Art. 11. [Zakres obowiązkowych ubezpieczeń OC wynikających z odrębnych aktów prawnych] .............................................................................. 62

Art. 12. [Czas trwania ochrony ubezpieczeniowej] ........................................ 64

Art. 13. [Podstawa wypłaty świadczenia i jego wysokość] ............................. 66

Art. 14. [Postępowanie likwidacyjne] ............................................................. 70

Art. 14a. [Termin wypłaty odszkodowania w przypadku sporu między  Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym a zakładem ubezpieczeń] ..................................................................................... 75

Art. 15. [Zwrot wydatków poniesionych przez ubezpieczającego] ................. 76

Art. 16. [Obowiązki w razie powstania wypadku ubezpieczeniowego] .......... 78

Art. 17. [Skutki niedochowania obowiązków powstałych z chwilą zaistnienia zdarzenia objętego obowiązkowym ubezpieczeniem] ...................... 81

Art. 18. [Zawiadomienia i oświadczenia] ....................................................... 82

Art. 19. [Dochodzenie roszczeń przez poszkodowanego] .............................. 84

Art. 20. [Właściwość miejscowa sądu. Obligatoryjne przypozwanie] ............. 88

Art. 21. [Zakaz samodzielnego uznania lub zaspokojenia roszczenia bez zgody zakładu ubezpieczeń] ............................................................. 91

Art. 22. [Odesłanie do przepisów k.c. i ustaw szczegółowych] ...................... 94

Art. 22a. [Informacja o możliwości wyczerpania się sumy gwarancyjnej] ........ 96

Rozdział 2. Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych ................. 99

Art. 23. [Obowiązek zawarcia umowy] .......................................................... 103

Art. 24. [Wyłączenia z obowiązku ubezpieczenia OC] .................................... 109

Art. 25. [Zakres terytorialny] .......................................................................... 110

Art. 26. [Okres objęty umową] ....................................................................... 114

Art. 27. [Ubezpieczenie krótkoterminowe] .................................................... 114

Art. 28. [Przedłużanie stosunku ubezpieczenia (klauzula prolongacyjna)] ...... 118

Art. 28a. [Ubezpieczenie w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń] ........... 129

Art. 29. [Umowa OC posiadaczy pojazdów mechanicznych] .......................... 131

Art. 30. [Opłata ewidencyjna] ........................................................................ 135

Art. 31. [Przypadki rozwiązania umowy] ........................................................ 136

Art. 32. [Potwierdzenie zawarcia umowy ubezpieczenia] .............................. 140

Art. 33. [Rozwiązanie umowy ubezpieczenia] ................................................ 142

Art. 33a. [Rozwiązanie umowy ubezpieczenia w przypadku pojazdów do jazd testowych] ........................................................................................ 149

Art. 34. [Szkoda powstała w związku z ruchem pojazdu] .............................. 149

Art. 34a. [Właściwość miejscowa sądu] ........................................................... 194

Art. 35. [Zakres podmiotowy ubezpieczenia OC] ........................................... 196

Art. 36. [Wysokość odszkodowania] .............................................................. 204

Art. 36a. [Koszty dodatkowego badania technicznego] ................................... 209

Art. 37. [Szkoda wyrządzona ruchem zespołu pojazdów mechanicznych] ..... 210

Art. 38. [Wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń] ...................... 211

Art. 39. [Powstanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń] ....................... 219

Art. 40. [Ustanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń] ............................ 220

Art. 41. [Zwrot składki] .................................................................................. 220

Art. 42. (uchylony). ........................................................................................ 223

Art. 42a. [Zwrot składki w przypadku czasowego wycofania pojazdu z ruchu] ............................................................................................ 223

Art. 43. [Regres zakładu ubezpieczeń] ........................................................... 225

Art. 43a. (uchylony). ........................................................................................ 233

Rozdział 3. Ubezpieczenie OC rolników ................................................................. 234

Art. 44. [Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia] ................................... 235

Art. 45. [Okres ubezpieczenia] ....................................................................... 240

Art. 46. [Domniemanie zawarcia kolejnej umowy ubezpieczenia OC rolników (klauzula prolongacyjna)] ................................................... 241

Art. 46a. [Ubezpieczenie w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń] ........... 246

Art. 47. [Powstanie obowiązku ubezpieczenia] .............................................. 248

Art. 48. [Obowiązek poinformowania o zmianie w posiadaniu gospodarstwa rolnego] ..................................................................... 251

Art. 49. [Rozwiązanie umowy ubezpieczenia] ................................................ 253

Art. 50. [Zakres przedmiotowy ubezpieczenia] .............................................. 256

Art. 51. [Zakres podmiotowy umowy ubezpieczenia OC rolników] ................ 264

Art. 52. [Sumy gwarancyjne] ......................................................................... 265

Art. 53. [Wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń] ...................... 268

Art. 54. [Termin rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu] ............................. 274

Art. 55. [Ustanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń] ............................ 276

Art. 56. [Zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia] .................. 277

Art. 57. (uchylony). ........................................................................................ 280

Art. 58. [Regres zakładu ubezpieczeń] ........................................................... 280

