Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz / Piotr Staszczyk

Komentarz w przystępny sposób omawia m.in.:
• uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego;
• zlecanie zadań publicznych organizacjom non-profit;
• nadzór administracji nad wykonaniem zadań zleconych;
• szczególne przywileje podatkowe organizacji pozarządowych;
• status wolontariusza.

Publikacja zawiera propozycje rozwiązań problemów, które często powstają w ramach współpracy administracji publicznej z „trzecim sektorem”, czyli organizacjami pozarządowymi.

Poszczególne zagadnienia przedstawiono z uwzględnieniem poglądów prezentowanych w doktrynie i orzecznictwie sądowym. W tym zakresie w syntetyczny sposób przybliżono także użyte w ustawie pojęcia ogólne, wynikające z prawa administracyjnego.

Komentarz jest przeznaczony dla adwokatów, radców prawnych i doradców podatkowych zajmujących się obsługą prawną organizacji pożytku publicznego. Będzie przydatny również członkom organizacji non-profit oraz wolontariuszom.

Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
(tekst jedn . Dz .U . z 2020 r . poz . 1057 ze zm .) . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Dział I. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Art . 1 . [Przedmiot ustawy] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
Art. 1a.  [Komitet do spraw Pożytku Publicznego]  . . . . . . . . 20
Art. 2.  [Definicje]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Art. 3.  [Przesłanki działalności pożytku publicznego. 
Organizacje pozarządowe]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Art. 4.  [Sfera zadań publicznych]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Art. 4a.  [Udostępnianie informacji publicznej]  . . . . . . . . . . . 35
Art. 4b.  [Sposób udostępnienia informacji publicznej]  . . . . 37
Art. 4c.  [Stosowanie przepisów ustawy o dostępie 
do informacji publicznej]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Art. 4d.  [Opieka nad Polonią i Polakami za granicą]  . . . . . . 42
Art. 5.  [Współpraca organów administracji publicznej 
z organizacjami pozarządowymi. Formy i zasady 
współpracy]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
Art. 5a.  [Konsultacje. Program współpracy z organizacjami 
pozarządowymi]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Art. 5b.  [Przyjęcie programu współpracy z organizacjami 
pozarządowymi]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Art. 5c.  [Delegacja ustawowa – programy wspierania 
rozwoju organizacji pozarządowych]  . . . . . . . . . . . 58
Dział II. Działalność pożytku publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Rozdział 1. Działalność odpłatna i nieodpłatna pożytku
publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Art. 6.  [Działalność pożytku publicznego a działalność 
gospodarcza]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Art. 7.  [Działalność nieodpłatna]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Art. 8.  [Działalność odpłatna]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Art. 9.  [Działalność pożytku publicznego a działalność 
gospodarcza – wyjątek]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Art. 10.  [Rachunkowe wyodrębnienie działalności pożytku 
publicznego]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Art. 10a.  [Uproszczona ewidencja przychodów 
i kosztów]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Rozdział 2. Prowadzenie działalności pożytku publicznego
na podstawie zlecenia realizacji zadań publicznych . . . . . . . . 73
Art. 11.  [Tryb zlecania zadań publicznych]  . . . . . . . . . . . . . . 73
Art. 11a.  [Pominięcie procedury konkursowej – klęski 
żywiołowe]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Art. 11b.  [Pominięcie procedury konkursowej – interes 
społeczny lub publiczny]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Art. 11c.  [Pominięcie procedury konkursowej – ochrona 
ludności i ratownictwo]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Art. 11d.  [Odpowiednie stosowanie przepisów]  . . . . . . . . . . 84
Art. 12.  [Wniosek o realizację zadania publicznego]  . . . . . . 84
Art . 13 . [Otwarty konkurs ofert] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Art. 14.  [Treść oferty. Oferta wspólna]  . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Art . 15 . [Rozpatrywanie ofert . Komisja konkursowa] . . . . . . 93
Art. 16.  [Umowa o powierzenie lub wsparcie realizacji 
zadań publicznych]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Art. 16a.  [Wybór realizatorów projektów]  . . . . . . . . . . . . . . . 102
