Prawo spadkowe. Vademecum / Sławomira Kotas

Książka stanowi przykład nowoczesnego podręcznika zawierającego kompleksowy zestaw narzędzi potrzebnych każdemu studentowi do przyswojenia wiedzy z zakresu prawa spadkowego oraz do osiągnięcia pozytywnego wyniku na egzaminie. W opracowaniu odniesiono się zarówno do zagadnień z zakresu prawa cywilnego, jak i postępowania cywilnego w zakresie dotyczącym postępowań spadkowych.

Każdy rozdział książki zawiera:
• omówienie podstawowych pojęć związanych z tematyką rozdziału,
• wyjaśnienia bardziej złożonych kwestii w formie graficznej, za pomocą tabel i schematów,
• kazusy i testy umożliwiające weryfikację wiedzy,
• wzory pism procesowych, aktów notarialnych oraz orzeczeń sądów pomagające w lepszym zrozumieniu stosowania omawianych przepisów w praktyce,
• wykaz przykładowych orzeczeń i literatury dotyczących zagadnień poruszanych w ramach rozdziału, co ma ułatwić Czytelnikowi szersze zaznajomienie się z opracowanym tematem.

Publikacja skierowana jest przede wszystkim do studentów kierunków prawniczych oraz aplikantów zawodów prawniczych. Będzie interesująca także dla wszystkich zainteresowanych tematyką prawa spadkowego.

Spis treści

Wykaz skrótów  | str. 17

Wstęp  | str. 19

Rozdział I. Zagadnienia ogólne związane z prawem spadkowym  | str. 21

1. Podstawowe pojęcia  | str. 21

1.1. Spadek  | str. 21

1.2. Długi spadkowe  | str. 23

1.3. Spadkodawca  | str. 23

1.4. Spadkobierca  | str. 24

1.5. Uprawnienie małżonka i osób bliskich  | str. 25

1.6. Niegodność dziedziczenia  | str. 26

1. Schematy  | str. 28

2.1. Prawa i obowiązki niewchodzące w skład spadku  | str. 28

2.2. Prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku  | str. 28

2.3. Przesłanki uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia  | str. 28

1. Kazusy  | str. 29
2. Testy  | str. 31
3. Wzory pism  | str. 32

5.1. Pozew o uznanie spadkobiercy za niegodnego  | str. 32

5.2. Odpowiedź na pozew o uznanie spadkobiercy za niegodnego  | str. 35

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 37
2. Przykładowa literatura  | str. 38

Rozdział II. Dziedziczenie ustawowe  | str. 40

1. Podstawowe pojęcia  | str. 40

1.1. Dziedziczenie ustawowe – uwagi ogólne  | str. 40

1.2. Pierwsza grupa dziedziczących  | str. 41

1.3. Druga grupa dziedziczących  | str. 43

1.4. Trzecia grupa dziedziczących  | str. 44

1.5. Czwarta grupa dziedziczących  | str. 45

1.6. Piąta grupa dziedziczących  | str. 46

1.7. Szósta grupa dziedziczących  | str. 47

1.8. Dziedziczenie w przypadku przysposobienia pełnego  | str. 48

1.9. Dziedziczenie w przypadku przysposobienia niepełnego  | str. 49

1.10. Uprawnienia dziadków spadkodawcy  | str. 50

1. Schematy  | str. 51

2.1. Dziedziczenie w grupie pierwszej – małżonek spadkodawcy wraz z jego dzieckiem lub dziećmi  | str. 51

2.2. Dziedziczenie w grupie pierwszej – gdy jedno z dzieci nie dożyło otwarcia spadku  | str. 51

2.3. Dziedziczenie w grupie drugiej  | str. 52

2.4. Dziedziczenie w grupie trzeciej  | str. 52

2.5. Dziedziczenie w grupie czwartej po nowelizacji  | str. 53

2.6. Przesłanki powstania ustawowego zapisu naddziałowego  | str. 53

1. Kazusy  | str. 54
2. Testy  | str. 55
3. Wzory pism  | str. 57

5.1. Pozew o wyłączenie małżonka od dziedziczenia  | str. 57

5.2. Odpowiedź na pozew o wyłączenie małżonka od dziedziczenia  | str. 60

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 62
2. Przykładowa literatura  | str. 64

