Wnioskowanie o projekcie. Wykluczenie przypadku metodą małych prawdopodobieństw / William A. Dembski

Autorem książki Wnioskowanie o projekcie. Wykluczenie przypadku metodą małych prawdopodobieństw jest matematyk i filozof, jeden z czołowych teoretyków projektu William A. Dembski.

Pierwsze, anglojęzyczne wydanie ukazało się w 1998 roku nakładem wydawnictwa Cambridge University Press.

Dembski zastanawia się, jak możemy rozpoznać zdarzenia będące skutkiem działania inteligentnych przyczyn i odróżnić je od zdarzeń spowodowanych niekierowanymi przyczynami naturalnymi? Jeśli nie będziemy znać historii przyczynowej, jak możemy określić, czy mamy do czynienia ze skutkiem działania przyczyny inteligentnej? Książka ta przedstawia wiarygodną metodę wykrywania przyczyn inteligentnych, czyli wnioskowanie o projekcie.

Propozycja Dembskiego nosi nazwę „filtra eksplanacyjnego” i jest to obecnie najbardziej znane narzędzie wykrywania projektu. Zgodnie z tym ujęciem stwierdzenie projektu możliwe staję się dopiero po zastosowaniu trójstopniowej analizy, w trakcie której należy wykluczyć możliwość, że badane zjawisko jest wynikiem działania konieczności lub przypadku. Jeżeli badane zjawisko nie mogło powstać na skutek znanych nam praw przyrody, a prawdopodobieństwo jego przypadkowego powstania jest zbyt małe, to, jak twierdzi Dembski, jesteśmy na dobrej drodze do wykrycia projektu. Ostatnim etapem analizy jest próba stwierdzenia, czy przedmiot badań przejawia wzorzec, który wskazuje na działanie istot inteligentnych – wzorzec ten nazywany jest specyfikacją.

Amerykański uczony podkreśla, że zaproponowane przez niego narzędzie w gruncie rzeczy nie jest nową metodą wykrywania projektu. Ludzie nieustannie milcząco odróżniają skutki działania przyczyn inteligentnych od zdarzeń przypadkowych. Zasługą autora jest przedstawienie go w sposób sprecyzowany i sformalizowany, a także zwrócenie uwagi, że procedura wykrywania projektu jest powszechna w nauce i życiu codziennym. Z wnioskowaniem o projekcie spotykamy się w różnych dziedzinach nauki tak jak: kryminalistyka, medycyna sądowa, kryptografia, archeologia. Jest to także powszechna praktyka w programie poszukiwania inteligencji pozaziemskiej (SETI). Skoro praktyka rozpoznawania projektu jest tak powszechna i w wielu przypadkach skuteczna, to dlaczego nie rozszerzyć jej również na inne dziedziny nauki jak biologia i kosmologia? Tym bardziej, że filtr eksplanacyjny ma być użyteczny przede wszystkim wtedy, kiedy nie mamy informacji na temat samego procesu projektowania.

Książka Wnioskowanie o projekcie to wymagająca i prowokacyjna książka, która szczególnie zainteresuje filozofów nauki, epistemologów i logików, badaczy zajmujących się rachunkiem prawdopodobieństwa i teorią złożoności oraz statystyków. Jest to pozycja przeznaczona również dla tych czytelników, którzy chcą dowiedzieć się czegoś więcej o sposobach funkcjonowania nauki.

William A. Dembski – matematyk i filozof, wykładał m.in. na Northwestern University, University of Notre Dame i University of Dallas. Habilitował się z matematyki na MIT, z fizyki na University of Chicago oraz z informatyki na Princeton University. Jest pracownikiem naukowym na Wydziale Filozofii w Southwestern Seminary w Ft. Worth, gdzie kieruje Center for Cultural Engagement. Jest także starszym wykładowcą w Centrum Nauki i Kultury Discovery Institute w Seattle. W Conceptual Foundations of Science na Baylor University kierował pierwszym think-tankiem teorii inteligentnego projektu. Publikuje artykuły w czasopismach naukowych oraz jest autorem i redaktorem kilkunastu książek.