Art. 17.  [Kontrola i ocena realizacji zadania]  . . . . . . . . . . . . 103
Art . 18 . [Sprawozdanie z wykonania zadania
publicznego]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Art. 18a.  [Unieważnienie konkursu]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Art. 19.  [Delegacja ustawowa – wzory oferty, umowy 
i sprawozdania] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Art. 19a.  [Tryb małych zleceń – pominięcie procedury 
konkursu] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Rozdział 2a. Inicjatywa lokalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Art. 19b.  [Wniosek o realizację zadania publicznego]  . . . . . . 111
Art. 19c.  [Ocena wniosków]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Art. 19d.  [Umowa o wykonanie inicjatywy lokalnej]  . . . . . . . 115
Art. 19e.  [Współudział w inicjatywie lokalnej]  . . . . . . . . . . . . 115
Art. 19f.  [Rzeczy konieczne do wykonania inicjatywy 
lokalnej]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Art. 19g.  [Dokumenty potrzebne do realizacji inicjatywy 
lokalnej]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Art. 19h.  [Odesłanie do przepisów k.c.]  . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Rozdział 3. Organizacje pożytku publicznego . . . . . . . . . . . . . 117
Art . 20 . [Status OPP] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Art. 21.  [Wyodrębnienie działalności pożytku 
publicznego]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Art . 22 . [Uzyskanie i utrata statusu OPP] . . . . . . . . . . . . . . . 123
Art . 22a . [Ponowne uzyskanie statusu OPP] . . . . . . . . . . . . . 127
Art . 23 . [Sprawozdania OPP] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Art . 24 . [Uprawnienia OPP] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Art. 25.  [Służba zastępcza w OPP]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Art. 26.  [Informacje o OPP w publicznym radiu 
i telewizji]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Art. 27.  [1% podatku na rzecz OPP]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Art. 27a.  [Wykaz organizacji mających status organizacji 
pożytku publicznego]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Art. 27aa.  [Zakaz przekazywania środków pochodzących 
z 1% podatku na rzecz innej OPP]  . . . . . . . . . . . . . 148
Art. 27ab.  [Fundusz Wspierania Organizacji Pożytku 
Publicznego]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Art. 27b.  [Odpowiedzialność członka organu 
zarządzającego, organu kontroli lub nadzoru oraz 
likwidatora OPP]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Art. 27c.  [Obowiązkowe informacje w materiałach 
promujących przekazanie 1% podatku]  . . . . . . . . . 153
Rozdział 4. Nadzór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Art. 28.  [Nadzór nad działalnością OPP]  . . . . . . . . . . . . . . . 155
Art. 29.  [Czynności kontrolne]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
Art. 29a.  [Maksymalna ilość kontroli. Czas trwania 
kontroli]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Art. 30.  [Uprawnienia osób przeprowadzających 
kontrolę]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Art. 31.  [Protokół pokontrolny]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
Art. 32.  [Wystąpienie pokontrolne]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Art. 33.  [Wykreślenie statusu OPP]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Art. 33a.  [Wykreślenie statusu OPP]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Art. 33aa.  [Wykreślenie statusu OPP]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Art. 33b.  [Delegacja ustawowa – postępowanie 
kontrolne]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Art. 34.  [Odesłanie do przepisów o finansach 
publicznych]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Rozdział 4a. Organizacja i tryb działania Komitetu . . . . . . . . . 166
Art. 34a.  [Skład Komitetu]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Art. 34b.  [Zadania Komitetu]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Art. 34c.  [Przewodniczący Komitetu; tworzenie zespołów 
roboczych]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
Art. 34d.  [Uchwały Komitetu]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Art. 34e.  [Regulamin]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Art. 34f.  [Plan prac Komitetu]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Art. 34g.  [Obsługa Komitetu i Przewodniczącego 
