Profilaktyka społeczna i probacja stanowią ważny obszar ograniczania rozmiarów przestępczości i neutralizacji czynników generujących zachowania odbiegające od norm społecznych.
W ostatnich dziesięcioleciach wprowadzono do praktyki zapobiegania przestępczości i patologii zachowań różnorodne strategie oparte na najważniejszych teoriach z zakresu nauk społecznych, wynikach eksperymentów naukowych prowadzonych w krajach o najwyższej kulturze resocjalizacyjnej oraz doświadczeniach z najbardziej skutecznych projektów realizowanych przez specjalistów w wielu obszarach szczególnie zagrożonych rozwojem patologii społecznej.
Zamieszczone w niniejszym zbiorze artykuły zapoznają z licznymi koncepcjami i ich weryfikacjami w obszarach działalności profilaktyczno-probacyjnej oraz podają przykłady organizacyjnych rozwiązań i metod działań uwzględniających specyficzne uwarunkowania skutecznych działań w wielu środowiskach.
Mamy nadzieję, że większość z tych opracowań okaże się cennym materiałem w kształceniu studentów resocjalizacji i pracy socjalnej oraz że będą z nich korzystać specjaliści działający w ramach wielorakich form pomocy społecznej.
Prof. dr hab. Bronisław Urban
Wstęp (Bronisław Urban)
I. Profilaktyka – probacja – resocjalizacja. Zagadnienia ogólne
Andrzej Bałandynowicz, Probacja-prewencja, a nie represja podstawą resocjalizacji w oparciu o społeczeństwo
Henryk Machel, Profilaktyka i probacja jako czynniki ograniczające penalizację penitencjarną
Kazimierz Pospiszyl, Resocjalizacja a terapia
Robert Opora, Sposoby pomiaru efektywności resocjalizacyjnej
Sławomir Śliwa, Działania profilaktyczne wobec nieletnich zagrożonych wykluczeniem społecznym. Założenia teoretyczne
Lucjan Miś, Neoliberalna polityka penitencjarna. Kryminalizacja problemów społecznych – właściwa droga czy ślepy zaułek?
Adam Szecówka, Teleologiczno-programowe aspekty oddziaływań resocjalizacyjnych i profilaktycznych
Sławomir Sobczak, Relacje chroniące i racjonalność w kontekście resocjalizacji strukturalnej i probacji
II. Lokalność jako wymiar profilaktyki i probacji
Franciszek Wojciechowski, Przestrzeń bezpieczna środowiska lokalnego w strategii działań prewencyjnych. Próba refleksji pedagogicznej
Małgorzata Michel, Koncepcja tworzenia bezpiecznej przestrzeni w lokalnym systemie resocjalizacji jako reakcja na „grę w wykluczenie społeczne” w świecie płynnej nowoczesności
Anna Fidelus, Rola kapitału społecznego w przebiegu procesu readaptacji społecznej skazanych
Krystyna Kuberska-Przekwas, Profilaktyka, probacja wobec młodzieży w kompleksowym systemie resocjalizacji w środowiskach lokalnych
Leszek Wieczorek, Samorząd lokalny w profilaktyce marginalizacji społecznej (aspekty prawne)
Barbara Smoter, Lokalne inicjatywy z zakresu edukacji przedszkolnej jako czynnik przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu
Sonia Dzierzyńska, Oddziaływania probacyjne na nieletnich w płaszczyźnie społeczności lokalnej na przykładzie USA
Monika Noszczyk-Bernasiewicz, Środowiskowe determinanty przestępczości nieletnich jako wyznacznik oddziaływań profilaktycznych
Anna Kieszkowska, Probacja szansą dla osób karanych na poprawę własnego życia w środowisku lokalnym
III. Czynniki determinujące efektywność działań profilaktyczno-resocjalizacyjnych
Irena Pospiszyl, Syndrom Atlasa, czyli pułapki dynamicznych strategii adaptacyjnych
Adam Mikrut, Sławomir Olszewski, Poszanowanie godności jako czynnik profilaktyki zachowań agresywnych osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną
Eliza Mazur, Samoocena agresywnych sprawców przestępstw
Irena Mudrecka, Kształtowanie poczucia odpowiedzialności pozytywnej u dzieci i młodzieży jako cel profilaktyki kreatywnej
Ewa Wysocka, Koncepcja resilience jako podstawa teoretyczna identyfikacji zaburzeń w przystosowaniu i działań profilaktycznych
Agnieszka Barczykowska, Szacowanie i zarządzanie ryzykiem w amerykańskiej praktyce probacyjnej
Beata Maria Nowak, Rola zasobów w procesach resocjalizacji i destygmatyzacji społecznej osób skazanych i ich rodzin
Łukasz Szwejka, Profilaktyka odrzucenia rówieśniczego oparta na koncepcji resielience (opór–elastyczność)
Małgorzata Piasecka, Odporność psychiczna jako czynnik ograniczający działanie niekorzystnych uwarunkowań środowiskowych u młodzieży narażonej na ryzyko uzależnienia
IV. Instytucje oraz metody profilaktyki i probacji
Andrzej Węgliński, Styl oddziaływań wychowawczych społecznych kuratorów sądowych w pracy z dozorowanymi z problemem alkoholowym
Anna Wojnarska, Treningi umiejętności społecznych w resocjalizacji nieletnich – szanse i ograniczenia
Janina Florczykiewicz, Terapia przez kreację plastyczną w readaptacji społecznej skazanych. Działanie artystyczne jako obszar transformacji wartości
Maciej Bernasiewicz, Streetworking (praca uliczna) wśród dzieci ulicy jako forma zapobiegania przestępczości nieletnich
Anna Chańko, Praca uliczna jako forma prewencji społecznej. Streetworking w środowisku lokalnym
Patryk Kujan, Działalność kuratorów sądowych dla osób dorosłych w opiniach pracowników socjalnych, studentów resocjalizacji oraz skazanych oddanych pod dozór
Joanna Sztuka, Innowacje w środowiskowych programach profilaktycznych. Partyworking
Karina Śliwińska, Skuteczność pracy świetlic środowiskowych i socjoterapeutycznych
V. Przykłady polskich i zagranicznych rozwiązań systemowych
Hans B. Dupont, Grupa docelowa opuściła już budynek! Metoda RAR w badaniu używania konopi indyjskich oraz projektowaniu interwencji profilaktycznych
Justyna Kusztal, Anna Siuda, Probacja w sprawach nieletnich – doświadczenia szkockie
Krzysztof Biel, Resocjalizacja kobiet w środowisku lokalnym: doświadczenia amerykańskie i brytyjskie
Beata Zinkiewicz, Oddziaływania profilaktyczne norweskich służb ochrony dziecka jako źródło inspiracji dla polskiej rodzinnej kurateli sądowej
Katarzyna Smoter, Przeciwdziałanie marginalizacji społecznej młodzieży na przykładzie lokalnych inicjatyw realizowanych w Nowym Sączu
Iwona Malorny, Lokalna sieć wsparcia i profilaktyka wobec zjawiska niedostosowania społecznego na przykładzie miasta Bytom
Marek Heine,,Violetta Będkowska-Heine, Sprawcy wypadków drogowych ‒ implikacje resocjalizacyjne i profilaktyczne