Seria Inteligentny Projekt to pierwsza tak ambitna i bogata propozycja na polskim rynku wydawniczym, w ramach której ukazują się książki dotyczące teorii inteligentnego projektu – Intelligent Design (ID).

Autorzy zastanawiają się: czy różnorodność życia na Ziemi może być wyjaśniona wyłącznie przez procesy czysto przyrodnicze? Czy złożone struktury biologiczne mogły powstać drogą przypadku i konieczności, bez udziału inteligencji? Czy Ziemia jest tylko jedną z wielu niczym niewyróżniających się planet?

Teoria inteligentnego projektu jest ogólną teorią rozpoznawania projektu i ma szerokie zastosowanie w takich dziedzinach nauki, jak kryminalistyka, historia, kryptografia, astronomia i inżynieria. Seria Inteligentny Projekt pokazuje, że koncepcja ID powinna być stosowana również w zagadnieniach pochodzenia i rozwoju różnych form życia, a także w próbie zrozumienia nas samych.

Wstęp 9
Podziękowania 13

Rozdział 1.
Wprowadzenie 17
1.1. Przegląd historyczny 17
1.2. „Złotoręki” Caputo 26
1.3. Ochrona własności intelektualnej 38
1.4. Kryminologia i praca detektywistyczna 40
1.5. Fałszowanie wyników badań naukowych 43
1.6. Kryptografia (i SETI) 44
1.7. Przypadkowość 50

Rozdział 2.
Ogólny zarys wnioskowania o projekcie 55
2.1 Filtr eksplanacyjny 55
2.2 Logika wnioskowania 67
2.3 Analiza przypadku: spor zwolenników stworzenia ze zwolennikami ewolucji 76
2.4 Od projektu do inteligentnego sprawstwa 84

Rozdział 3.
Teoria prawdopodobieństwa 89
3.1 Prawdopodobieństwo zdarzenia 89
3.2 Zdarzenia 94
3.3 Informacje ogólne 96
3.4 Oszacowanie wiarygodności 98
3.5 Najlepszy dostępny szacunek 104
3.6 Aksjomatyzacja prawdopodobieństwa 112

Rozdział 4.
Teoria złożoności 116
4.1 Złożoność problemu 116
4.2 Problemy i zasoby 121
4.3 Trudność i jej ocena 123
4.4 Aksjomatyzacja złożoności 130
4.5 Wyskalowanie przez granice złożoności 134
4.6 Miary informacji 139
4.7 Miary RMS 143
4.8 Dodatek techniczny dotyczący miar RMS 155

Rozdział 5.
Specyfikacja 162
5.1 Wzorce 162
5.2 Konieczny warunek wstępny 164
5.3 Rozłączność 171
5.4 Definicja specyfikacji 178
5.5 Piramidy i prezydenci 181
5.6 Informacje ukryte w informacjach 183
5.7 Prognozowanie 185
5.8 Wzmocnienie miary złożoności 187
5.9 Ponowne spojrzenie na sprawę Caputa 189
5.10 Ponowne spojrzenie na zjawisko przypadkowości 194

Rozdział 6.
Małe prawdopodobieństwo 202
6.1 Zasoby probabilistyczne 202
6.2 Ogólna postać argumentacji wykluczającej przypadek 212
6.3 Magiczna liczba 1/2 218
6.4 Analiza istotności statystycznej 227
6.5 Małe prawdopodobieństwa lokalne i wszechświatowe 232
6.6 Błąd teorii inflacji kosmologicznej 244
6.7 Prawo Małego Prawdopodobieństwa 248

Epilog 255
Bibliografia 262
Indeks osobowy 272
Indeks rzeczowy 274