Pisma więzienne / Tomasz More

Tomasz More − pisarz, polityk, filozof, jeden z największych umysłów XVI-wiecznej Europy, który potrafił powiedzieć władcy „nie” w imię zasad, wiary i zgodności z własnym sumieniem.

Wybór Pism więziennych − owoc osadzenia w kazamatach więzienia w Londynie w oczekiwaniu na z góry przesądzony królewski wyrok − to dorobek w postaci listów i rozważań, który jest zadziwiająco aktualny i w dzisiejszych czasach. To świadectwo głębokich przemyśleń dotyczących tego, jak człowiek powinien bronić świata prawdzi­wych wartości i prawdy wobec opresji władzy, a jednocześnie obraz człowieka do głębi lojalnego wobec majestatu króla.

„Uważam, że każdy człowiek winien postąpić zgod­nie z własnym sumieniem. I szczerze myślę, że byłoby dobrze, gdyby i mi pozwolono postąpić zgodnie z moim” − oświadczał przed Izbą Lordów.

W świecie, w którym trudno znaleźć podobne wzorce postaw, jak najbardziej warto przypomnieć dorobek świętego Tomasza More.

Dramat sumienia stawiał Morusa poza nawiasem społeczeństwa. Odkrywca krainy Nigdzie – Utopii, sam stał się Nikim. […] Wierność Ewangelii i Kościołowi sprawiła, że Morus doznał goryczy pow­szechnego opuszczenia. Sumienie mówiło mu, że nie może uznać zwierzchnictwa króla nad Kościołem. Długo studiował i medytował, głęboko modlił się − aż nabył niezbitego przekonania, że składając wymagany podpis, wyprze się wiary i utraci przez to zbawienie wieczne. Takiej ceny za swe życie nie mógł zapłacić. Miał przeciwko sobie wszystkich: najwybitniejszych dostojników królestwa, prawie cały episkopat z prymasem na czele, rodzinę, a szczególnie najukochańszą córkę i powiernicę, trzydziestoletnią Meg. Samotność i lęk Morusa nie wydały goryczy. Nie znajdziemy w jego pismach więziennych żadnego złego słowa. Morus cały czas żywi szacunek i wierność wobec Henryka VIII. Uznaje prawa potomstwa Anny Boleyn do sukcesji, gdyż sprawa ta nie dotyczy wiary. Ustanawianie praw politycznych nie jest zadaniem Kościoła. Błąd w polityce nie jest herezją. Mogą władze państwowe zmienić dotychczasowe prawo dynastyczne, ale do eklezjologii państwu mieszać się nie wolno. I dlatego Morus umiera z rozkazu króla, jak wierny sługa monarchy.

Ze wstępu Wojciecha Giertycha OP

Tomasz More (Morus) urodzony w 1478 w Londynie, w zamożnej rodzinie mieszczańskiej, zgodnie z wolą ojca studiował w londyńskiej Inns of Law. W 1499 poznał i zaprzyjaźnił się z Erazmem z Rotter­damu. Po ukończeniu studiów został biegłym i wziętym adwokatem, a niebawem też posłem do parlamentu. W 1510 objął urząd sędziego do spraw cywilnych. Zyskał uznanie biegłego jurysty i jako specjalista został wysłany do Flandrii w celu zawarcia traktatu pokojowego. Król nagrodził kompetentnego urzędnika tytułem szlacheckim (w 1521), następnie mianował przewodniczącym sądu oraz tajnym radcą, by (w 1529) wynieść Tomasza na najwyższy w kraju urząd − kanclerza państwa.

Kiedy Henryk VIII w roku 1531 ogłosił się zwierzchnikiem Kościoła katolickiego w Anglii, Tomasz More na znak protestu zrzekł się kanclerstwa (w 1532 r.) i nie złożył królowi przysięgi. Uznano to za zdradę stanu i 1 lipca 1535 roku sąd najwyższy skazał Tomasza na śmierć przez ścięcie. Egzekucja odbyła się pięć dni później. Papież Leon XIII beatyfikował Tomasza More w 1886, a Pius XI w roku 1935 ogłosił świętym męczennikiem za wiarę.

Najbardziej znanym dziełem More’a jest traktat Utopia napisany ok. 1516 r.

Wojciech Giertych OP, Przedmowa

William Roper, Żywot Tomasza More (tłum. W.U.)

TOMASZ MORE PISMA WIĘZIENNE

Listy

I. Do Małgorzaty Roper (tłum. S.T.)

II. Do Małgorzaty Roper (tłum. S.T.)

III. Do Małgorzaty Roper (tłum. A.M.)

IV. Małgorzata Roper do Tomasza More (tłum. A.M.)

V. Tomasz More do przyjaciół (tłum. W.G.)

VI. Lady Alington do Małgorzaty Roper (tłum. A.M.)

VII. Małgorzata Roper do Alicji Alington (tłum. A.M.)

VIII. Do Mikołaja Wilsona (tłum. A.M.)

IX. Do Mikołaja Wilsona (tłum. A.M.)

X. Małgorzata Roper do Tomasza More (tłum. A.M.)

XI. Do Małgorzaty Roper (tłum. A.M.)

XII. Do Małgorzaty Roper (tłum. A.M.)

XIII. Do Pana Ledera (tłum. A.M.)

XIV. Do Małgorzaty Roper (tłum. A.M.)

XV. Do Małgorzaty Roper (tłum. A.M.)

XVI. Do Antoniego Bonvisiego (tłum. L.R.)

XVII. Do Małgorzaty Roper (tłum. W.M.)

Rozważania i modlitwy pisane w więzieniu w Tower

O miłości nieprzyjaciół (tłum. A.P.)

O lęku przed śmiercią (tłum. A.P.)

Modlitwa „Daj mi Twą łaskę, dobry Panie...” (tłum. A.M.)

Modlitwa i rachunek sumienia (tłum. A.P.)

Akty żalu, wiary, nadziei i miłości (tłum. A.P.)

Za przyjaciół (tłum. A.P.)

Za wrogów (tłum. A.P.)

O łaskę (tłum. A.P.)

Przyjęcie sakramentalne i skuteczne błogosławionego Ciała naszego Pana (tłum. W.G., A.P.)

Traktat o smutku, znużeniu, strachu i modlitwie Chrystusa, zanim go pojmano (tłum. A.M.)