Odpowiedzialność prawna organów publicznych oraz przedsiębiorców zajmujących się odpadami / Daria Danecka, Wojciech Radecki

Publikacja przedstawia całość regulacji dotyczących odpowiedzialności karnej za wykroczenia i delikty administracyjne w prawie o odpadach. Omawia również inną niż represyjna odpowiedzialność administracyjną, a także odpowiedzialność cywilną w tym zakresie.

Autorzy przeanalizowali normy prawa zarówno od strony teoretycznej, jak i praktycznej, zwracając uwagę na problemy zbiegu podstaw odpowiedzialności oraz zagadnienia proceduralne umożliwiające w praktyce realizację przepisów prawa.

Przybliżyli również przepisy dotyczące postępowania z odpadami zamieszczone m.in. w ustawach:
• prawo ochrony środowiska, o odpadach, o utrzymaniu czystości i porządku w gminach;
• o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi;
• o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, bateriach i akumulatorach, recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji;
• o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów i odpadach wydobywczych.

Książka przeznaczona jest dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorców zajmujących się zbieraniem, odbiorem, segregowaniem, przetwarzaniem i transportem odpadów. Mogą po nią sięgnąć także funkcjonariusze organów kontrolnych i pracownicy Inspekcji Ochrony Środowiska.

