Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego / Paulina Święcicka

„Ecce homo” – mówi Poncjusz Piłat i wskazuje na Jezusa. W odpowiedzi słyszy krzyki tłumu: „Ukrzyżuj Go!” „Ukrzyżuj!” Piłat jeszcze się waha, liczy na to, że to wystarczy, ale w końcu ustępuje i wydaje wyrok śmierci. Karę wykonano. To było właśnie to 5 minut, które w historii świata miał Piłat, nawet jeśli nie za bardzo przejmował się tym, co się stało. Ale był to ten moment, który rozpamiętują wszystkie wieki. Ten moment, o który pyta ludzkość, bo nie rozumie, nie godzi się, chciałaby to zmienić, „unieważnić”. Ale pyta też o to – Jak naprawdę było? Pyta – Dlaczego?

Książka przedstawia opis i analizę procesu Jezusa w świetle norm rzymskiego prawa karnego materialnego i procesowego. Analizując materię źródłową oraz kreśląc tło polityczne, społeczne i kulturowe ówczesnej prowincji Judei, stawiane są pytania i proponowane odpowiedzi na nie.

Przykładowo:

• Na ile przekazy źródłowe pozwalają na rekonstrukcję przebiegu postepowania w sprawie Jezusa?
• Jakie były poszczególne kolejne etapy tego postępowania?
• Kto skazał Jezusa na śmierć – Żydzi czy Rzymianie?
• Z jakiego powodu Jezus został w rzeczywistości skazany? Religijnego czy politycznego?
• Czy wyrok skazujący Piłata (a może i decyzja Sanhedrynu) został wydany zgodnie z ówczesnymi regułami postępowania w sprawach karnych?
• Czy wina Jezusa została wystarczająco udowodniona, czy Jezus był raczej ofiarą ogromnego błędu procesowego?
• Czy wyrok był sprawiedliwy?
• Czy, a jeśli tak, to w jaki sposób możliwa jest rewizja wyroku wydanego w tym postępowaniu?

W świetle tych rozważań pojawiają się także takie fundamentalne i uniwersalne dla prawnika kwestie, jak: Czy dla prawnika ważne jest poszukiwanie prawdy, czy tylko przestrzeganie procedury? Co prawnik ma zrobić, gdy to od niego zależy decyzja? Co to znaczy być odważnym w prawie?

Autorka ma nadzieję, że obok informacji, objaśnień i propozycji interpretacji, Czytelnik znajdzie w tym studium także pole dla własnej refleksji.

Słowo wstępne

Słowo wstępne do I wydania

Z recenzji ks. A. Bonieckiego

Wykaz skrótów stosowanych w tekście

Wprowadzenie: proces w sprawie Jezusa – temat aktualny

Źródła historyczne dotyczące procesu Jezusa

Rozdział 1

Źródła potwierdzające historyczność wydarzeń

1.1. Ewangelie kanoniczne

1.2. Apokryfy

1.3. Wzmianka Tacyta

1.4. List Pliniusza Młodszego

1.5. Józef Flawiusz i Testimonium Flavianum

Rozdział 2

Źródła do odtworzenia sytuacji politycznej i społecznej w prowincji Judei oraz do rekonstrukcji rzymskiej procedury karnej w prowincjach w okresie wczesnego pryncypatu

Tło historyczno- prawne procesu

Rozdział 1 Judea jako rzymska prowincja

Rozdział 2 Organizacja prowincji

Rozdział 3 Imperium prowincjonalne

Rozdział 4 Sądownictwo w prowincjach

Rozdział 5 Cognitio extra ordinem w sprawach karnych

Część III

Postępowanie sądowe w sprawie Jezusa z Nazaretu

Rozdział 1 Aresztowanie i sformułowanie zarzutów

1.1. Aresztowanie

1.2. Właściwość sądowa

Rozdział 2 Analiza poszczególnych elementów postępowania

2.1. Zasady procesowe

2.1.1. Zasada jawności postępowania

2.1.2. Zasada ustności postępowania

2.1.3. Zasada bezpośredniości postępowania

2.2. Ramy organizacyjne procesu

2.2.1. Czas postępowania

2.2.2. Miejsce

2.2.3. Język

Rozdział 3 Postępowanie rozpoznawcze

3.1. Tryb postępowania

3.2. Zarzuty

3.3. Sąd – kształt i skład organu decyzyjnego

3.4. Strony postępowania

3.5. Postępowanie dowodowe

3.5.1. Środki dowodowe

3.5.2. Interrogatio i prawo do obrony

3.5.3. Confessio i absolutio?

3.5.4. Fustium castigatio

3.5.5. Problem privilegium paschale

3.6. Wydanie wyroku

3.6.1. Si hunc dimittis, non es amicus Caesaris!

3.6.2. Crimen laesae maiestatis – Piłat czy Jezus?

3.6.3. Formuła wyroku

3.6.4. Skutki wyroku

3.6.5. Ocena wyroku

3.6.6. Czy Piłat mógł wydać inny wyrok?

Rozdział 4 Postępowanie wykonawcze

Część IV

„Proces” przed Sanhedrynem i jego prawa relacja do procesu rzymskiego

Rozdział 1 Sanhedryn jako żydowska Najwyższa Rada polityczno-religijna

Rozdział 2 Legalność postępowania przed Sanhedrynem

Rozdział 3 Jurysdykcja w sprawach zagrożonych karą śmierci

3.1. Pełnia władzy jurysdykcyjnej

3.2. Konieczność zatwierdzenia w celu wykonania

3.3. Wyłączenie kompetencji w sprawach zagrożonych karą śmierci

3.4. Wykonywanie wyroków śmierci

Zakończenie

Zestawienie opisów wydarzeń według ewangelii kanonicznych

Appendix 1. Rewizja wyroku w sprawie Jezusa z Nazaretu

Index Locorum/wykaz cytowanych źródeł

Index Librorum/wykaz cytowanej literatury

Wybór literatury dodatkowej na temat procesu Jezusa – lata 2012–2024

Riassunto/streszczenie