Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet / Agnieszka Gromkowska-Melosik

 

Książka Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet. Studium dynamiki dostępu jest rezultatem zainteresowań badawczych szeroko rozumianymi relacjami między tożsamością kobiet, edukacją, kulturą i społeczeństwem. Autorka sądzi, że można ją usytuować, podobnie jak poprzednie jej prace, na pograniczu socjologii edukacji oraz gender studies. Z jednej strony podnosi ona problemy związane ze społecznymi funkcjami edukacji, szczególnie – socjalizacyjną, selekcyjną i stratyfikacyjną, w odniesieniu do sytuacji kobiet. Z drugiej strony porusza kwestie dotyczące bezpośrednio kobiet jako grupy społecznej w aspekcie szeroko rozumianego dostępu do różnych form tożsamości, do wykształcenia czy rynku pracy.

Książka składa się z dwóch części. Pierwsza z nich jest poświęcona analizom o charakterze teoretycznym i rekonstrukcyjnym.

W rozdziale pierwszym dokonano prezentacji wybranych współczesnych koncepcji nierówności, próbując pokazać, w jaki sposób można je zastosować do zrozumienia edukacyjnej i społecznej sytuacji kobiet. Autorka analizuje w nim również problem roli dostępu do edukacji w otwieraniu/ograniczaniu możliwości życiowych tej grupy społecznej, jaką są kobiety.

Drugi rozdział zawiera rekonstrukcje relacji między edukacją a tożsamością dziewcząt i chłopców.

Rozdział trzeci poświęcony jest przede wszystkim analizom dostępu kobiet do szkolnictwa wyższego (chociaż zawiera także pewne dane o niższych szczeblach edukacji). Rozważa w nim kwestie wyborów edukacyjnych chłopców i dziewcząt, a także dostępu tej drugiej grupy do wybranych kierunków studiów, jak również do elitarnych uniwersytetów (np. Harvard i Oxford).

W rozdziale czwartym podejmuje próbę przedstawienia trzech dylematów tożsamościowo-edukacyjnych współczesnych kobiet. Pierwszy z nich związany jest z ideologią neoliberalizmu i paradoksami dotyczącymi jej wpływu na postrzeganie kobiet i ich sytuacji społecznej; drugi odnosi się do potencjalnej maskulinizacji kobiet sukcesu; trzeci dotyczy przemieszczania społecznych aspiracji dziewcząt (głównie w kierunku samorealizacji na płaszczyźnie wyznaczonej przez dyskursy kultury popularnej).

Istotą rozważań w rozdziale piątym jest ten podstawowy problem współczesnych wykształconych kobiet, który wiąże się z rolą macierzyństwa – w aspekcie ich tożsamości i możliwości odniesienia społeczno-zawodowego sukcesu (tytuły obu znajdujących się w nim podrozdziałów dobrze– odzwierciedlają jego treść: „Macierzyństwo jako dominująca konstrukcja kobiecości”, „Dyplom jako kredencjał małżeński i problem dostępu matek do sukcesu zawodowego”).

Tematem szóstego rozdziału jest segregacja płciowa na rynku pracy i jej rola w ciągle ograniczonych, a jednak rosnących możliwościach odniesienia sukcesu zawodowego przez kobiety, w kontekście dostępu do (prestiżowych) zawodów, wysokich stanowisk i dobrej pozycji społecznej oraz problemu nierównoważnych dochodów kobiet i mężczyzn.

W pierwszej części pracy ważne jest podsumowanie, w którym przedstawiono wybrane paradoksy w relacjach między edukacją, tożsamością a sytuacją życiową kobiet.