Komitetu] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Art. 34h.  [Sprawozdanie z działalności Komitetu]  . . . . . . . . . 171
Rozdział 5. Rada Działalności Pożytku Publicznego . . . . . . . . 172
Art. 35.  [Kompetencje i kadencja Rady]  . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Art. 36.  [Skład Rady]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Art . 37 . [Posiedzenia Rady] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
Art. 38.  [Eksperci i ekspertyzy]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Art. 39.  [Koszty funkcjonowania i diety członków Rady]  . . . 177
Art. 40.  [Delegacja ustawowa – powoływanie członków 
Rady, organizacja prac Rady]  . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Art. 40a.  [Sprawozdanie z działalności Rady]  . . . . . . . . . . . . 179
Art. 41.  [Obsługa administracyjno-biurowa Rady]  . . . . . . . . 180
Rozdział 5a. Rada Dialogu z Młodym Pokoleniem . . . . . . . . . 180
Art. 41 1.  [Status prawny, zadania i kadencja Rady Dialogu 
z Młodym Pokoleniem]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
Art. 41 2.  [Skład Rady Dialogu z Młodym Pokoleniem]  . . . . . . 182
Art. 41 3.  [Przepisy ustawy stosowane do Rady Dialogu 
z Młodym Pokoleniem oraz jej członków]  . . . . . . . . 185
Art. 41 4.  [Delegacja ustawowa]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Rozdział 6. Wojewódzkie, Powiatowe i Gminne Rady
Działalności Pożytku Publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Art. 41a.  [Utworzenie i zadania Wojewódzkiej Rady 
Działalności Pożytku Publicznego]  . . . . . . . . . . . . . . 186
Art. 41b.  [Skład, powołanie i odwołanie członków Rady 
Wojewódzkiej]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
Art. 41c.  [Posiedzenia Rady Wojewódzkiej]  . . . . . . . . . . . . . . 190
Art. 41d.  [Odesłanie]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Art. 41e.  [Utworzenie i zadania Powiatowej lub Gminnej 
Rady Działalności Pożytku Publicznego]  . . . . . . . . . 191
Art. 41f.  [Skład Rady Powiatowej i Rady Gminnej]  . . . . . . . . 192
Art. 41g.  [Powołanie i odwołanie członków Rady 
Powiatowej i Rady Gminnej]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Art. 41h.  [Współpraca]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Art. 41i.  [Zadania Rady Powiatowej i Rady Gminnej]  . . . . . . 194
Art. 41j.  [Eksperci i ekspertyzy]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Rozdział 7. Pełnomocnicy wojewody do spraw
społeczeństwa obywatelskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Art. 41k.  [Ustanowienie pełnomocnika wojewody do spraw 
społeczeństwa obywatelskiego]  . . . . . . . . . . . . . . . 196
Art. 41l.  [Zadania pełnomocnika wojewody do spraw 
społeczeństwa obywatelskiego]  . . . . . . . . . . . . . . . 197
Dział III. Wolontariat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Rozdział 1. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Art. 42.  [Zadania wolontariuszy]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Art. 43.  [Kwalifikacje wolontariuszy]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
Art. 44.  [Umowa o wolontariacie]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Rozdział 2. Przepisy szczególne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Art. 45.  [Obowiązki korzystającego wobec 
wolontariusza]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
Art. 46.  [Ubezpieczenie wolontariusza. Uprawnienia 
wolontariusza do świadczeń]  . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
Art. 47.  [Obowiązek informacyjny korzystającego]  . . . . . . . 209
Art. 48.  [Wykonywanie świadczeń za granicą]  . . . . . . . . . . . 209
Art. 49.  [Wydatki związane z wolontariatem]  . . . . . . . . . . . 210
Art. 50.  [Charakter świadczenia wolontariusza]  . . . . . . . . . . 211
Art . 50a . [Sprawozdanie z wykonania ustawy] . . . . . . . . . . . 212
Art. 50b.  [Kara grzywny]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
Art. 50c.  [Niedozwolone przekazywanie środków z 1% 
podatku na rzecz innej OPP]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Art. 50d.  [Niewłaściwa promocja 1% podatku]  . . . . . . . . . . . 214
Art. 50e.  [Stosowanie przepisów o postępowaniu 
w sprawach o wykroczenia]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Art. 51.  [Pierwsza kadencja Rady Działalności Pożytku 
Publicznego]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Art. 52.  [Pierwsze sprawozdanie z działania ustawy]  . . . . . . 215
Art. 53.  [Wejście w życie ustawy]  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217