Rozdział III. Dziedziczenie testamentowe  | str. 65

1. Podstawowe pojęcia  | str. 65

1.1. Testament  | str. 65

1.1.1. Uwagi ogólne | str. 65

1.1.2. Testament holograficzny | str. 66

1.1.3. Testament notarialny | str. 68

1.1.4. Testament allograficzny | str. 71

1.1.5. Testament ustny | str. 74

1.1.6. Testament podróżny | str. 77

1.1.7. Testament wojskowy | str. 79

1.2. Przesłanki nieważności testamentu  | str. 82

1.3. Odwołanie testamentu  | str. 83

1.4. Wykładania testamentu  | str. 84

1.5. Ogłoszenie testamentu  | str. 85

1.5.1. Uwagi ogólne | str. 85

1.5.2. Otwarcie i ogłoszenie testamentu przez sąd | str. 85

1.5.3. Protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu przez notariusza | str. 87

1.6. Rozrządzenie dotyczące poszczególnych przedmiotów majątkowych  | str. 88

1.7. Podstawienie testamentowe  | str. 90

1.8. Przyrost  | str. 91

1.9. Uprawnienia dziadków testatora  | str. 92

1. Schematy  | str. 92

2.1. Forma testamentu  | str. 92

2.2. Przesłanki nieważności testamentu  | str. 93

2.3. Elementy obligatoryjne testamentu holograficznego  | str. 93

1. Kazusy  | str. 93
2. Testy  | str. 95
3. Wzory pism  | str. 96

5.1. Testament holograficzny – powołanie do spadku dwóch osób  | str. 96

5.2. Testament notarialny – powołanie do spadku jednej osoby  | str. 97

5.3. Protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu przez sąd  | str. 98

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 99
2. Przykładowa literatura  | str. 101

Rozdział IV. Zapis i polecenie  | str. 102

1. Podstawowe pojęcia  | str. 102

1.1. Zapis zwykły  | str. 102

1.2. Zapisobierca zapisu zwykłego  | str. 103

1.3. Osoba obciążona zapisem zwykłem  | str. 104

1.4. Wykonanie zapisu zwykłego  | str. 105

1.5. Zapis windykacyjny  | str. 107

1.6. Zapisobierca zapisu windykacyjnego  | str. 109

1.7. Polecenie  | str. 110

1. Schematy  | str. 112

2.1. Rodzaje zapisów  | str. 112

2.2. Przedmioty zapisu windykacyjnego  | str. 112

1. Kazusy  | str. 113
2. Testy  | str. 114
3. Wzory pism  | str. 115

5.1. Testament holograficzny – powołanie do spadku jednej osoby i zapis  | str. 115

5.2. Testament notarialny – powołanie do spadku jednej osoby i zapis  | str. 116

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 117
2. Przykładowa literatura  | str. 119

Rozdział V. Wykonawca testamentu  | str. 120

1. Podstawowe pojęcia  | str. 120

1.1. Powołanie wykonawcy testamentu  | str. 120

1.2. Prawa i obowiązki wykonawcy testamentu  | str. 121

1.3. Roszczenia między wykonawcą testamentu a spadkobiercą  | str. 123

1.4. Postępowania dotyczące wykonawcy testamentu  | str. 124

1.4.1. Odmowa przyjęcia obowiązku wykonawcy testamentu | str. 124

1.4.2. Zwolnienie wykonawcy testamentu | str. 125

1.4.3. Zaświadczenie | str. 126

1. Schematy  | str. 128

2.1. Obowiązki wykonawcy testamentu  | str. 128

2.2. Roszczenia między spadkobiercą i wykonawcą  | str. 129

1. Kazusy  | str. 129
2. Testy  | str. 131
3. Wzory pism  | str. 132

5.1. Testament notarialny – powołanie dwóch osób i ustanowienie wykonawcy  | str. 132

5.2. Postanowienie oddalające wniosek o wydanie zaświadczenia  | str. 133

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 134
2. Przykładowa literatura  | str. 135