Wykaz skrótów  13
Wstęp  19
Rozdział 1
Wprowadzenie do problematyki odpowiedzialności prawnej  29
1.1. Istota odpowiedzialności prawnej  29
1.2. Rodzaje odpowiedzialności prawnej  34
1.2.1. Uwagi wprowadzające  34
1.2.2. Odpowiedzialność karna  35
1.2.3. Odpowiedzialność administracyjna  58
1.2.3.1. Normatywne określenie odpowiedzialności administracyjnej  58
1.2.3.2. Problem administracyjnych kar pieniężnych  60
1.2.3.3. Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego  69
1.2.3.4. Sposób określania wysokości kary pieniężnej  81
1.2.3.5. Zagadnienia proceduralne  86
1.2.3.6. Ekskurs prawnoporównawczy – reforma czeskiego prawa wykroczeń  89
1.2.3.7. Ekskurs prawnoporównawczy – słowackie sądownictwo administracyjne  96
1.2.3.8. Odpowiedzialność w ustawie o szkodach w środowisku  101
1.2.4. Odpowiedzialność cywilna  104
1.3. Funkcje odpowiedzialności prawnej  106
1.4. Podsumowanie  109
Rozdział 2
Ewolucja przepisów o odpowiedzialności prawnej w polskim ustawodawstwie o odpadach  111
2.1. Kryteria podziału procesu historycznego  111
2.2. Początki  112
2.3. Ustawa z 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska  118
2.4. Pierwsza ustawa z 1997 r. o odpadach wraz z wcześniejszą ustawą z 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach  126
2.5. Druga ustawa z 2001 r. o odpadach wraz z Prawem ochrony środowiska z 2001 r. i ustawami
towarzyszącymi  134
2.6. Trzecia ustawa z 2012 r. o odpadach wraz z ustawami towarzyszącymi  149
2.6.1. Dział X ustawy o odpadach i jego zmiany  149
2.6.2. Inne ustawy dotyczące odpadów  152
2.6.3. Znowelizowanie art. 183 § 1 k.k.  154
2.6.4. Znowelizowanie ustawy o czystości i porządku  157
2.6.5. Drastyczne zaostrzenie kar za niektóre wykroczenia i przestępstwa przeciwko
środowisku  157
2.7. Ekskurs prawnoporównawczy – ewolucja przepisów o postępowaniu z odpadami w Niemczech, Czechosłowacji, Czechach i Słowacji  159
2.7.1. Wprowadzenie  159
2.7.2. Prawo niemieckie  160
2.7.3. Prawo czechosłowackie, czeskie i słowackie  167
2.8. Podsumowanie  171
Rozdział 3
Odpowiedzialność za wykroczenia związane z postępowaniem z odpadami  176
3.1. Kodeks wykroczeń  176
3.1.1. Uwagi wprowadzające  176
3.1.2. Niezapewnienie właściwego stanu sanitarnego  177
3.1.3. Zaśmiecanie miejsc dostępnych dla publiczności  179
3.1.4. Wyrzucanie nieczystości na cudzy grunt  182
3.1.5. Pozbywanie się odpadów w lesie  186
3.2. Ustawa o odpadach  193
3.2.1. Uwagi wprowadzające  193
3.2.2. Wykroczenia powodujące zagrożenie dla życia, zdrowia i środowiska  195
3.2.3. Wykroczenia naruszające zasady rejonizacji  196
3.2.4. Wykroczenia naruszające obowiązki
proceduralne  197
3.2.5. Wykroczenia dotyczące wyodrębnionych rodzajów odpadów  200
3.2.6. Wykroczenia zarządzającego składowiskiem odpadów  205
3.2.7. Wykroczenia dotyczące termicznego przekształcania odpadów  208
3.2.8. Regulacja procesowa  210
3.3. Ustawa o czystości i porządku w gminach  210
3.3.1. Uwagi wprowadzające  210
3.3.2. Prowadzenie działalności bez zezwolenia  213
3.3.3. Niewykonywanie obowiązków  215
3.3.4. Składanie deklaracji o opłacie za gospodarowanie odpadami komunalnymi  220
3.3.5. Kompostowniki przydomowe  222
3.3.6. Utrudnianie lub udaremnianie kontroli  222
3.4. Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców  226
3.4.1. Uwagi wprowadzające  226
3.4.2. Obowiązujący stan prawny  228
3.5. Ustawa o recyklingu pojazdów  230
3.5.1. Uwagi wprowadzające  230
3.5.2. Obowiązujący stan prawny  232
3.6. Ustawa o bateriach i akumulatorach  238
3.6.1. Uwagi wprowadzające  238
3.6.2. Obowiązujący stan prawny  239
3.7. Ustawa o zużytym sprzęcie  246
3.7.1. Uwagi wprowadzające  246
3.7.2. Obowiązujący stan prawny  247
3.8. Ustawa o opakowaniach  249
3.8.1. Uwagi wprowadzające  249
3.8.2. Obowiązujący stan prawny  250
3.9. Ustawa o odpadach wydobywczych  253
3.10. Ustawa o międzynarodowym przemieszczaniu
odpadów  257
3.10.1. Uwagi wprowadzające  257
3.10.2. Artykuł 31 u.m.p.o.  258
3.11. Ustawa o odbiorze odpadów ze statków  262
3.11.1. Uwagi wprowadzające  262
3.11.2. Artykuł 30 u.p.u.o.o.  266
3.11.2.1. Tekst przepisu  266
3.11.2.2. Podmiot wykroczeń  267
3.11.2.3. Typy wykroczeń  268
3.11.2.4. Regulacje procesowe  272
3.11.2.5. Artykuł 30 a art. 31 u.p.u.o.o.  272
3.12. Zagadnienia proceduralne  273
3.12.1. Uwagi wprowadzające  273
3.12.2. Kodeks postępowania w sprawach
o wykroczenia  274
3.12.3. Oskarżyciel publiczny  276
3.12.4. Zasada ścigania wykroczeń  278
3.12.5. Środki oddziaływania wychowawczego  279
3.12.6. Postępowanie mandatowe  282
3.12.6.1. Założenia  282
3.12.6.2. Inspekcja Ochrony Środowiska  283
3.12.6.3. Straże gminne  285
