Szkice do teorii wychowania kreatywnego / J. Andrzej Sowiński

Książka poświęcona została niezwykle ważnej problematyce. Walory naukowe, poznawcze i edukacyjne pracy podkreślają autorskie tabele i rysunki. Podejmując ciekawą formę szkicu, Autor w sposób inspirujący skłania do refleksji, dyskusji i dalszych poszukiwań. Szkic to w istocie swej projekt czegoś, to zakreślenie ram problematyki bez wnikania w jej szczegóły. W sztuce szkic oznacza swobodny rysunek, zazwyczaj koloru czarno-białego, „podkład” pod realizację większego dzieła, później wypełnianego barwami. Przyjęcie przez Autora książki konwencji szkicu skłania nie tylko do kreatywnego pochylenia się nad niezwykle ważną problematyką, ale także inspirująco zachęca do twórczej refleksji oraz do podejmowania autorskich prób realizacji zasygnalizowanych koncepcji w praktyce wychowawczej.

Z recenzji prof. zw. dr hab. Urszuli Ostrowskiej

Książka Szkice do teorii wychowania kreatywnego powstawała w latach 2010–2012. Autor wykorzystał w niej artykuły lub ich fragmenty wcześniej już publikowane w innych pracach zbiorowych, na użytek niniejszej pracy zebrane, uporządkowane i zmodyfikowane. Całość została wzbogacona o fragmenty referatów wygłoszonych na konferencjach naukowych.

Kreatywność, twórczość i rozwój to procesy, które nierozerwalnie wiążą się z życiem ludzkim, zarówno w wymiarze społecznym, jak i jednostkowym. Wyróżniają one człowieka spośród innych istot żywych i wynoszą go ponad świat materialny. Stanowią jednocześnie warunek sine qua non kultury ujmowanej nie socjologicznie czy etnograficznie, ale normatywnie, a więc widzianej w optyce wartościującej, która pozwala snuć refleksję o kulturze wysokiej. Może być ona udziałem i doświadczeniem wielu, nie tylko elit, jeśli wyrasta z ideałów i aspiracji do doskonalenia moralnego właściwych każdemu człowiekowi. Taka kultura jest zdolna podnieść życie ludzkie, a razem z nim i kondycję moralną społeczeństwa na wyższy poziom...

