Język prawny w tworzeniu i transpozycji prawa Unii Europejskiej. Procesy hybrydyzacji / Agnieszka Doczekalska

Jest to pierwsza na polskim rynku publikacja dotycząca języka prawnego Unii Europejskiej, procesu jego kształtowania oraz jego wpływu na języki prawa krajowego państw członkowskich.

Autorka opisuje hybrydyzację unijnych tekstów prawnych, czyli proces następujący w wyniku kontaktu różnych języków i kultur prawnych oraz ich oddziaływania na siebie podczas tworzenia prawa UE. Przedstawia także dekulturyzację języków prawa krajowego państw członkowskich, czyli standaryzację konieczną do zapewnienia równoznaczności wszystkich 24 wersji językowych unijnych aktów prawnych i ułatwiającą ich jednolite stosowanie w 27 państwach członkowskich.

Książka zawiera również analizę procesów, którym podlega język prawny podczas transpozycji prawa unijnego do prawa państw członkowskich, mających swoją kulturę prawną, a tym samym swój własny język prawny, różniący się od tego, w którym tworzone są unijne akty prawne. Autorka ilustruje te zagadnienia przykładem transpozycji wybranych dyrektyw unijnych z zakresu ochrony praw konsumentów do systemów prawnych Irlandii, Malty, Wielkiej Brytanii i Polski.

W publikacji opisano, jak rozwijają się dwa unijne języki: angielski – lingua franca instytucji unijnych, biorących udział w tworzeniu prawa UE, oraz język polski, który dołączył do urzę­dowych języków instytucji Unii w 2004 roku. Przedstawiono także wyniki badań interdyscy­plinarnych, w których oprócz metod nauk prawnych wykorzystano narzędzia lingwistyki korpusowej oraz metody przekładoznawstwa.

   Adresaci:

Książka jest przeznaczona dla prawników praktyków – adwokatów, radców prawnych i sędziów – oraz pracowników naukowych zajmujących się prezentowanym zagadnieniem. Będzie przydatna dla legislatorów krajowych i unijnych, a także tłumaczy i prawników ling­wistów pracujących w instytucjach unijnych.

Wykaz skrótów | str. 11

Wstęp | str. 13

Część I
JĘZYK PRAWNY, JEGO POJĘCIA I TERMINOLOGIA

Rozdział 1
Język prawny – wyjaśnienie pojęcia | str. 33
1.1. Wprowadzenie. Różnorodność rozumienia pojęcia języka prawnego | str. 33
1.2. Język (prawny) – konkretny byt czy intelektualny konstrukt? | str. 38
1.3. Autor tekstu aktu prawnego i twórca języka prawnego | str. 42
1.4. Język prawny – byt autonomiczny czy związany z innym językiem? | str. 51
1.5. Język prawny a język prawa – wyjaśnienie terminologiczne | str. 68

Rozdział 2
Pojęcie a termin | str. 69
2.1. Wprowadzenie. Potrzeba odróżnienia pojęć „terminu” i „pojęcia” | str. 69
2.2. Jeden termin wyraża jedno pojęcie | str. 74
2.3. Jeden termin wyraża kilka pojęć | str. 75
2.4. Jedno pojęcie wyrażone przez kilka terminów | str. 80
2.5. Istnienie pojęcia bez terminu (lub wyrazu) | str. 87

Rozdział 3
Języki prawne – uzasadnienie wyboru | str. 93

Część II
HYBRYDYZACJA JĘZYKA PRAWNEGO PODCZAS TWORZENIA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

Rozdział 4
Hybryda, hybrydyzacja i tekst hybrydowy – wyjaśnienie pojęć | str. 107
4.1. Wprowadzenie. Pojęcia hybrydy i hybrydyzacji | str. 107
4.2. Hybryda w definicjach słownikowych | str. 107
4.3. Użycie pojęcia hybrydowości i hybrydyzacji przez różne dyscypliny naukowe | str. 108
4.4. Tekst hybrydowy w teorii przekładu | str. 112
4.5. Uzasadnienie użycia terminów „hybrydyzacja” i „tekst hybrydowy” w odniesieniu do tekstów aktów prawnych Unii Europejskiej | str. 115
4.6. Pejoratywność terminu „hybryda” | str. 128