3.12.6.4. Straż Leśna  285
3.12.6.5. Przesłanki postępowania mandatowego  286
3.12.6.6. Istota postępowania mandatowego  294
3.12.6.7. Rodzaje mandatów  295
3.12.6.8. Uchylenie mandatu  296
3.12.7. Czynności wyjaśniające  299
3.12.8. Wniosek o ukaranie  302
3.12.9. Postępowanie nakazowe  304
3.12.10. Postępowanie zwyczajne  305
Rozdział 4
Odpowiedzialność za przestępstwa związane z postępowaniem z odpadami  307
4.1. Kodeks karny  307
4.1.1. Tekst przepisów  307
4.1.2. Bezprawność  310
4.1.3. Konstrukcja przestępstw  310
4.1.4. Sankcje karne  315
4.1.5. Zagadnienia proceduralne  319
4.1.6. Odpowiedzialność osób prawnych  326
4.2. Ekskurs prawnoporównawczy  331
4.2.1. Uwaga wprowadzająca  331
4.2.2. Niemiecki StGB  331
4.2.3. Austriacki StGB  334
4.2.4. Słowacki TrZ  336
4.2.5. Czeski TrZ  337
4.2.6. Kilka uwag komparatystycznych  339
4.2.7. Odpowiedzialność osób prawnych  353
4.3. Odpowiedzialność organów publicznych  356
Rozdział 5
Odpowiedzialność za delikty administracyjne związane z postępowaniem z odpadami  371
5.1. Prawo ochrony środowiska  371
5.1.1. Opłaty podwyższone oraz administracyjne kary pieniężne – uwagi wprowadzające  371
5.1.2. Opłaty podwyższone – brak wymaganego pozwolenia lub decyzji  372
5.1.3. Administracyjna kara pieniężna za nielegalne składowanie lub magazynowanie odpadów – odpowiedzialność podmiotu korzystającego ze środowiska  376
5.2. Ustawa o odpadach  377
5.2.1. Uwagi wprowadzające  377
5.2.2. Delikty administracyjne zagrożone administracyjną karą pieniężną  378
5.2.2.1. Delikty administracyjne z art. 194 u.o.  378
5.2.2.2. Delikt z art. 194b u.o. – niedostarczanie odpadów przez transportującego
odpady  383
5.2.2.3. Delikt z art. 195 u.o. – odpowiedzialność transportującego odpady  384
5.2.2.4. Delikt z art. 195a u.o. – odpowiedzialność starosty  387
5.2.2.5. Delikt z art. 195b u.o. – odpowiedzialność sejmiku województwa  389
5.2.2.6. Kryteria wymiaru kary z art. 195a oraz 195b u.o.  389
5.3. Ustawa o czystości i porządku  391
5.3.1. Uwagi wprowadzające  391
5.3.2. Delikty popełnione przez przedsiębiorców odbierających odpady komunalne  392
5.3.3. Delikty popełnione przez prowadzących punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych  399
5.3.4. Delikty popełnione przez zbierających odpady komunalne  400
5.3.5. Delikty popełnione przez opróżniających zbiorniki bezodpływowe lub osadniki i transportujących nieczystości ciekłe  401
5.3.6. Delikty popełnione przez gminne jednostki organizacyjne  405
5.3.7. Delikty popełnione przez gminy i związki międzygminne  407
5.3.8. Delikty popełnione przez prowadzącego instalację komunalną  411
5.4. Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców  412
5.5. Ustawa o recyklingu pojazdów  441
5.6. Ustawa o bateriach i akumulatorach  443
5.7. Ustawa o zużytym sprzęcie  449
5.8. Ustawa o opakowaniach  458
5.9. Ustawa o międzynarodowym przemieszczaniu
odpadów  468
5.9.1. Uwagi wprowadzające  468
5.9.2. Nielegalne przemieszczanie odpadów z art. 32 u.m.p.o.  471
5.9.3. Inne delikty administracyjne odbiorcy odpadów, zgłaszającego i transportującego odpady z art. 33 u.m.p.o.  475
5.10. Ustawa o odbiorze odpadów ze statków  476
5.11. Zagadnienia proceduralne  480
5.11.1. Prawo ochrony środowiska  480
5.11.2. Ustawa o odpadach  485
5.11.3. Ustawa o czystości i porządku  490
5.11.4. Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców  500
5.11.5. Ustawa o recyklingu pojazdów  507
5.11.6. Ustawa o bateriach i akumulatorach  507
5.11.7. Ustawa o zużytym sprzęcie  508
5.11.8. Ustawa o opakowaniach  510
5.11.9. Ustawa o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów  511
5.11.10. Ustawa o odbiorze odpadów ze statków  512
Rozdział 6
Inne formy odpowiedzialności administracyjnej  514
6.1. Uwagi wprowadzające  514
6.2. Sankcyjne decyzje zobowiązujące  515
6.3. Sankcyjne decyzje wstrzymujące  519
6.4. Cofanie pozwoleń i zezwoleń  526
6.5. Zapobieganie szkodom w środowisku i ich naprawianie  528
Rozdział 7
Odpowiedzialność cywilna  535
7.1. Uwagi wprowadzające  535
7.2. Ewolucja regulacji cywilistycznych przydatnych w ochronie środowiska  537
7.2.1. Przed ustawą o ochronie środowiska  537
7.2.2. Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska  542
7.2.3. Ustawa – Prawo ochrony środowiska  545
7.3. Roszczenia z art. 323 p.o.ś.  549
7.4. Konkluzje  554
Rozdział 8
Zbieg podstaw odpowiedzialności  556
1. Uwagi wprowadzające  556
2. Przestępstwa i wykroczenia  559
3. Przestępstwa i delikty administracyjne  566
4. Wykroczenia i delikty administracyjne  572
Rozdział 9
Podsumowanie i uwagi de lege ferenda  577
Bibliografia  599