„Stanisław Stomma to nie tylko polityk, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli środowiska polskich intelektualistów katolickich, ale także bardzo aktywny publicysta, który zadebiutował już w 1931 r. na łamach wileńskiego „Słowa” i tworzył do początku XXI w. Jego publicystyka ma charakter ponadczasowy; bazując na historii Polski i uniwersalnych wartościach, jest użyteczna zarówno dla teoretyków polityki, jak i dla jej praktyków, również dla wszystkich zainteresowanych wyborami ideowymi katolików świeckich nie tylko ubiegłego stulecia. To też własne drogi myśli politycznej, oryginalne poglądy i idee, a przede wszystkim realizm polityczny. Kierując się swoją wiedzą i wyznawanymi wartościami, poszukiwał zawsze „mądrości etapu”.
Z dzisiejszej perspektywy przywołanie ideałów Stommy wydaje się istotne. Polska refleksja i praktyka polityczna nadal cierpią na niezwykle głęboki deficyt racjonalizmu, szerszej analizy i poważnej debaty. Z tej perspektywy przywołanie jego bogatej publicystyki, sięgnięcie choćby do wzorców refleksji historycznej i geopolitycznej jest bardzo wartościowe. Całość 3-tomowego wydania tworzy zbiór wybitnej publicystyki, pasjonującą, obejmującą trzy okresy polskiej historii opowieść o polityce, historii i kulturze. Stanowi to oczywiście świadectwo czasu, ale ze względu na poruszanie się w świecie wartości uniwersalnych, myśli katolickiej i humanizmu posiada ogromną wartość ponadczasową – buduje polską tożsamość kulturową i myśl polityczną w wielu aspektach, zarówno konserwatywnych, chrześcijańsko-demokratycznych, jak i liberalnych”.
Radosław Ptaszyński
„Edycja, opatrzona cennymi przypisami, spełnia wszelkie wymogi profesjonalnego warsztatu historyka. Jest owocem prawdziwie benedyktyńskiego trudu, wielkiej staranności i pieczołowitości. Zasługuje na podziw oraz na udostępnienie w możliwie najszerszym obiegu. Zwłaszcza dla młodych pokoleń stanowi wartość bezcenną, świadczącą o ciągłości polskiej tradycji”.
prof. dr. hab Andrzej Romanowski
„Radosław Ptaszyński złożył obszerny wybór zawierający najważniejsze wystąpienia publicystyczne Stanisława Stommy, poprzedzony bardzo kompetentnym i wnikliwym wstępem. […] Ukazuje on rozwój myśli, koncepcji, zmianę sposobu argumentowania, pozwala rozpatrywać teksty na tle zmieniających się epok”.
dr. hab. Andrzej Friszke
Radosław Ptaszyński – politolog, socjolog, historyk; adiunkt w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego; pracownik Ośrodka Badań Biograficznych US, sekretarz redakcji Polish Biographical Studies; członek zarządu Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Szczecinie; członek Polskiego Towarzystwa Studiów Żydowskich i Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej. Opublikował m.in.: Wojskowy Sąd Rejonowy i Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Szczecinie w latach 1946-1955, Szczecin 2010; Jacky Jean Etienne Challot przyjaciel Solidarności, Warszawa 2013. Sensus catholicus. Katolicy świeccy w Polsce Ludowej. Postawy - aktywność - myśl. Studia i szkice (współred.), Toruń 2014.
Pierwszy tom „Pism wybranych” Stanisława Stommy obejmuje okres, którego ramy wyznacza debiut publicystyczny w 1931 r. i druga wojna światowa. To czas, w którym młody działacz Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”, publicysta wileńskiego pisma „PAX” „Głosu Narodu”, „Polityki” i „Kuriera Wileńskiego” kształtuje swoje poglądy i osobowość, poszukuje ideowych źródeł. Jest publicystą katolickim, o tyle interesującym, że znajdujemy w jego tekstach i społeczną wrażliwość, i „zezowanie na prawo”. Nie brakuje w nich również charakterystycznego dla Stommy myślenia geopolitycznego.