Rozdział 4. Ubezpieczenie budynków rolniczych .................................................. 286

Art. 59. [Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia budynku rolniczego] ... 287

Art. 60. [Dzień powstania obowiązku] ........................................................... 296

Art. 61. [Okres zawarcia umowy] ................................................................... 296

Art. 62. [Klauzula prolongacyjna] .................................................................. 298

Art. 62a. [Wypowiedzenie umowy ubezpieczenia] .......................................... 304

Art. 63. [Przejście praw i obowiązków na osobę trzecią] ............................... 307

Art. 64. [Obowiązek informacyjny w zakresie zmian w posiadaniu gospodarstwa rolnego] ..................................................................... 310

Art. 65. [Rozwiązanie umowy ubezpieczenia] ................................................ 312

Art. 66. [Wyłączenie z ubezpieczenia budynku] ............................................. 314

Art. 67. [Szkody objęte ubezpieczeniem] ....................................................... 315

Art. 68. [Zasady ustalania wysokości szkody] ................................................. 319

Art. 69. [Dodatkowe elementy wpływające na wysokość szkody] .................. 328

Art. 70. [Suma ubezpieczenia] ....................................................................... 329

Art. 71. [Obowiązek aktualizacji wartości przedmiotu ubezpieczenia] ........... 331

Art. 72. [Budynki wyłączone z obowiązku ubezpieczenia] ............................. 332

Art. 73. [Wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń] ...................... 332

Art. 74. [Termin rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń] ......... 337

Art. 75. [Ustanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń] ............................ 341

Art. 76. [Zwrot składki] .................................................................................. 341

Art. 77. (uchylony). ........................................................................................ 342

Rozdział 5. Dochodzenie roszczeń z tytułu zdarzeń powstałych za granicą ....... 343

Art. 78. [Uprawnienie do uzyskania informacji przez poszkodowanego] ....... 344

Art. 79. [Zgłoszenie roszczeń do reprezentanta] ............................................ 348

Art. 80. [Sposób działania reprezentanta] ..................................................... 352

Art. 81. [Zadania reprezentanta] .................................................................... 354

Art. 82. [Termin rozpatrzenia roszczeń] ......................................................... 357

Art. 83. [Zgłoszenie roszczeń do organu odszkodowawczego] ...................... 358

Art. 83a. [Obowiązki informacyjne organu odszkodowawczego] .................... 361

Art. 83b. [Postępowanie likwidacyjne prowadzone przez organ odszkodowawczy] ............................................................................. 362

Art. 83c. [[Zakończenie postępowania likwidacyjnego przez organ odszkodowawczy] ............................................................................. 363

Art. 83d. [Odpowiedź na zgłoszenie szkody] ................................................... 367

Rozdział 6. Kontrola spełnienia obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, OC rolników 

i budynków rolniczych oraz opłaty za niespełnienie tego obowiązku ................ 369

Art. 84. [Organy obowiązane lub uprawnione do wykonywania kontroli spełniania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego] .............................................................................. 370

Art. 85. [Podstawa ustalenia spełniania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego] ....................................................... 374

Art. 86. [Obowiązek okazania dokumentu ubezpieczenia] ............................ 380

Art. 87. [Zawiadomienie o nieokazaniu dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia] ....................................................... 382

Art. 88. [Opłata za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia] ....................................................... 385

Art. 89. [Kontrola spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów zarejestrowanych poza granicami RP] ............ 388

Art. 90. [Wezwanie do uiszczenia opłaty] ...................................................... 391

Art. 91. [Egzekucja opłaty za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia] .................................................................................. 394

Art. 92. [Przedawnienie roszczenia z tytułu opłaty] ....................................... 396

Art. 93. [Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia a opłata] ..................... 400

Art. 94. [Postępowanie w sprawach umorzenia opłat lub udzielenia ulgi w spłacie] .......................................................................................... 400

Art. 95. [Wyłączenia podmiotowe] ................................................................ 403

Rozdział 7. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny ............................................ 406

Art. 96. [Status prawny UFG] ......................................................................... 407

Art. 97. [Członkostwo w UFG] ....................................................................... 408

Art. 98. [Zadania UFG] ................................................................................... 410

Art. 98a. [Wykonywanie przez UFG zadań określonych w odrębnych ustawach] ......................................................................................... 414

Art. 98b. [Zakres przetwarzania danych osobowych przez UFG] ...................... 415

Art. 98c. [Zakres przetwarzania danych osobowych dotyczących wyroków skazujących oraz naruszeń prawa lub powiązanych środków bezpieczeństwa] ............................................................................... 416

Art. 98d. [Podejmowanie decyzji w oparciu o zautomatyzowane przetwarzanie danych] ...................................................................... 417

Art. 99. [Pomoc finansowa dla zakładów ubezpieczeń] ................................. 417

Art. 100. [Kontrola prawidłowości wykorzystania pomocy finansowej] ........... 419

Art. 101. [Źródło środków przeznaczonych na udzielenie pomocy finansowej] ....................................................................................... 420

Art. 102. [Zadania UFG jako ośrodka informacji] ............................................. 420

