Książka jest syntezą dziesięcioletniej refleksji o funkcjonowaniu szkolnej i uniwersyteckiej edukacji humanistycznej. Centralne miejsce zajmuje w niej performatywność, która personalizuje i scala koncepcje kształcenia językowego, literackiego i kulturowego. Sprawczość, kreatywność i moc podtrzymywania więzi społecznych są w proponowanej dydaktyce równie ważne, jak interpretowanie technologicznie i medialnie zapośredniczonych doświadczeń. W monografii staram się także wyznaczać punkty odniesienia dla polonistyki wychylonej w przyszłość. Proponując jej ujęcie jako środowiska wytwarzania najważniejszych dla zbiorowości kulturowych narzędzi, określam cele edukacyjne nieco inaczej niż humanistyka nowoczesna. Polonistyczne zobowiązania projektuję jednak z nie mniejszym od wielkiej poprzedniczki zatroskaniem o losy ojczystego języka i rodzimej kultury.
Ze Wstępu
Wstęp
Podziękowania
Rozdział I
Edukacja w poszukiwaniu skutecznego paradygmatu
1. Gdy język ojczysty staje się coraz bardziej obcy
Po polsku w języku angielskim
Tożsamość, którą trzeba przewidzieć
2. Budowanie na wyspach? Szkolne archipelagi tożsamości
Ekonomia w funkcji mistrza dyskursu edukacyjnego
Zamiast języka polskiego język ekonomicznej wymiany
Szkoły – symboliczne wyspy na morzach wymiany ekonomicznej
Ku poetyce polonocentrycznego dyskursu edukacyjnego
3. Otwarty polonocentryzm: ramy, poetyka, transgresje
Kulturoznawcza koncepcja kształcenia dziś
Od polityki edukacyjnej do poetyki edukacyjnej
Potrzeba immunizacji polskiego dyskursu edukacyjnego
Produkcja doświadczenia kulturowego
Język polski czy spółka z o.o.?
4. Polonistyka szkolna w przestrzeni afektywnej
Polonistyczny „wielki performer”
Polonistyka szkolna jako dostarczyciel kulturowego softwaru
Polonistyczne „aplikacje” do obsługi świata
Performatywnocentryczna podstawa programowa
Rozdział II
Poetyka performatyki społecznej
1. Pisanie literatury w instytucjach kultury
Literackie budowanie miejsca zadomowienia
Klub literacki jako przestrzeń „redagowania” form doświadczenia
Inicjatywy kulturowe jako pogłębianie działań szkoły
Stymulowanie potrzeby pisania i czytania przez kluby literackie
Czytanie i opisywanie świata jako czynności naturalne
Raport o edukacji kulturalnej w kontekście projektów literackich
Ku wymianie modeli wolności i wartości przez literaturę
2. Budzić emocje, wytwarzać realność.
Poezja jako performatyka wydarzenia
Poetyka promocji/emocji
Literatura afektywna
Emocje na sprzedaż
Być scenariuszem własnego wydarzenia – poetycka performatyka
Nie produkować kultury, wywoływać emocje
3. Poetyckie wytwarzanie realności.
Ku poetyce performatyki społecznej
Performatywne energie poetyckich afektów
Poetyckie laboratoria artystyczne –
niejawne fabryki energii społecznej
Czynić wierszem? Moc poetyckiego wydarzenia
Poetyckie performowanie wspólnoty
Poetycka techne kontra przemysł kreatywny
Rozdział III
Aktywowanie afektywnego kapitału lokalności
1. Archeologia regionu w opowiadaniach Jana Waśniewskiego
Globalizacja i zapominanie o korzeniach
Powrót do literatury autentycznego doświadczenia
Dialog z przeszłością jak zadanie
Między gwarą małopolską a śląską
Język i kultura postnarodowa?
Po dniówce – przeciwieństwo prozy kolorytu lokalnego
Dokąd prowadzą ścieżki gwary
Opowieści z wnętrza lokalnej kultury
Świat usłyszany w pamięci
2. Wchodzę w obrazy, tworzę krajobrazy
Horyzont jako przestrzeń mentalna
Od doświadczenia miejsca do przestrzeni hybrydowych
Transmedialne krajobrazy, pamięć rozwibrowana
Krajobraz z krajobrazów
Dom wśród krajobrazów zwielokrotnionych
3. Polskie Akropolis czy środkowoeuropejski meeting point?
Uniwersytet – przedmieścia współczesnego nie-miejsca
Artystyczne i uniwersyteckie doświadczenie Krakowa
z końca XX w.