Wstęp

Przedmowa

Rozdział 1

Prymarność wychowania w rodzinie

1.1. Uwarunkowania autonomii wychowawczego funkcjonowania rodziny

1.1.1. Rodzina jako środowisko życia i wychowania

1.1.2. Podmiotowy walor wychowania rodzinnego

1.1.3. Psychospołeczna przestrzeń rodziny

1.2. Rodzina jako wartość w orientacji życiowej młodzieży

1.2.1. Wychowanie moralne a wartości

1.2.2. Rodzina w hierarchii wartości. Wyniki badań

1.2.3. Rodzina jako wartość autoteliczna i źródło wartości

1.2.4. Orientacja prorodzinna

1.3. Nauki edukacyjne o wychowaniu do życia w rodzinie

1.3.1. Zadania nauk edukacyjnych a swoistość wychowania w rodzinie

1.3.2. Funkcja edukacyjna i demaskatorska nauk edukacyjnych

Rozdział 2

Rozwój moralny człowieka w aspekcie podmiotowości

2.1. Niepełnosprawność w dziedzinie moralnej z perspektywy podmiotu

2.1.1. Niepełnosprawność moralna zawiniona i niezawiniona

2.1.2. Przesłanki prakseologiczno-etyczne zjawiska niepełnosprawności

2.1.3. Sprawność moralna osób niepełnosprawnych

2.1.4. Niepełnosprawność moralna osób sprawnych

2.2. Podmiotowość w wychowaniu i samowychowaniu

2.2.1. Idea podmiotowości

2.2.2. Podmiotowy charakter stosunku wychowawczego

2.2.3. Kategorie „podmiot” i „przedmiot” w piśmiennictwie pedagogicznym

2.2.4. Interpretacja relacji podmiot – przedmiot w wychowaniu i samowychowaniu

2.2.5. Typologia wychowania w kontekście podmiotowości (zarys)       75

Rozdział 3

Trud autokreacyjny

3.1. Koncepcja samowychowania młodzieży w nauczaniu Jana Pawła II.

Próba rekonstrukcji

3.1.1. Ogólna charakterystyka koncepcji „więcej być”

3.1.2. Struktura samowychowania w ujęciu Jana Pawła II

3.1.3. Znaczenie i aktualność samowychowania

3.2. O pracy studenta nad sobą

3.2.1. Metodologiczne ujęcie problematyki samokształcenia i samowychowania

3.2.2. W kierunku integracji procesów samokształcenia i samowychowania

3.2.3. Struktura pracy nad sobą (zarys)

3.2.4. Studiowanie a praca nad sobą

Rozdział 4

Aksjologiczne i etyczne problemy wychowania i samowychowania

4.1. Ideały i cele wychowania wobec wartości transcendentnych

4.1.1. Człowiek w świecie wartości

4.1.2. Wartości a cele życia

4.1.3. Wartości a cele wychowania i samowychowania

4.1.4. Ideał wychowania a wartości i cele

4.2. Idea pracy nad sobą w poglądach młodzieży

4.2.1. Idee pedagogiczne

4.2.2. Świadomość idei pracy nad sobą

4.3. Literatura i media w perspektywie pedagogicznej

4.3.1. Literatura i media wobec zagrożeń

4.3.2. Relacja: literatura – medium – człowiek

4.3.3. Literatura i media objęte stosunkiem wychowawczym

Rozdział 5

Literackie inspiracje autokreacji

5.1. Literacki wzór monologu kreatywnego

5.1.1. Monolog wewnętrzny

5.1.2. Warunki monologu kreatywnego

5.1.3. Efekty monologu kreatywnego

5.2. Podmiotowy charakter dialogu wychowawczego

5.2.1. O potrzebie dialogu

5.2.2. Rodzaje i odmiany dialogu

5.2.3. Zarys wybranych typów dialogu wychowawczego

5.2.4. Podmiotowy dialog wychowawczy

5.2.5. Spotkanie i dialog

5.3. Cisza i milczenie – implikacje pedagogiczne

5.3.1. Natura ciszy

5.3.2. Odmiany i funkcje milczenia

Rozdział 6

Charakter aktywności wolnoczasowej

6.1. Dobrowolność zachowań wolnoczasowych

6.1.1. Dobrowolność uczestnictwa

6.1.2. Dobrowolność uczestnictwa w grupie

6.1.3. Dobrowolność uczestnictwa a samowychowanie

6.2. Ekspresja w wychowaniu i samowychowaniu

6.2.1. Ekspresja w wychowaniu

6.2.2. Ekspresja w samowychowaniu

6.2.3. Wychowawca wyzwalający ekspresję

Rozdział 7

Czas wolny ważny dla rozwoju człowieka

7.1. Autokreacja w sferze aktywności fizycznej

7.1.1. Wychowanie fizyczne jako dziedzina teorii wychowania

7.1.2. Praca nad sobą w aktywności fizycznej

7.1.3. O kulturze fizycznej człowieka

7.2. W poszukiwaniu ideału osobowości wolontariusza

7.2.1. Działalność związana z wolontariatem, wolontariat, wolontariusz

7.2.2. Osobowość wolontariusza

7.2.3. Ideał a charakter człowieka

Rozdział 8

Kreator edukacji wyzwalającej

8.1. Nauczyciel w roli wychowawcy klasy

8.1.1. Zagrożona wychowawcza funkcja szkoły

8.1.2. Rola wychowawcy klasy i jej model

8.1.3. Model jako wizja normatywna

8.2. Samopoznanie nauczyciela-wychowawcy w kontekście jego kompetencji pedagogicznych

8.2.1. Znaczenie samopoznania

8.2.2. Samopoznanie i samowiedza

8.2.3. Pojęcie i model kompetencji pedagogicznych

8.2.4. Kompetencje dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze

Rozdział 9

Państwo – patriotyzm – wychowanie

9.1. Państwo jako podmiot wychowania patriotycznego

9.1.1. Zdrowe państwo – podmiot wychowania

9.1.2. Państwo a naród

9.1.3. Wychowanie patriotyczne

9.1.4. Stosunek państwa do innych podmiotów wychowania

9.2. Patriotyzm – wymiar osobowej tożsamości

9.2.1. Patriotyzm jako wartość kultury narodowej

9.2.2. Tożsamość osobowa a patriotyzm

9.2.3. Walor patriotyzmu w ideale wychowania

Rozdział 10

Wartości kultury akademickiej

10.1. Kultura akademicka w perspektywie pedagogicznej

10.1.1. Normatywy charakter kultury akademickiej

10.1.2. Związki kultury z wychowaniem i pedagogiką

10.1.3. Ku pedagogice szkoły wyższej

10.2. Prawda i profesjonalizm w kulturze akademickiej

10.2.1. Prawda w przestrzeni wyższej edukacji

10.2.2. Relacja: prawda – profesjonalizm – perfekcjonizm

10.3. Wiedza i mądrość w edukacji akademickiej

10.3.1. Wiedza – atrybut szkoły wyższej

10.3.2. Mądrość jako wartość kultury akademickiej

Bibliografia

Spis rysunków i tabel