Hermeneutyka pejzażu. O topografii artystycznej Karla Schmidta-Rottluffa / Elżbieta Kal

Niniejsze opracowanie – pierwsze monograficzne w języku polskim – jest próbą hermeneutyczno-topograficznego ujęcia twórczości Karla Schimdta-Rottluffa, a przede wszystkim jego pejzaży, dla których kluczową rolę odegrały pobyty malarza na Pomorzu, w tym w miejscach obecnie należących do Polski. Wpływ na kształt książki i metodologię wywarły m.in. koncepcje ikoniki Maxa Imdahla i hermeneutyki obrazu Gottfrieda Boehma. Dzieło współzałożyciela grupy Die Brücke ujęte jest tu w szerokim kontekście historycznym, istotnym zwłaszcza w czasach nazizmu, ale obejmującym też historię recepcji dzieł i politycznej postawy twórcy, wraz z oceną współczesną, niekiedy krytyczną wobec poprzednich. W takim znaczeniu opowieść o obrazach, uwzględniająca okoliczności ich powstania i dynamikę recepcji, jest opowieścią o historii.

Autorka podjęła niezwykle ambitną próbę pogodzenia zdobyczy współczesnej metodologii historii sztuki z wypracowanymi przez nią tradycyjnymi metodami analizy dzieła opartymi głównie na rozpatrywaniu jego formy wizualnej, u źródeł którego mieści się bezpośredni kontakt z konkretnym, wizualnym przedmiotem, wytworem ręki i wyobraźni artysty (…) Ważnym interpretacyjnym przesłaniem obecnym na wielu kartach recenzowanego tekstu są również związki prac Schmidta-Rottluffa z niemieckim malarstwem romantycznym uosabianym głównie przez Caspara Davida Friedricha z estetycznymi postulatami Fryderyka Nietzschego.
Prof. dr hab. Waldemar Okoń

Dr hab. Elżbieta Kal – historyczka sztuki, profesor Uniwersytetu Pomorskiego w Słupsku; zajmuje się sztuką współczesną, szczególnie relacjami sztuki i polityki oraz wymianą form artystycznych, a także sztuką na Pomorzu. Autorka monografii: Lębork, z serii Pomorze w Zabytkach Sztuki, Otto Freundlich: między istnieniem i niebytem. Szkic monografii, Malarstwo gdańskie 1945–1959. Ludzie, słowa i obrazy, „Tego się nie krytykuje, na kogo się nie liczy”. Polska krytyka artystyczna okresu realizmu socjalistycznego, Ustka dawno, dawniej i dziś. Architektura i urbanistyka, Wernakularyzm i neowernakularyzm w sztuce, literaturze i myśli o sztuce (redakcja), Jackiewicz (współredakcja).

WYKAZ SKRÓTÓW

WSTĘP

Rozdział I. ZNACZENIA EKSPRESJONIZMU

Ekspresjonizm: termin i znaczenie

Die Brücke w Dreźnie

Die Brücke w Berlinie

Post-Brücke i „niemiecka tożsamość”

Czasy narodowego socjalizmu

Okres powojenny i współczesność

Rozdział II. PEJZAŻ PÓŁNOCY: ALS, DANGAST, LOFTHUS, NIDDEN, HOHWACHT

Als/Alsen

Dangast

Lofthus

Nida/Nidden

Hohwacht

Rozdział III. PEJZAŻ Z LATARNIĄ

I WIATRAKIEM: JAROSŁAWIEC/JERSHÖFT

Rozdział IV. WIDOK PRZEZ OKNO Z KULĄ RYBACKĄ: RĄBKA/RUMBKE

Rozdział V. OBRAZY (Z) PAMĘCI. EPILOG

W MIEJSCE ZAKOŃCZENIA

KALENDARIUM / BIOGRAFIA KARLA SCHMIDTA-ROTTLUFFA

BIBLIOGRAFIA

SPIS ILUSTRACJI

Ilustracje czarno-białe w tekście

Ilustracje kolorowe

INDEKS NAZWISK

ILUSTRACJE KOLOROWE