Robert Jastrzębski - doktor habilitowany nauk prawnych, profesor na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W pracy naukowej zajmuje się ustrojem i prawem polskim w XX wieku. Jest autorem ponad 70 publikacji, w tym książek: Funkcje weksla w II Rzeczypospolitej (2003), Domy składowe. Umowa składu. Dowody składowe. Komentarz do ustawy (2004), Wpływ siły nabywczej pieniądza na wykonanie zobowiązań prywatno-prawnych w II Rzeczypospolitej (2009), Trybunał Kompetencyjny. Kolegium Kompetencyjne. Geneza. Działalność. Współczesność (2014); współautor książek Giełdy towarowe. Komentarz (2006) i Prawne regulacje działalności giełd towarowych w Polsce (2007); współredaktor opracowania Małe Konstytucje. Ustawy zasadnicze okresów przejściowych 1919 1947 1992 (2014).
Monografia stanowi pierwsze na rynku wydawniczym omówienie tzw. lex Zoll, czyli rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych.
Książka ma charakter prawno-ekonomiczno-historyczny. Jej celem jest przede wszystkim analiza przerachowania dokonanego w związku z reformą gospodarczą Władysława Grabskiego. Autor przedstawia jedyne w literaturze przedmiotu tak kompleksowe opracowanie zagadnienia waloryzacji zobowiązań pieniężnych w okresie kształtowania się państwowości polskiej. Czytelnicy odnajdą tu m.in. omówienie praktycznego zastosowania lex Zoll (pod którym to terminem rozumiano również polskie ustawodawstwo waloryzacyjne) oraz rozważania dotyczące kształtowania się klauzuli rebus sic stantibus w prawie polskim.
Publikacja jest skierowana do prawników specjalizujących się w prawie cywilnym oraz historyków prawa i gospodarki.
Wykaz skrótów 7
Wstęp 11
Rozdział I Waloryzacja w okresie pierwszych lat niepodległości 23 1. Moratoria i orzecznictwo sądowe 23 2. Projekt waloryzacyjny F. Zolla 62 3. Projekt rozporządzenia waloryzacyjnego 78
Rozdział II Lex Zoll - rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych 115 1. Treść rozporządzenia 115 2. Zmiany rozporządzenia o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych oraz regulacje z nim związane 155 3. Umowy międzynarodowe zawarte przez II Rzeczpospolitą w zakresie waloryzacji - przerachowania zobowiązań prywatno-prawnych 168 4. Zgodność rozporządzenia o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych z ustawą konstytucyjną oraz ustawą o naprawie Skarbu i reformie walutowej, w tym z obowiązującym prawem prywatnym 176 5. Opinie na temat regulacji z zakresu przerachowania zobowiązań prywatno-prawnych 186 6. Przerachowanie należności prywatnoprawnych a druga stabilizacja złotego 202 7. Waloryzacja - przerachowanie zobowiązań prywatnoprawnych w innych państwach 209
Rozdział III Orzecznictwo sądowe 218 1. Uwagi ogólne 218 2. Poszczególne należności oraz zagadnienia 220 2.1. Wierzytelności hipoteczne 220 2.2. Listy zastawne i obligacje 227 2.3. Rachunki bankowe (wkładki oszczędnościowe) 229 2.4. Ubezpieczenia 231 2.5. Należności wekslowe i czekowe 231 2.6. Należności i zobowiązania Skarbu Państwa i kolei 233 2.7. Należności pieniężne wynikające z innych tytułów prawnych 236 2.8. Stan majątkowy dłużnika 241 2.9. Przerachowanie na podstawie umowy stron 242 2.10. Ustalone i przyjęte należności pieniężne 244 2.11. Przerachowanie należności pieniężnych cudzoziemców 247 2.12. Postępowanie w sprawach o przerachowanie 255
Zakończenie 259
Summary 269
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych 277
Wykaz źródeł i literatury 307