Proces karny w perspektywie ewolucji naukowej i współczesnych trendów rozwojowych / Maria Rogacka-Rzewnicka

Książka jest prezentacją procesu karnego z perspektywy ewolucji naukowej, wkładu ważnych postaci w rozwój tej dziedziny oraz jej aktualnej specyfiki. Definiuje kierunki tej transformacji wraz z opisem ich historycznych i współczesnych uwarunkowań w ramach trzech systemów prawnych: polskiego, francuskiego i niemieckiego. Autorka formułuje wnioski w przedmiocie globalnego stanu procesu karnego w kontynentalnym porządku prawnym.

 Książka pokazuje wielowymiarowość postępowania karnego przez odniesienia do perspektyw badawczych dotychczas nieporuszanych w literaturze w szerokim zakresie. Stanowi syntezę rzeczywistości karnoprocesowej w zakreślonych ramach tematycznych, obejmującą tradycję kształtowania się procesu jako dyscypliny naukowej oraz analizę jej aktualnego położenia pod kątem osiągnięć, ale również zagrożeń.

Autorką monografii jest wysoko ceniona w środowisku naukowym profesor Uniwersytetu Warszawskiego, autorka m.in. znanej i bardzo dobrej monografii poświęconej zasadzie oportunizmu i legalizmu, a także licznych artykułów i rozpraw, opartych o solidne badania prawnoporównawcze, błyszczących erudycją (…).

W książce tej zderzają się rozważania o istocie procesu, jego relacji do prawa, a także i prawa karnego materialnego z wywodami o jego historii, a szczególnie o dziejach teorii procesu karnego ze szczególnie silnym naciskiem położonym na rolę wybitnych uczonych w kształtowaniu paradygmatów (…).

Po raz pierwszy w polskiej literaturze pojawiła się prezentacja osób i ich poglądów, które w sposób istotny wywarły wpływ na rozwój teorii procesu karnego. Zrozumiałe, że centrum zainteresowania autorki musiało zostać zlokalizowane na świecie naukowym francuskim i niemieckim. Tam budowano świat pojęć i wyznaczano szczególnie do końca XIX wieku (a więc do 1914 r.) tendencje rozwojowe.

Z recenzji wydawniczej prof. Stanisława Waltosia

Wykaz skrótów | str. 9

Wstęp | str. 11

Rozdział I
Rozwój procesu karnego jako dziedziny prawa. Udział i rola wybitnych postaci w dziejach procesu karnego | str. 17
1. Uwagi ogólne | str. 17
2. Specyfi ka procesu karnego jako czynnik hamujący do XIX w. rozwój naukowy tej dziedziny | str. 28
3. Ewolucja nauki procesu karnego w okresie do XIX w. | str. 34
4. Zagadnienie warunków rozwoju nauki procesu karnego w XIX w. i w poł. XX w. z perspektywy legislacyjnej i systematyki dyscyplin prawniczych. Analiza porównawcza | str. 53
4.1. Perspektywa legislacyjna | str. 53
4.2. Perspektywa systematyki dyscyplin prawniczych | str. 65
5. Nauczanie prawa karnego procesowego w XIX w. i w I poł. XX w. | str. 70
5.1. Wprowadzenie komparatystyczne | str. 70
5.2. Francja | str. 84
5.3. Niemcy | str. 106
5.4. Podsumowanie | str. 145
5.5. Polska | str. 149
5.5.1. Nauka prawa karnego i jego nauczanie do XIX w. | str. 149
5.5.2. Nauka procesu karnego w XIX w. i w I poł. XX w. Wprowadzenie | str. 163
5.5.3. Okres do 1928 r. | str. 165
5.5.4. Okres 1928–1939 | str. 190
5.5.5. Stanisław Śliwiński – portret uczonego procesualisty | str. 195
5.5.6. Nauczanie procesu karnego w XIX w. i w I poł. XX w. | str. 208
Podsumowanie | str. 216

Rozdział II
Niestabilność prawa jako przeszkoda w diagnozowaniu stanu prawa | str. 219
1. Wprowadzenie | str. 219
2. Zagadnienie bezpieczeństwa prawnego w sferze penalnej | str. 231
Podsumowanie | str. 246

Rozdział III
Niestabilność i „infl acja normatywna” polskiego prawa karnego procesowego. Analiza statystyczna | str. 249
1. Okres XX-lecia międzywojennego | str. 249
2. Okres powojenny (do 1.09.1998 r.) | str. 261
2.1. Wprowadzenie | str. 261
2.2. Lata 1944–1969 | str. 263
2.3. Okres obowiązywania Kodeksu postępowania karnego z 1969 r. | str. 270
3. Kodeks postępowania karnego z 1997 r. i jego zmiany | str. 274
4. Uwagi prawnoporównawcze | str. 284
Podsumowanie | str. 292

Rozdział IV
Ekspansja prawa karnego procesowego w inne sfery regulacyjne | str. 294
1. Hipertrofi a procedury karnej | str. 294
2. Tzw. postępowania represyjne jako przykład hipertofi i procedury karnej | str. 303
3. Odpowiedzialność dyscyplinarna | str. 315
Podsumowanie | str. 331

Rozdział V
Główne nurty i kierunki ewolucji współczesnego procesu karnego | str. 334
1. Wprowadzenie | str. 334
2. Postmodernizm jako perspektywa rozwoju prawa | str. 338
2.1. Wprowadzenie terminologiczne i tematyczne | str. 338
2.2. Postmodernistyczna koncepcja prawa karnego procesowego | str. 347
3. Nurt gwarancyjności i rzetelności postępowania | str. 365
3.1. Wprowadzenie | str. 365
3.2. „Rzetelny proces” jako powszechna klauzula generalna | str. 375
3.3. Kierunki współczesnej gwarancyjności postępowania karnego | str. 388
3.3.1. Niemcy | str. 392
3.3.2. Francja | str. 398
3.3.3. Polska | str. 403
3.4. Podsumowanie | str. 407
4. Nurt wiktymologiczny | str. 411
4.1. Wprowadzenie | str. 411
4.2. Francja | str. 426
5. Nurt konsensualny | str. 433
5.1. Wprowadzenie | str. 433
5.2. Polska | str. 441
6. Nurt prawnomiędzynarodowy | str. 460
6.1. Wprowadzenie | str. 460
6.2. Europeizacja prawa karnego procesowego | str. 468
Zamiast podsumowania | str. 479

Bibliografia | str. 481