W niniejszej pracy podjęta została próba analizy kształtowania się ustroju i zakresu funkcjonalnego systemu administracyjnego oraz uwarunkowań zewnętrznych jego funkcjonowania, czynników oddziałujących i przesądzających o kształcie aktualnych rozwiązań prawnych. Dla realizacji tego celu wyodrębnione zostały cztery systemy: polityczny, administracyjny, społeczny i gospodarczy, dysponujące swoistymi zasobami oraz charakterystycznymi dla siebie zasadami działania (racjonalnościami). Systemy te w sposób stały współpracują ze sobą, oddziałują wzajemnie na siebie, zapewniają sobie zasoby i racjonalności konieczne dla swojego istnienia. W pracy ustalono, iż źródłem przekształceń organizacyjnych i funkcjonalnych administracji publicznej była potrzeba sięgnięcia do zasobów i racjonalności systemu społecznego i gospodarczego celem realizacji interesu publicznego. W ich wyniku doszło do ukształtowania się administracji pluralistycznej, której istota wiąże się z obecnością w jej organizacji i działaniu szerszego zakresu autonomii (w wymiarze funkcjonalno-organizacyjnym), elastyczności, policentryzmu organizacyjnego i decyzyjnego, zastosowaniu w procesach administrowania rodzajów racjonalności innych systemów, szerokiej i partnerskiej współpracy administracji z pozostałymi systemami oraz organizacyjnego połączenia się systemu administracyjnego z innymi systemami, nowego podziału władzy i odpowiedzialności między systemy, rezygnacją z zasady jedności organizacyjnej systemu administracyjnego i zastąpienie jej zasadami funkcjonalność oraz specjalizacja. Dywersyfikacja ta doprowadziła także do zmiany sytuacji administracyjnoprawnej jednostki.