Rozdział 5
Przedmiot hybrydyzacji – wielojęzyczny tekst czy jednojęzyczna wersja | str. 131
5.1. Wprowadzenie. Wielojęzyczny tekst a jednojęzyczna wersja | str. 131
5.2. „Tekst” i „wersja” w definicjach słownikowych | str. 132
5.3. Użycie terminów „tekst” i „wersja” w języku prawnym prawa międzynarodowego | str. 135
5.3.1. „Tekst” i „wersja” w Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów | str. 135
5.3.2. „Tekst” i „wersja” w unijnym prawie pierwotnym oraz umowach międzynarodowych | str. 136
5.4. Użycie terminów „tekst” i „wersja” w języku prawnym unijnego prawa wtórnego | str. 139
5.5. „Tekst” i „wersja” w języku prawniczym orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej | str. 143
5.6. Dwa znaczenia słowa „tekst” | str. 147

Rozdział 6
Poziomy i rodzaje hybrydyzacji | str. 152
6.1. Wprowadzenie. Poziomy i rodzaje hybrydyzacji | str. 152
6.2. Hybrydyzacja na poziomie pojęciowym i terminologicznym | str. 152
6.3. Hybrydyzacja na poziomie prawa | str. 155
6.3.1. Współwystępowanie unijnych i krajowych pojęć | str. 155
6.3.2. Przeszczepy z prawa krajowego i użycie pojęć o wspólnym jądrze znaczeniowym (common -core concepts) | str. 169
6.4. Hybrydyzacja na poziomie języka | str. 183
6.4.1. Wielopłaszczyznowość hybrydyzacji języka | str. 183
6.4.2. Hybrydyzacja na poziomie terminologicznym – użycie terminu krajowego – dekulturyzacja | str. 186
6.4.3. Hybrydyzacja terminologiczna na poziomie wersji językowej – zapożyczenia i kalki z innych języków | str. 192
6.5. Rodzaje hybrydyzacji ze względu na świadomość i zamiar wprowadzenia obcego elementu | str. 195

Część III
HYBRYDYZACJA JĘZYKA PRAWNEGO PODCZAS TRANSPOZYCJI PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ

Rozdział 7
Przedmiot badań w zakresie hybrydyzacji języka prawnego podczas transpozycji prawa Unii Europejskiej | str. 211
7.1. Wprowadzenie. Wybór obszaru badawczego | str. 211
7.2. Prawo ochrony konsumenta – uzasadnienie wyboru | str. 212
7.2.1. Przyczyny wyboru prawa ochrony konsumenta | str. 212
7.2.2. Stopień i zakres wpływu regulacji unijnych na kształtowanie się prawa konsumenckiego w państwach członkowskich | str. 212
7.2.3. Złożony charakter prawa konsumenckiego | str. 216
7.2.4. Odniesienia w regulacjach konsumenckich do instytucji i pojęć prawa prywatnego | str. 218
7.2.5. Metoda regulacji w zakresie prawa konsumenckiego w Unii Europejskiej i jej ewolucja | str. 221
7.2.6. Dynamika rozwoju prawa konsumenckiego | str. 226
7.2.7. Zakres podmiotowy ochrony gwarantowanej przez prawo konsumenckie | str. 228
7.2.8. Wyjaśnienie wyboru dyrektyw | str. 229
7.3. Uzasadnienie wyboru krajowych systemów prawnych | str. 233

Rozdział 8
Technika prawodawcza oraz reguły użycia języka w procesie tworzenia prawa krajowego | str. 237
8.1. Wprowadzenie. Zróżnicowanie krajowych regulacji w zakresie tworzenia prawa | str. 237
8.2. Źródła krajowych reguł techniki prawodawczej | str. 238
8.3. Użycie języka w procesie tworzenia prawa krajowego | str. 243

Rozdział 9
Hybrydyzacja i dehybrydyzacja języka prawnego podczas transpozycji unijnych dyrektyw | str. 253
9.1. Wprowadzenie | str. 253
9.2. Hybrydyzacja na poziomie pojęciowym | str. 254
9.2.1. Przeniesienie pojęcia wraz z terminem | str. 254
9.2.2. Przeniesienie pojęcia bez przeniesienia unijnego terminu | str. 267
9.3. Hybrydyzacja na poziomie terminologicznym | str. 284
9.4. Dehybrydyzacja na poziomie terminologicznym – brak unijnego terminu w akcie krajowym | str. 287
9.4.1. Dehybrydyzacja i jej rodzaje | str. 287
9.4.2. Przeniesienie pojęcia bez użycia terminu | str. 290
9.4.3. Modyfikacja terminu unijnego | str. 294
9.4.4. Zastąpienie terminu unijnego krajowym | str. 300

Zakończenie | str. 305

Bibliografia | str. 311

Wykaz rysunków i tabel | str. 343