Od kryzysu do ożywienia. Dylematy współczesnej polityki finansowej / prof. Jan L. Bednarczyk, prof. dr hab. Wiesława Przybylska-Kapuścińska

Ostatnie 5-lecie na rynkach światowych charakteryzowało się znacznymi perturbacjami, odczuwanymi zarówno w skali globalnej, jak i wewnętrznej różnych gospodarek, niezależnie od poziomu ich rozwoju. Szczególnie dotknęły one świat finansów, a za jego pośrednictwem również wszystkie sekto­ry ekonomiczne i w mniejszym bądź większym stopniu - podmioty gospodarcze. Ich skutki odcisnęły się znaczącym piętnem na rezultatach makroekono­micznych, czego efekty obserwujemy do dzisiaj. Ekonomiści nie osiągnęli konsensusu co do stwierdzenia, że globalny kryzys finansowy już się zakoń­czył. Różnego rodzaju problemy towarzyszące rozwojowi współczesnych gospodarek, mające często wspólne podłoże wciąż są dowodem, że świato­wa gospodarka jest podobna do wulkanu, który w każdej chwili może dać znać o swej aktywności i ponownie zakłócić istniejący porządek rzeczy. Spektakularnym tego świadectwem są: sytuacja gospodarcza Irlandii oraz Grecji i konieczność przeprowadzenia dla nich akcji pomocowej (do krajów tych ostatnimi czasy dołączyła Portugalia), tzw. kryzys strefy euro, niemożność utrzymywania kryteriów fiskalnych przez państwa strefy euro, powta­rzające się i rosnące deficyty budżetowe, niewyciągnięcie wniosków przez banki na świecie z ostatniej bolesnej lekcji itp. Można by mnożyć tę wyli­czankę wskazując na wciąż żywotne dylematy stojące przed polityką finansową.

Książka „Od kryzysu do ożywienia. Dylematy współczesnej polityki finansowej" jest kolejną próbą, podejmowaną przez środowisko ekonomistów, spoj­rzenia na rzeczywistość gospodarczą naznaczoną ostatnim, głębokim kryzysem. Tytuł książki sugeruje jednakże, że po kryzysie następuje ożywienie. Taka jest bowiem logika rozwoju gospodarki rynkowej. Chodzi jednak o to, aby stworzyć gospodarce takie warunki rozwoju, żeby odbicie się od dna za­łamania kryzysowego przyszło jak najszybciej i osiągnęło jak najtrwalszy charakter. Temu celowi służą podejmowane obecnie badania ekonomiczne, do których swój przyczynek starają się wnieść również Autorzy niniejszej publikacji.

Wstęp 9

CZĘŚĆ I
BANKOWOŚĆ CENTRALNA A STABILIZACJA GOSPODARCZA

1. Perspektywy strefy euro - Tomasz Gruszecki 15
1.1. Dyskusji o strefie euro nie da się dłużej uniknąć 15
1.2. Gdzie były błędy konstrukcyjne strefy euro 15
1.3. Wymuszenie integracji przez fakty dokonane 18
1.4. Kryzys i rezultat 19
1.5. Stan obecny strefy euro 20
1.6. Kto korzysta, kto traci? 22
1.7. Obrona strefy euro - scenariusz długofalowy 23
1.8. Konsekwencje dla Polski 26
Bibliografia 28
Streszczenie/Summary 28

2. Polityka pieniężna Europejskiego Banku Centralnego a koszty uczestnictwa we wspólnej walucie ? Jan L. Bednarczyk, Marzena Sobol 31
2.1. Cel inflacyjny jako podstawowe ograniczenie aktywnej polityki gospodarczej 33
2.2. Koszty polityki dezinflacyjnej i „pułapka niskiej inflacji" 36
Bibliografia 42
Streszczenie/Summary 43

