Moralność milcząca. Odsłanianie interakcyjnych mechanizmów moralności poprzez post-teatr / Waldemar Rapior

Jak milcząco, nieświadomie przyjmowane przez ludzi założenia związane z moralnością wpływają na podejmowanie decyzji moralnych w sytuacji społecznej? By dotrzeć do osadzonej w codziennych doświadczeniach, pozadyskursywnej „moralności milczącejˮ, dr Waldemar Rapior skorzystał z nowatorskiej metodologii. Wraz z reżyserem teatralnym Wojtkiem Ziemilskim, rzeźbiarzem Wojtkiem Pustołą, reżyserką Ulą Hajdukiewicz i performerem Seanem Palmerem zbudował eksperyment badawczy – interaktywne przedstawienie teatralne. Sześcioosobowe grupy (dobrane ze względu na różne kategorie społeczne) zostały postawione przed dylematem moralnym. Książka analizuje relację między sztucznością (teatralnością) sytuacji decyzyjnej, dynamiką afektywną wytworzoną w „laboratorium” (w sali teatralnej) oraz procesami interakcyjnymi między osobami uczestniczącymi. Ostatnimi czasy tematy te zyskały w psychologii społecznej niezwykłą atencję, zwłaszcza w kręgu tzw. drugiej fali zaangażowania w badania nad „posłuszeństwem wobec autorytetu”. W swojej książce autor dyskutuje zarówno z różnymi podejściami neurobiologicznymi, jak i klasycznymi eksperymentami z zakresu psychologii społecznej.

„[...] swoistym lustrem są dla niego [autora] słynne eksperymenty Stanleya Milgrama, do których odnosi się krytycznie, by uzasadnić ważny punkt własnej metody, czyli dążenie do fabrykowania świata w laboratorium naukowo-artystycznym, oraz by krytycznie i inspirująco analizować możliwości przekładania zachowań w sytuacji badawczej na życie poza nią. W mojej ocenie wszystkie te rozważania z poziomu meta stanowią ważny wkład w toczące się współcześnie w naukach społecznych i naukach o kulturze dyskusje na temat uwarunkowań, ograniczeń i możliwości badań naukowych”.
Z recenzji prof. dr. hab. Dariusza Kosińskiego

„Rapior demaskuje tabu, wsadza palec w niewygodne, czasami bolesne, tym samym udaje mu się docierać do niewygodnych prawd o nas samych. Autor Moralności milczącej stawia pytania o granice teatru, ludzkiej moralności, sposoby racjonalizowania niewygodnych moralnie decyzji. I to jest ogromna wartość tej książki. To mieszanie nam w głowach uruchamia w nas coś, co często bywa nieuświadamiane, a czasem, gdy nawet uświadamiane, spychane do sfery nieświadomościˮ.
Z recenzji dr hab. Magdaleny Szpunar

Wstęp

Część I. Współpraca sztuki i nauki. Quasi-eksperymentalny model badania moralności

Rozdział 1. Moralność. Socjologia. Teatr

Rozdział 2. Lekkość. Regularność. Aktualizacja

Rozdział 3. Eksploracja. Obserwacja. Wiarygodność instrumentarium

Część II. Fabrykowanie rzeczywistości moralnej w laboratorium. Co się wydarzyło w laboratorium

Milgrama i sali teatralnej w sean powie parę słów o sobie?

Rozdział 4. Fabrykowanie rzeczywistości w laboratorium

Rozdział 5. Teatralizacja. Wiktymizacja. Problem realność–fikcja

Rozdział 6. Społeczne mobilizowanie. Elementarna moralność. Relatywizacja moralna

Część III. Moralność jako zbiorowe osiągnięcie interakcyjne

Rozdział 7. Ambiwalencja interakcji. Moralność ambiwalencji

Rozdział 8. Jak działa moralność w ambiwalentnych interakcjach społecznych? Ku teorii napięć powinnościowych

Rozdział 9. Dynamika afektywna i przypadki interakcyjne

Część IV. Moralność milcząca

Zakończenie

Podziękowania

Bibliografia

Indeks osobowy