Spektakle konsumpcji, wawelskie symulakra i blaknąca pamięć miejsca
Rozdział IV
Ku sprawczej mocy języka i afektu – polonista w nurtach art @ sciencE
1. Stany graniczne literatury: przypadek lektury szkolnej
Lektura jako analityczny obowiązek
Awans lektury kompensacyjnej
Samplowanie lektury – mentalne gry w cudzych światach
Widzieć literaturę, przekraczać granicę słowa
2. Poza kartki: afektywne pismo mobilnego performera
Jednostkowość jako obszar produkcji siebie
Sztuka jako naukowy eksperyment
Poetycko-performatywne afordancje
Artysta swojego krajobrazu
Biotechnologia afektywnego wydarzenia ja
Performatywna odkrywczość mobilnych afordancji
3. Transmedialne ja: podmiot performatywny w relacji z kulturą
Czy wiesz, że bywasz kim chcesz?
Twarda odpowiedź modernistów
Podmiot transmedialny – performowanie siebie
Ponowoczesne horyzonty doświadczenia
Transmedialne ja w continuum realności on-line i 3D
4. Od fantazmatu do nowych form dramatu egzystencji
Podmiot narracji versus aktor dramatu
Dramatyka doświadczenia, czyli anihilacja systemów
Zamiast kultury wszechobecne wszystko
Uciekająca scena ponowoczesnej realności
Transmedialne ja w teatrze polskim
Dramatyka transmedialnego objawienia
Zamiast bohatera transmedialne ja, zamiast sceny transmedialne otwarcie
5. Więcej niż teatr, więcej niż media: scena rzeczywistości rozszerzonej
Mediatyzacja sceny współczesnej
Teatr jako model maszyny antropologicznej
Widz – afektywna maszyna biocybernetyczna
Atrakcyjność afektywnego poznania
Medialne poszerzanie sceny
Mediatyka rzeczywistości rozszerzonej
Rozdział V
Dramaturgia współczesnego wydarzenia edukacyjnego
1. Edukacja teatralna w Polsce – zarys diagnozy
„Ogromna” scena lekcji polskiego
Edukacja teatralna w szerokim ujęciu
Edukacja teatralna w szkołach
Między tekstocentryzmem a społeczeństwem spektaklu
Być w środku sztuki – dydaktyka artystycznego zobowiązania
2. Ciało artysty / ciało poezji w teatrze Tadeusza Kantora
Teatralny moment tworzenia języka
Od tysięcy zapisanych stron ku tysiącom teatralnych wzruszeń
Tadeusza Kantora „cud poezji”
Tadeusza Kantora moment ucieleśnienia języka
3. Afekt, moc, pragnienie, pożądanie.
Antyczny heros we współczesnym filmie i teatrze
Od dydaktycznej niemocy ku źródłom mitycznych pragnień
Mityczny piąty element
Brad Pitt jako Achilles, czyli podążaj szlakiem bogów
Zapragnąć boga w teatrze: Orestes, widownia i Apollo
Czy język polski może być mową bogów?
Kasandra/Wysocka w Odprawie posłów greckich
4. Szkolne laboratoria teatralne 2.0
Edukacja teatralna w kulturze 1.0
Wyznaczniki kultury 2.0
Teatr 2.0 – czyli w środowisku afektów i softwarów
Teatralne laboratorium syntez realności i wirtualności
Nowe przestrzenie naszych „pokoików wyobraźni” – ćwiczenia
Scenariusze i dramaty jako kulturowe performatywy
Zakończenie
Ku polonistyce performatywnocentrycznej
Niezadowalająca skuteczność systemu
Ekonomizacja przestrzeni kultury
Skutki niechęci do polityki językowej
Poza tekstocentryczność
Ku transnarodowej edukacji języków ojczystych
Nota bibliograficzna
Summary
Bibliografia
Indeks nazwisk