3. Rola współpracy banków centralnych w stabilizowaniu międzynarodowego środowiska finansowego. Doświadczenia kryzysu finansowego 2007-2009 - Joanna Bogołębska 45
3.1. Problem braku płynności walutowej w dobie kryzysu finansowego 46
3.2. Nowe globalne mechanizmy krotkoterminowej alokacji płynności dewizowej 49
3.3. Rola porozumień swapowych w dobie kryzysu finansowego 2007-2009 50
3.3.1. Skala zastosowania linii swapowych 50
3.4. Warunki zastosowania linii swapowych - spojrzenie od strony dostawcy płynności (swap-provider) 55
3.5. Dostęp do linii swapowej - spojrzenie od strony odbiorcy płynności (swap-receiver) 56
3.6. Dyskusja nad rolą wspołpracy bankow centralnych w globalnej siatce bezpieczeństwa finansowego (FSN - financial safety net) 58
Bibliografia 60
Streszczenie/Summary 61

4. Reakcje wybranych banków centralnych w Europie na zmiany inflacji i bezrobocia - Tomasz Grabia 63
4.1 Bezrobocie i inflacja jako podstawowe problemy gospodarcze - zarys głownych hipotez teoretycznych przedstawiających zależności między nimi 63
4.2 Strategie i cele polityki monetarnej Europejskiego Banku Centralnego, Narodowego Banku Polskiego, Narodowego Banku Czeskiego oraz Narodowego Banku Węgier 67
4.3 Zmiany stop procentowych przez analizowane banki centralne w kontekście zmian inflacji i bezrobocia 70
4.4 Ocena stopnia restrykcyjności analizowanych bankow centralnych - analiza porownawcza 77
Bibliografia 80
Streszczenie/Summary 81

5. Procedura podejmowania decyzji w Europejskim Banku Centralnym i Systemie Rezerwy Federalnej - Dominika Brozda 83
5.1. System Rezerwy Federalnej 84
5.1.1. Struktura organizacyjna Systemu Rezerwy Federalnej 84
5.1.2. Sposob podejmowania decyzji w Federalnym Komitecie ds. Otwartego Rynku 85
5.2. Europejski Bank Centralny 86
5.2.1. Struktura organizacyjna Europejskiego Banku Centralnego 86
5.2.2. Obecny sposob podejmowania decyzji w Radzie Prezesow 87
5.3. Rotacyjny system głosowania 88
5.4. Sposob podejmowania decyzji w Radzie Prezesow i Federalnym Komitecie ds. Otwartego Rynku - analiza porownawcza 92
5.5. Ocena nowego systemu głosowania w Radzie Prezesow 95
Bibliografia 98
Streszczenie/Summary 99

CZĘŚĆ II
WYZWANIA WOBEC SEKTORA BANKOWEGO I WŁADZ FISKALNYCH

6. Banki jako współsprawcy, współofiary i współbeneficjenci globalnego kryzysu finansowego - Stanisław Flejterski 103
6.1. Geneza kryzysu 104
6.2. Głowni aktorzy globalnego kryzysu bankowo-finansowego 106
6.3. Banki a kryzys 107
6.4. Zaufanie do bankow komercyjnych 108
6.5. Banki jako instytucje zaufania publicznego 110
Bibliografia 115
Streszczenie/Summary 116

7. Regulacje antycykliczne w działalności banków - Michał Skopowski 119
7.1. Bufor ochrony kapitału i bufor antycykliczny 121
7.2. „Dynamiczne" rezerwy 126
7.3. Antycykliczne regulowanie płynności bankow 129
Bibliografia 133
Streszczenie/Summary 133

8. Determinanty skuteczności stabilizacyjnej polityki fiskalnej w warunkach kryzysu - Katarzyna Kalinowska 135
8.1. Deficyt sektora finansow publicznych a wzrost gospodarczy w długim okresie 135
8.2. Polityka fiskalna i aktywność gospodarcza w czasie recesji w krajach rozwiniętych - wyniki badań R. Hemminga, S. Mahfouza i A. Schimmelpfenni­ga 138
8.3. Analiza efektywności polityki fiskalnej w wybranych krajach Unii Gospodarczej i Walutowej (UGiW) 142
Bibliografia 148
Streszczenie/Summary 149