W drugiej części książki Autorka przytacza wyniki przeprowadzonych przez nią badań jakościowych, w których wzięły udział kobiety sukcesu – polskie menedżerki (na kierowniczych stanowiskach) i akademiczki-humanistki (pracujące na uczelni i mające przynajmniej stopień doktora). W kontekście badawczym podejmuje te zagadnienia, które wcześniej były przeanalizowane w części teoretycznej…

Wstęp

Część pierwsza

Kobiecość, edukacja i (nie)równość społeczna: alternatywne rzeczywistości

1. Edukacja i (nie)równości społeczne – konteksty teoretyczne

2. Edukacja i (re)konstrukcje tożsamości dziewcząt i chłopców

2.1. Asymetria socjalizacji szkolnej – androcentryczna rzeczywistość i redukowanie tożsamości dziewcząt

2.2. Asymetria osiągnięć szkolnych – społeczne konstrukcje edukacyjnych porażek chłopców

2.3. Kompetencje matematyczne – wyuczona bezradność dziewcząt?

2.4. Szkolnictwo zróżnicowane ze względu na płeć: próba rekonstrukcji dostępu do sukcesu edukacyjnego

3. (Nie)równość dostępu kobiet i mężczyzn do edukacji w szkolnictwie wyższym: wybrane tendencje i egzemplifi kacje

4. Dylematy tożsamościowo-edukacyjne kobiet w społeczeństwie współczesnym

4.1. Ideologia neoliberalizmu i społeczne konstrukcje tożsamości kobiet

4.2. Sukces edukacyjno-zawodowy i problem maskulinizacji kobiet

4.3. Przemieszczenie społecznych aspiracji dziewcząt – Girl Power, ciało i konsumpcja

5. Macierzyństwo, rodzina i kariera edukacyjno-zawodowa kobiet

5.1. Macierzyństwo jako dominująca konstrukcja kobiecości: konteksty i kontrowersje

5.2. Dyplom jako „kredencjał małżeński” i problem dostępu matek do sukcesu zawodowego

6. Edukacja kobiet i rynek pracy: polityka segregacji płciowej

7. Podsumowanie: edukacja i paradoksy emancypacji kobiet

Załącznik

Część druga

Kobiety sukcesu a problem (nie)równości społecznej: konteksty edukacyjne i społeczno-zawodowe

1. Metodologiczne podstawy badań własnych

2. Indywidualizm, edukacja i sukces społeczno-zawodowy

2.1. Kariera zawodowa jako „nieograniczony wyścig” wolnych jednostek?

2.2. Życie jako kariera zawodowa? Między presją na sukces a samorealizacją

2.3. Dyplom akademicki i sukces zawodowy: infl acja wykształcenia

3. (Nie)równość kobiet w dostępie do sukcesu zawodowego

3.1. Biznes i uniwersytet jako enklawy równości płciowej?

3.2. Problem dyskryminacji kobiet przez kobiety

3.3. Brak akceptacji dla idei parytetu

4. Życie rodzinne – rzeczywistość nieustannych wyborów

4.1. Związki z mężczyznami: dynamika akceptacji i konfliktu

4.2. Macierzyństwo i kariera zawodowa: strategie przełamywania tradycyjnych ról społecznych

5. Dylematy maskulinizacji tożsamości i zewnętrznego wizerunku

5.1. Tożsamość kobiet i mężczyzn: między esencjalizmem a konstruktywizmem

5.2. Maskulinizacja – czy kobieta sukcesu jest skazana na rezygnację z kobiecości?

6. Pop-tożsamość i przemieszczenie aspiracji życiowych kobiet

6.1. Współczesny feminizm: dystans i sceptycyzm

6.2. Rola konsumpcji jako ekspresji wolności

6.3. Piękne ciało jako ekspresja tożsamości

7. Podsumowanie: menedżerki i akademiczki jako kobiety sukcesu

Zakończenie

Bibliografia

Spis tabel

Spis wykresów

wydawnictwo, edukacja przedszkolna, edukacja kulturalna, książki pedagogiczne, książki w wersji angielskiej, księgarnia internetowa, internetowa oficyna wydawnicza, ebook pedagogika, pedagogika specjalna, internetowy katalog książek, pedagogika alternatywna, wydawnictwo naukowe, publikacje naukowe, księgarnia krakow, nowości wydawnicze,