Prezentowana publikacja jest próbą podsumowania dotychczasowych doświadczeń w uprawianiu archeologii współczesności w Polsce, a także nakreślenia potencjalnych przyszłych pól i perspektyw badawczych. Poprzez integrowanie różnych środowisk naukowych oraz pozanaukowych w założeniu ma promować ideę interdyscyplinarnej współpracy wokół dziedzictwa nieodległej przeszłości, inkluzywne podejście do nauki oraz koncepcję nauki obywatelskiej. (…) archeologia współczesności, zwracająca swoją uwagę na kulturę materialną niedawnej przeszłości i jej miejsce w teraźniejszości, oraz złożone relacje, jakie to generuje, ma szansę rozwinąć się w naukę, która skutecznie będzie także podejmować problemy i wyzwania istotne dla współczesnego i przyszłego społeczeństwa, stając się archeologią XXI w., archeologią (dla) naszych czasów. Wierzymy, że przed archeologią rysuje się tym samym duża szansa stania się ważnym głosem w debatach toczonych we współczesnej humanistyce, przez co może ona poszerzyć i rozbudować swą szczególną pozycję, jaką zajmuje wśród dyscyplin badających przeszłość.
fragment Wstępu
Czytelnik otrzymuje książkę z zakresu archeologii współczesności, będącą swoistą jej diagnozą w ostatnich dwudziestu latach, zwłaszcza w Polsce. Ukazany został także kontekst jej rozwoju i dynamicznych przemian. Archeologia ta stara się przebić wśród „klasycznych” działów archeologii, co czyni z determinacją, z pewnym trudem, ale i z sukcesem. Perspektywa minionych dwóch dekad pozwala Autorom publikacji na podjęcie próby nakreślenia jej najbliższych perspektyw rozwoju i kierunków, w jakich zapewne będzie zmierzała.
Z recenzji prof. dr hab. Danuty Minty-Tworzowskiej
(…) archeologia współczesności stanowi nową i atrakcyjną formę partycypacji w kulturze, która może stać się inspiracją dla wypracowania nowej formuły uprawiania archeologii, zrywającej z instytucjonalną doxa, oraz jej adekwatnej obecności w przestrzeni publicznej (…). Archeologia zajmująca się czasami nieodległej przeszłości generuje bowiem potrzebę przemyślenia zasadniczych cech i sposobów funkcjonowania całej dyscypliny – jej celów, zadań, priorytetów oraz zobowiązań.
fragment Wstępu
Archeologia współczesności – określana w literaturze anglojęzycznej jako archaeology of the contemporary past, archaeology of the recent past czy archaeology of the present – to interdyscyplinarny nurt badawczy, którego przedmiot zainteresowań stanowią: szeroko rozumiana współczesność (głównie wieki XX i XXI), jej materialne pozostałości i przekształcenia krajobrazów kulturowych. W zakres jej zainteresowań wchodzą wszelkie formy kultury materialnej, które powstały w ostatnich dziesięcioleciach czy nawet latach. Celami archeologii współczesności są odkrywanie, dokumentowanie i interpretacja tychże śladów, aby zrozumieć różne aspekty życia i społeczeństwa z nieodległej przeszłości.
Michał Pawleta, Dawid Kobiałka, Arkadiusz Marciniak, Archeologia wobec materialnych śladów współczesności. Wstęp
CZĘŚĆ I
ARCHEOLOGIA, KONFLIKTY WOJENNE I ICH MATERIALNE DZIEDZICTWO
Agnieszka Musiał, Dominika Wieder, Barbara Witkowska, Marcin Czarnowicz,
Zapomniana historia ofiar I wojny światowej oraz ludności łemkowskiej – wyniki badań archeologicznych na cmentarzu wojennym w Woli Michowej (gm. Komańcza)
Marcin Czarnowicz, Adam Zahacki, Martin Vojtas, „Ocalić od zapomnienia”… – przywracanie pamięci o walkach w Karpatach w latach 1914/1915 na przykładzie znalezisk na Krąglicy w Maniowie i Kamień nad Jaśliskami
Dawid Kobiałka, Archeologia Zbrodni pomorskiej 1939
Kamil Karski, KL Plaszow: archeologia (we) współczesności
Jacek Konik, Archeologia getta warszawskiego: wyzwania badawcze i uwarunkowania społeczne
Tomasz Borkowski, Agata Wąsewicz-Madejek, Procedury Instytutu Pamięci Narodowej w zakresie poszukiwania, odkrywania oraz identyfikacji mogił i miejsc pamięci
Dorota Lorkiewicz-Muszyńska, Jan Jagiełło, Agata Wąsewicz-Madejek, Julia Sobol, Jędrzej Oberc, Mariusz Glapiński, Agnieszka Cugier, Marzena Łabęcka, Paweł Świderski, Damian Rusek, Grzegorz Teresiński, Kompleksowe badania
szczątków ludzkich wyeksplorowanych z grobów na terenie dawnego obozu NKWD Specłagier nr 2 w Poznaniu
CZĘŚĆ II
ARCHEOLOGIA A WYZWANIA WSPÓŁCZESNOŚCI
Elżbieta Góra, „Barbarzyńca w ogrodzie” (?). Eksploratorzy w Miejscu Pamięci Narodowej w Łambinowicach
Łukasz Kutyło, Katarzyna Radziwiłko, Wojciech Rudziejewski-Rudziewicz, Marcin Wołoszyn, Archeologia wobec wyzwań współczesności. Nauka obywatelska w działaniach archeologicznych na przykładzie współpracy z tzw. detektorystami
Paweł Konczewski, Magdalena Konczewska, Nowoszów (dawny Neuhaus), Polska: ostatnie (?) rozdziały biografii współcześnie zanikłej wsi
Monika Stobiecka, Prekarne dziedzictwo: materialność Protestów Kobiet w Polsce
Noty o Autorach
Spis ilustracji
Spis tabel i wykresów