Stanisław Witkiewicz na przełomie XIX i XX wieku był jednym z najbardziej znanych i cenionych autorytetów. Nie wahał się wypowiadać na tematy z pozoru odległe – dotyczące sztuki, artystów, polskiego społeczeństwa, instytucji kościoła katolickiego, niepodległości. Kiedy dziś – po ponad stu latach czytamy jego teksty ze zdumieniem odkrywamy jak bardzo są aktualne. Nadal trudno nam zdefiniować pojęcie sztuki, oddzielić artystów wybitnych od wylansowanych, odnaleźć miejsce dla siebie i naszych narodowych wartości wśród nasilających się na całym świecie przejawów ojkofobii i ksenofobii. Jak dobierać nauczycieli, jak formułować poglądy w zgodzie z sobą a nie pod wpływem nagłośnionych sensacji? Bohater książki mimo wielkości ducha i serca nie był człowiekiem idealnym. Miał oddanych przyjaciół i zapiekłych wrogów, chciał iść prostą drogą, ale czasem zapuszczał się w niebezpieczne zaułki, krytykował i sam był powodem krytyki. W wieku XX wielki ojciec został przyćmiony przez wielkiego syna – Stanisława Ignacego Witkiewicza powszechnie znanego jako Witkacy. Dziś trudno znaleźć kogoś, kto o Witkacym nie słyszał, ale nieznajomość dorobku ojca sprawia, że wypowiedzi syna interpretowane są wybiórczo i zbyt powierzchownie. Czy naprawdę w tym przypadku jabłko padło zbyt daleko od jabłoni? Czy podzielona między zaborcami Polska przełomu XIX i XX wieku to zaścianek Europy, w którym myśl własna się nie wyhodowała, a myśl cudza traktowana była jak wyrocznia? Na te i inne pytania próbowała szukać odpowiedzi autorka książki – czy je znalazła – to już zależy od oceny czytelników…
Wprowadzenie
Część I
Krytyka artystyczna Stanisława Witkiewicza na tle polskich i europejskich sądów o sztuce
1. Monachium – ognisko nowej myśli o sztuce
2. Narodziny nowoczesnej krytyki artystycznej w Polsce
3. Stanisław Witkiewicz i Emil Zola
3.1. W kręgu oddziaływań filozofii sztuki
3.2. Indywidualizm
3.3. Metoda naukowa
3.4. Definicja dzieła sztuki i krytyki artystycznej
3.5. Pogranicza realizmu, naturalizmu, impresjonizmu
Część II
Zakopane i Tatry w twórczości Stanisława Witkiewicza
1. Spotkanie malarstwa z literaturą
2. Franciszkanizm czy moralno-społeczna utopia?
3. Styl zakopiański
Część III
Stanisław Witkiewicz – krytyk kultury i wychowawca narodu
1. Elementy premodernistyczne we wczesnej krytyce Witkiewicza
2. W kręgu młodopolskich dyskusji o sztuce
2.1. Miejsce i rola sztuki w dyskursie modernistycznym
2.2. Sztuka i artysta według Tołstoja, Witkiewicza i Abramowskiego
3. Zaangażowanie społeczne
4. Odnowa chrześcijaństwa
5. Witkiewicz a sprawa polska
6. Twórczość Stanisława Witkiewicza w kontekście nowych badań nad modernizmem
Zakończenie
Spis ilustracji
Bibliografia
Indeks nazwisk