Rozdział VI. Zachowek  | str. 136

1. Podstawowe pojęcia  | str. 136

1.1. Uprawnieni do zachowku  | str. 136

1.2. Wysokość zachowku  | str. 138

1.3. Dochodzenie roszczeń z tytułu zachowku  | str. 142

1.4. Ograniczenia odpowiedzialności  | str. 144

1.4.1. Ograniczenia odpowiedzialności za zapis i polecenie | str. 144

1.4.2. Ograniczenia odpowiedzialności uprawnionego do zachowku | str. 144

1.5. Odpowiedzialność za zachowek  | str. 145

1.5.1. Uwagi ogólne | str. 145

1.5.2. Zapisobiercy windykacyjni | str. 145

1.5.3. Obdarowani | str. 146

1.5.4. Fundacja rodzinna | str. 146

1.6. Zapis i polecenie a zachowek  | str. 147

1.7. Przedawnienie roszczeń z tytułu zachowku  | str. 148

1.8. Wydziedziczenie  | str. 148

1. Schematy  | str. 150

2.1. Osoby najbliższe spadkodawcy uprawnione do zachowku  | str. 150

2.2. Możliwe konfiguracje osób jednocześnie uprawnionych do zachowku  | str. 150

2.3. Wysokość należnego zachowku zgodnie z art. 991 § 1 k.c. | str.  150

2.4. Wyliczenie zachowku – wzór  | str. 151

2.5. Wyliczenie zachowku, jeśli konieczne jest dokonanie zaliczeń – wzór  | str. 151

2.6. Terminy przedawnienia roszczeń z tytułu zachowku  | str. 152

1. Kazusy  | str. 152
2. Testy  | str. 154
3. Wzory pism  | str. 155

5.1. Testament holograficzny – powołanie do spadku dwóch osób i wydziedziczenie   | str. 155

5.2. Pozew o zachowek  | str. 156

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 159
2. Przykładowa literatura  | str. 161

Rozdział VII. Przyjęcie i odrzucenie spadku  | str. 163

1. Podstawowe pojęcia  | str. 163

1.1. Sposób przyjęcia lub odrzucenia spadku  | str. 163

1.2. Termin, sposób i forma złożenia oświadczenia  | str. 164

1.3. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia  | str. 166

1.4. Uznanie odrzucenia spadku za bezskuteczne  | str. 167

1.5. Przyjęcie lub odrzucenie spadku  | str. 168

1. Schematy  | str. 170

2.1. Możliwe oświadczenie spadkobiercy co do spadku  | str. 170

2.2. Wymagane elementy oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku  | str. 171

1. Kazusy  | str. 171
2. Testy  | str. 173
3. Wzory pism  | str. 174

5.1. Protokół przyjęcia przez sąd oświadczenia o odrzuceniu spadku  | str. 174

5.2. Protokół przyjęcia oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza  | str. 175

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 177
2. Przykładowa literatura  | str. 178

Rozdział VIII. Stwierdzenie nabycia spadku  | str. 180

1. Podstawowe pojęcia  | str. 180

1.1. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego  | str. 180

1.2. Postępowanie przed notariuszem o wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia  | str. 183

1.3. Zmiana lub uchylenie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego oraz aktu poświadczenia dziedziczenia  | str. 188

1. Schematy  | str. 190

2.1. Elementy postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku  | str. 190

2.2. Obowiązki sądu prowadzącego postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku  | str. 191

1. Kazusy  | str. 191
2. Testy  | str. 193
3. Wzory pism  | str. 194

5.1. Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu oraz stwierdzenie nabycia spadku na podstawie testamentu  | str. 194

5.2. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku  | str. 196

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 197
2. Przykładowa literatura  | str. 200

Rozdział IX. Odpowiedzialność za długi spadkowe  | str. 202

1. Podstawowe pojęcia  | str. 202

1.1. Chwila przyjęcia spadku a odpowiedzialność  | str. 202

1.2. Sposób przyjęcia spadku a odpowiedzialność  | str. 203

1.3. Wykaz inwentarza  | str. 204

1.4. Spis inwentarza  | str. 206

1.5. Spłata długów spadkowych  | str. 207

1. Schematy  | str. 210

2.1. Etap postępowania a odpowiedzialność za długi spadkowe  | str. 210

2.2. Sposób przyjęcia lub odrzucenia spadku a odpowiedzialność za długi spadkowe  | str. 210

2.3. Etap postępowania a odpowiedzialność współspadkobierców za długi spadkowe  | str. 211

1. Kazusy  | str. 211
2. Testy  | str. 213
3. Wzory pism  | str. 214

5.1. Wykaz inwentarza w formie aktu notarialnego  | str. 214

5.2. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i sporządzeniu spisu inwentarza  | str. 216