Drugi tom „Pism wybranych” Stanisława Stommy prezentuje publicystykę z lat 1946–1975. To okres, w którym rodziła się koncepcja minimalizmu, jako odpowiedzi na budowany nad Wisłą system totalitarny typu stalinowskiego, ale zakończony procesem „odwilży” i przełomu Października 1956 r. W tym też czasie powstawać będzie neopozytywizm jako praktyka funkcjonowania politycznego niezależnych katolików świeckich w zmienionych warunkach politycznych. To także czas obejmujący 20 lat bezpośredniej działalności politycznej w sejmie PRL.
Trzeci tom „Pism wybranych” Stanisława Stommy to teksty powstałe w latach 1976–2003. Cezurę początkową wyznacza kryzys związany z wprowadzeniem poprawek do Konstytucji PRL i zakończenie okresu posłowania Stommy. Kolejne lata to wzmożenie działalności publicystycznej katolickiego intelektualisty, który pozostał aktywny pisarsko i politycznie również po 1989 r., aż do późnej starości zabierając głos w najistotniejszych sprawach polskiej polityki wewnętrznej i zagranicznej.
TOM I
Wstęp do „stommizmu” (R. Ptaszyński)
Pod prąd Niagary
Nauka poszła w las
O społeczne przeszkolenie elity katolickiej
Ścięte róże
Wnioski bardzo proste
Z Polski chcą zrobić Mongolię
Poprawiamy reputację jednego wyrazu
Na gruzach pacyfizmu
Kwestia żydowska pod nowym kątem widziana
Uciszcie się…
Są niczym i niechaj będą niczym!
Chińskie sentymenty
Epigonowie unii polsko-litewskiej
Renesans Europy
Żydzi wybrali Piemont
Kraków wita ministra Sandlera
Dzieło Wilsona niszczeje
Spotkanie „wodzów”
Różne pojmowanie demokracji
Deklaracja Hitlera nie wnosi nic nowego
Co znaczy, że naród się zgubił?
Żydowskie rady dla Mussoliniego. Pomysły nie z XX wieku
Solidaryzm czy zakłamanie
Elementy chrześcijańskiego nacjonalizmu
Węzeł litewski
Ogólniki „totalistyczne”
Mussolini i karły
Hitler jednoczy Francję
Anglia wobec wojny domowej w Hiszpanii
Kulisy sprawy sudeckiej
Czy chłop jest „złym duchem” dyktatur?
Ukłony Ameryki przed Rosją
Polsce nie wolno się nudzić
Kłajpeda
Przyszłość można przewidzieć
Szanse polityki izolacyjnej Francji
Dajmy Polsce nowego sojusznika
Warszawa
Indeks nazwisk
TOM II
Maksymalne i minimalne tendencje społeczne katolików
Symplicyzmy na tematy katolickie
Oskarżenie ze wszystkich najstraszniejsze
O pozornym maksymalizmie i urojonym defetyzmie
Ku jedności świata
Problem Oświęcimia
Zwycięstwo nad zemstą
Świadectwo Mahatmy
Problem międzynarodowej ochrony człowieka otwarty
Na czym polega wolność?
Odpowiedzialność
Poprawić reputację jednej dobrej sprawy
Na czym polega „burżujstwo”?
Co to jest kultura
Katolicy w Polsce Ludowej
Apolityczność katolików
Eksperyment polski
Przeciw pesymizmowi cywilizacyjnemu
Wobec nowego ustroju społecznego
Dostęp do Polski współczesnej
Idea i siła
Mądrość tradycji
Dlaczego kandyduję do Sejmu?
Październik i styczeń
„Pozytywizm” od strony moralnej
Kompleksy czy zła wola? Odpowiedź Pawłowi Jasienicy
Doświadczenia parlamentaryzmu polskiego
Katolicyzm polski w chwili obecnej
Z kraju smutnego Ilotów
Nasze stanowisko
Myśli o polityce
Kolejki po mięso a demokracja
Laicyzm współczesny
Zdegradowane idole
Co naprawdę jest realne?