Art. 102a. [Informatyczna baza danych] ............................................................ 424

Art. 103. [Gromadzenie danych dotyczących reprezentantów do spraw roszczeń] ........................................................................................... 426

Art. 104. [Udostępnianie danych gromadzonych przez UFG] ........................... 427

Art. 105. [Przekazywanie do UFG danych gromadzonych przez zakład ubezpieczeń] ..................................................................................... 431

Art. 105a. [Dane przekazywane do Funduszu przez centralną ewidencję. Dane przekazywane przez zakład ubezpieczeń do centralnej ewidencji] .... 432

Art. 106. [Ograniczenia zakresu pokrycia szkód przez UFG] ............................. 433

Art. 107. [Zasada wzajemności przy wypłatach dokonywanych z UFG] ........... 435

Art. 108. [Zgłoszenie roszczeń do UFG za pośrednictwem zakładu ubezpieczeń] ..................................................................................... 435

Art. 109. [Termin zaspokojenia roszczeń] ........................................................ 436

Art. 109a. [Przedawnienie roszczeń] .................................................................. 437

Art. 110. [Roszczenie zwrotne UFG] ................................................................. 439

Art. 111. [Upadłość zakładu ubezpieczeń] ....................................................... 440

Art. 112. [Jednorazowa składka na rzecz UFG] ................................................ 441

Art. 113. [Tryb zaspokajania roszczeń przy upadłości zakładu ubezpieczeń] ... 443

Art. 114. [Zaspokajanie roszczeń przez UFG, gdy nie została ogłoszona upadłość zakładu ubezpieczeń] ........................................................ 443

Art. 115. [Organy UFG] .................................................................................... 444

Art. 116. [Statut UFG] ...................................................................................... 445

Art. 117. [Gospodarka finansowa UFG] ........................................................... 446

Art. 118. [Składki wnoszone do Funduszu przez zagraniczne zakłady ubezpieczeń] ..................................................................................... 448

Art. 119. [Roczne sprawozdanie z działalności UFG] ........................................ 449

Art. 119a. (uchylony). ........................................................................................ 451

Rozdział 8. Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ................................ 452

Art. 120. [Status prawny PBUK] ....................................................................... 452

Art. 121. [Członkowie PBUK] ............................................................................ 457

Art. 122. [Zadania PBUK] ................................................................................. 460

Art. 123. [Zakres odpowiedzialności PBUK] ...................................................... 463

Art. 124. [Zadania PBUK wobec zagranicznych biur narodowych i organów odszkodowawczych] ......................................................................... 465 

Art. 125. [Odszkodowania wypłacane przez PBUK] ......................................... 467

Art. 126. [Kara pieniężna nakładana na PBUK] ................................................. 468

Art. 127. [Zasady likwidacji szkód] ................................................................... 470

Art. 128. [Zasady likwidacji szkód] ................................................................... 471

Art. 129. [Wystąpienie o zwrot wypłaconego odszkodowania lub świadczenia] ..................................................................................... 473

Art. 130. [Obowiązek zwrotu odszkodowania lub świadczenia wypłaconego przez zagraniczny organ odszkodowawczy lub ubezpieczeniowy fundusz gwarancyjny] ....................................................................... 475

Art. 131. [Roszczenie regresowe Biura] ............................................................ 476

Art. 132. [Odpowiedzialność solidarna sprawcy szkody i posiadacza pojazdu] ........................................................................................... 478

Art. 133. [Udostępnianie danych przez PBUK] ................................................. 480

Art. 134. [Wniosek o ustalenie i udostępnienie danych] .................................. 482

Art. 135. [Tryb ustalenia danych] ..................................................................... 484

Art. 136. [Informacje przekazywane do PBUK przez Policję] ............................ 485

Art. 136a. [Zakres przetwarzania danych osobowych przez Biuro] .................... 488

Art. 136b. [Zakres przetwarzania danych osobowych dotyczących wyroków skazujących oraz naruszeń prawa lub powiązanych środków bezpieczeństwa] ............................................................................... 490

Art. 136c. [Podejmowanie decyzji w oparciu o zautomatyzowane przetwarzanie danych] ...................................................................... 492

Art. 136d. [Okres przechowywania danych przez PBUK] .................................... 493

Art. 137. (uchylony). ........................................................................................ 494

Art. 138. [Koszty działalności PBUK] ................................................................ 494

Art. 139. [Organy PBUK] .................................................................................. 496

Art. 140. [Roczne sprawozdanie z działalności PBUK] ...................................... 500

Rozdział 9. Zmiany w przepisach obowiązujących ............................................... 502

Art. 141–158. ...................................................................................................... 502

Rozdział 10. Przepisy przejściowe i końcowe ........................................................ 505

Art. 159. [Przepisy intertemporalne] ................................................................ 505

Art. 160. [UFG oraz PBUK funkcjonujące przed wejściem w życie u.u.o.] ......... 508

Art. 161. [Utrzymanie w mocy przepisów wykonawczych] .............................. 509

Art. 162. [Wejście w życie niektórych przepisów ustawy] ................................ 509

Art. 163. [Wejście w życie ustawy] ................................................................... 510

Autorzy ................................................................................................................... 511