9. Obligacje europejskie jako źródło finansowania strategicznych celów Unii Europejskiej - Ireneusz Pszczołka, Andrzej S. Wojtowicz 151
9.1. Rożne koncepcje europejskich obligacji - union bonds a project bonds 152
9.2. Union bonds - koncepcje teoretyczne 155
9.3. Rożnice w rentowności i w ratingach jako kluczowy dylemat 160
9.4. Pomysły już wdrożone, czyli finansowanie działalności pomocowej 162
9.5. Obligacje Tricheta jako alternatywa dla Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego 164
Bibliografia 167
Streszczenie/Summary 168

CZĘŚĆ III
ZADŁUŻENIE A ROZWÓJ GOSPODARCZY. POLSKA PERSPEKTYWA

10. Finansowy wymiar polskiej polityki gospodarczej w XXI wieku - Krystyna Piotrowska-Marczak 171
10.1. Istota polityki i jej wymiary teleologiczne 171
10.2. Państwo jako kreator polityki gospodarczej 173
10.3. Rzeczowe i finansowe skutki polskiej polityki gospodarczej XXI w. 174
Bibliografia 183
Streszczenie/Summary 183

11. Wyznaczniki poziomu długu publicznego - ujęcie teoretyczne - Dorota A. Mikulska, Jozef Osoba 185
11.1. Pojęcie długu publicznego według ESA 1995 i GFSM 2001 186
11.2. Pojęcie długu publicznego w ustawodawstwie polskim 189
11.3. Ograniczenie budżetowe rządu jako wyznacznik poziomu długu publicznego 191
11.4. Inne teoretyczne wyznaczniki poziomu długu publicznego 195
11.5. Koncepcja neutralności długu a finansowanie deficytem obniżki podatkow 198
Bibliografia 201
Streszczenie/Summary 201

12. Oszczędności, inwestycje krajowe i zagraniczne jako determinanty akumulacji kapitału - Aneta Kosztowniak 203
12.1. Teoretyczne ujęcie determinant oszczędności krajowych oraz złotej reguły akumulacji 203
12.2. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie - w ujęciu wybranych teorii 209
12.3. Zmiany oszczędności brutto, realnych nakładow brutto na kapitał trwały oraz zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w latach 90. i w pierwszej dekadzie drugiego tysiąclecia 215
12.4. Uproszczona proba weryfikacji determinant akumulacji kapitału 217
Bibliografia 223
Streszczenie/Summary 224

13. Ocena zadłużenia zagranicznego Polski - Witold Bień 225
13.1. Ogolna wielkość zadłużenia 225
13.2. Zadłużenie sektora publicznego 226
13.3. Zadłużenie przedsiębiorstw 229
13.4. Zadłużenie bankow 231
Bibliografia 233
Streszczenie/Summary 233

14. Rynek kredytowych instrumentów pochodnych i jego rola w ograniczaniu ryzyka instrumentów dłużnych - Andrzej S. Krysiak 235
14.1. Rodzaje kredytowych instrumentow pochodnych 235
14.2. Kredytowe instrumenty pochodne a tradycyjne metody ograniczania ryzyka 239
14.3. Instrumenty dłużne powiązane z ryzykiem 242
14.4. Rynek kredytowych instrumentow pochodnych a ryzyko instrumentow dłużnych 248
Bibliografia 253
Streszczenie/Summary 253

15. Rynki finansowe XXI wieku - Grażyna A. Olszewska 255
15.1. Rozwoj rynkow finansowych 255
15.2. Determinanty rozwoju rynkow finansowych 257
15.3. Stabilność systemow finansowych 262
15.4. Rynki finansowe a sfera realna 264
Bibliografia 267
Streszczenie/Summary 268