List do wyborców
Nowe: Oskarżam
Notre Dame i Marsylianka
Czy spać na bombie atomowej?
Gigantyczny program
Impas jako program
Na miarę czasów
Czy istnieje niebezpieczeństwo niemieckie?
Dekadencja, mit i rzeczywistość
Paszporty do Watykanu
Sobór a sprawa pokoju i rozbrojenie
Z kurzem krwi bratniej
Fakty, problemy, schematy
Wywoływanie upiorów
Pokój i głód
Trudne czasy i trudne decyzje
W przeddzień wizyty włoskiej
Rozmowy o lewicy
Cat
Grunt pod nogami
Dwa realizmy
Geopolityka czy Glassboro?
Salutować czy zohydzać
Ks. Machay
Chirurgia historii
Sejm okresu przełomu
Trumna generała
Przemówienie posła S. Stommy na pogrzebie Pawła Jasienicy 22 VIII 1970 r.
Ludzie tworzą historię
Nadzieje nowego okresu
Najtragiczniejszy premier Rzeczpospolitej
Granice polityki narodowej
Myśląc o „Weselu” lub dramat polskiej podświadomości
Polityka czy mesjanizm?
Przegrane „Endecji”
Indeks nazwisk
TOM III
Uwagi o projekcie ustawy o zmianie Konstytucji PRL
Tragedie polskiego realizmu
Wyroki historii
Rozrachunek z ojczyzną
Sprawa warta trudu
O Antonim Gołubiewie
Kapelusz zdejmam przed ulicznikiem
Paweł Jasienica
Tezy o rocznicy
Komentarz do sytuacji
Dwa przełomy w katolickiej nauce społecznej
Uwagi o sytuacji
Czynnik romantyczny w genezie niepodległości
Kościół wobec polityki (I)
Kościół wobec polityki (II)
Kasandra samobójczego imperium
Upozytywnianie Zdziechowskiego
Wojna jako wykładnik patologii władzy
Wobec aktualnych orientacji
Józef Piłsudski kontrowersyjny i genialny
Refleksje o polityce – dobrej i złej
Hanna Malewska
Stanisław Cywiński
Myśli o moralności w polityce
Czyn i polityka przed 1918
Zrobiliśmy krok naprzód
Początek nowego etapu
Z uczuciem ale rozumnie
Pojednanie, normalizacja, przyjaźń
Jak zdajemy egzamin?
Pilne sprawy niemieckie
Nowe sąsiedztwo. O naszej polityce wschodniej
Państwo świeckie po chrześcijańsku urządzone
O Litwie spokojnie i obiektywnie
Na kogo głosować
Wierzyć czy nie wierzyć w diabła?
Ojczyzna
Czym była PRL?
Zasługa Willy Brandta
Państwo, Kościół, Unia
Demokracja dla rozczarowanych
Światło ludzi rozumnych
Na pozytywnej szali
Horyzonty przewidywalności i granice możliwości
Sprawy najważniejsze
Przemówienie pana prof. Stanisława Stommy z okazji przyznania mu w dniu 25.11.1994 roku Polsko-Niemieckiej Nagrody za szczególne zasługi dla rozwoju stosunków polsko-niemieckich
Szkoła umiaru
Stefan Kisielewski
Przyszłość już się zaczęła
Pozytywizm polityczny w PRL
O Jance Gołubiewowej
Pięćdziesiąt lat „Znaku”
Człowiek i legenda. O Czesławie Zgorzelskim
Niebezpieczna swojska klatka
Stłumione iskry. Pamięci Kurta Skalnika
Myśli o dwóch Bismarckach
Świat po potopie. Na 40-lecie krakowskiego KIK
Ten nasz hymn wspaniały
Helmut Kohl i sprawa pojednania
Jerzy Turowicz (1912–1999)
Obyczajność w życiu społecznym
Życie zdeterminowane przez politykę
Skazani na pax americana
Indeks nazwisk