Wojciech Góralczyk jr doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nadzwyczajny Akademii Leona Koźmińskiego, od 1997 r. kierownik Katedry Administracji i Prawa Administracyjnego; radca prawny; w latach: 1972 1992 pracownik naukowy Uniwersytetu Warszawskiego, 1991 2008 koordynator i wykładowca Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, 2007 2010 wiceprzewodniczący Institut International des Sciences Administratives w Brukseli.
Książka jako pierwsza w polskim piśmiennictwie naukowym podejmuje całościowo problematykę kierownictwa w administracji od strony prawnej. Jako typowa relacja występująca w administracji publicznej w przeciwieństwie do nadzoru i kontroli jest ono najmniej rozpoznane naukowo. Jednocześnie wyjątkowo lakoniczna pozostaje regulacja prawna kierownictwa, co stwarza specyficzne problemy na etapie wykładni i skłania do formułowania postulatów de lege ferenda.
Zawarte w monografii rozważania dotyczą m.in. istoty kierownictwa w prawie administracyjnym oraz różnorodnych stosunków między organami sprawującymi kierownictwo a podmiotami kierowanymi.
Książka przeznaczona jest dla osób zainteresowanych problematyką prawa administracyjnego ustrojowego. Może służyć również słuchaczom Krajowej Szkoły Administracji Publicznej oraz urzędnikom administracji rządowej i samorządowej początkującym i podnoszącym kwalifikacje.
Wykaz skrótów 9
Wstęp 11
Rozdział 1 Istota i zakres kierownictwa 13 1.1. Pojęcie kierownictwa 13 1.1.1. Próba definicji 13 1.1.2. Ujęcie kierownictwa w ustawach 28 1.1.3. Kierownictwo w prawie obcym 33 1.2. Kierownictwo a koordynacja 36 1.3. Układy kierownictwa 40
Rozdział 2 Kierownictwo a kompetencje organu administracji publicznej 47 2.1. Istota kompetencji w prawie administracyjnym 47 2.1.1. Pojęcie kompetencji 47 2.1.2. Zadania organu administracji publicznej 62 2.1.3. Zakres działania i właściwość organu administracji 66 2.1.4. Budowa normy kompetencyjnej 69 2.2. Kompetencja kierownicza 71 2.2.1. Cechy szczególne kompetencji kierowniczej 72 2.2.2. Granice kompetencji kierowniczej 75 2.2.3. Postulaty kompetencyjne 80 2.3. Upoważnienie administracyjne a kierownictwo 83 2.4. Podsumowanie 91
Rozdział 3 Środki kierownictwa 93 3.1. Pojęcie środka kierownictwa 93 3.2. Ogólny podział środków kierownictwa 96 3.3. Założenia badawcze do przeglądu środków kierownictwa de lege lata 99 3.4. Środki kierownictwa stosowane przez Radę Ministrów 101 3.5. Środki kierownictwa stosowane przez Prezesa Rady Ministrów 107 3.5.1. Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów 109 3.5.2. Wytyczne i polecenia dla kierowników urzędów centralnych 113 3.5.3. Akty kierownictwa nad wojewodami 117 3.6. Środki kierownictwa stosowane przez ministra 126 3.7. Kierownictwo w państwowych jednostkach organizacyjnych 132 3.7.1. Narodowy Fundusz Zdrowia 132 3.7.2. Zakład Ubezpieczeń Społecznych 137 3.8. Kierownictwo w urzędzie 139 3.8.1. Kierownictwo wobec pracownika 139 3.8.2. Kierownictwo wobec komórek organizacyjnych 159 3.9. Pozaustawowe środki kierownictwa 165 3.10.Podsumowanie 167
Rozdział 4 Prawne formy działania organu kierującego 170 4.1. Wprowadzenie 170 4.2. Akty prawne 172 4.2.1. Akty normatywne 177 4.2.2. Akty generalne niebędące aktami normatywnymi 179 4.2.3. Akty administracyjne 184 4.3. Czynności materialno-techniczne 185 4.3.1. Czynności kontrolne 185 4.3.2. Instruktaż 186 4.3.3. Zalecenia i opinie 187 4.4. Czynności społeczno-organizatorskie 187 4.5. Problem działań dwustronnych 190 4.6. Środki kierownictwa o charakterze mieszanym 195 4.7. Dobór właściwego środka kierownictwa w świetle prawa pozytywnego 196 4.8. Hierarchia środków kierownictwa 197 4.9. Środki kierownictwa de lege ferenda 201 4.9.1. Zakres potrzebnych zmian ustawowych 201 4.9.2. Proponowane ustawowe przepisy o środkach kierownictwa 206 4.9.3. Miejsce proponowanych zmian ustawowych 215
Rozdział 5 Kierownictwo a wartości 217 5.1. Próba wyodrębnienia wartości o charakterze podstawowym 217 5.2. Od dobra osoby do dobra wspólnego 222 5.3. Zasady prawa administracyjnego 228 5.4. Wartości narzędziowe 235 5.5. Kierownictwo wobec wartości prawa administracyjnego 238 5.5.1. Godność 239 5.5.2. Równość 241 5.5.3. Wolność 243 5.5.4. Dobro wspólne 245 5.5.5. Sprawność 250 5.5.6. Jednolitość 252 5.6. Niedostatek wartości w procesie kierowania 254 5.7. Dobór właściwego środka kierownictwa w świetle wartości 256 5.8. Podsumowanie 258
Uwagi końcowe 261
Bibliografia 267
Akty prawne 275