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 217
2. Przykładowa literatura  | str. 219

Rozdział X. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku  | str. 220

1. Podstawowe pojęcia  | str. 220

1.1. Wspólność majątku spadkowego  | str. 220

1.2. Dział spadku   | str. 222

1.2.1. Uwagi ogólne | str. 222

1.2.2. Umowny dział spadku | str. 223

1.2.3. Postępowanie o dział spadku | str. 225

1.3. Zasady obliczania schedy spadkowej  | str. 228

1.4. Skutki działu spadku  | str. 230

1. Schematy  | str. 231

2.1. Zniesienie współwłasności między spadkobiercami   | str. 231

2.2. Elementy obligatoryjne wniosku o dział spadku  | str. 232

2.3. Obowiązki sądu w postępowaniu działowym – ustalenie stanu faktycznego  | str. 233

1. Kazusy  | str. 233
2. Testy  | str. 235
3. Wzory pism  | str. 236

5.1. Wniosek o dział spadku  | str. 236

5.2. Postanowienie o dziale spadku  | str. 239

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 240
2. Przykładowa literatura  | str. 242

Rozdział XI. Umowy dotyczące spadku  | str. 243

1. Podstawowe pojęcia  | str. 243

1.1. Umowy dotyczące spadku   | str. 243

1.1.1. Uwagi ogólne | str. 243

1.1.2. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia | str. 243

1.1.3. Umowne zbycie spadku | str. 244

1. Schematy  | str. 247

2.1. Zakaz zawierania umowy o spadek po osobie żyjącej  | str. 247

2.2. Obowiązki zbywcy spadku po zawarciu umowy o zbycie spadku  | str. 247

2.3. Chwila zawarcia umowy o zbycie spadku a obowiązki nabywcy  | str. 248

1. Kazusy  | str. 248
2. Testy  | str. 250
3. Wzory pism  | str. 251

5.1. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia obejmująca zstępnych – akt notarialny  | str. 251

5.2. Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia nieobejmująca zstępnych – akt notarialny  | str. 252

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 253
2. Przykładowa literatura  | str. 256

Rozdział XII. Inne postępowania w sprawach z zakresu prawa spadkowego  | str. 257

1. Podstawowe pojęcia  | str. 257

1.1. Wyjawienie przedmiotów spadkowych  | str. 257

1.2. Przesłuchanie świadków testamentu ustnego  | str. 259

1.3. Zarząd spadku nieobjętego  | str. 260

1.4. Zabezpieczenie spadku  | str. 261

1. Schematy  | str. 265

2.1. Postępowanie o wyjawienie przedmiotów spadkowych  | str. 265

2.2. Zabezpieczenie spadku  | str. 266

2.3. Obowiązki kuratora spadku  | str. 267

1. Kazusy  | str. 267
2. Testy  | str. 269
3. Wzory pism  | str. 270

5.1. Wniosek o zabezpieczenie spadku  | str. 270

5.2. Postanowienie o zabezpieczeniu spadku  | str. 273

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 274
2. Przykładowa literatura  | str. 275

Rozdział XIII. Dziedziczenie gospodarstw rolnych  | str. 277

1. Podstawowe pojęcia  | str. 277

1.1. Dziedziczenie gospodarstw rolnych  | str. 277

1.2. Spadkobiercy gospodarstwa rolnego  | str. 279

1.3. Wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej  | str. 280

1. Schematy  | str. 281

2.1. Warunki, jakie w chwili otwarcia spadku muszą spełniać spadkobiercy ustawowi gospodarstwa rolnego  | str. 281

2.2. Warunki, jakie w chwili otwarcia spadku muszą spełniać spadkobiercy ustawowi wkładu gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej  | str. 282

1. Kazusy  | str. 282
2. Testy  | str. 284
3. Wzory pism  | str. 285

5.1. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku – gospodarstwo rolne  | str. 285

5.2. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku – gospodarstwo rolne  | str. 286

1. Przykładowe orzecznictwo  | str. 288
2. Przykładowa literatura  | str. 291