Limen znaczy próg. Wyspiański, Kantor, Szajna / Dominika Łarionow

W przedstawionej pracy skupiłam się na dorobku trzech artystów, którzy posługiwali się progowością, czyli liminalnością, jako strategią twórczą. Analizie poddałam dzieła: Stanisława Wyspiańskiego (1869–1907), Tadeusza Kantora (1915–1990) i Józefa Szajny (1922–2008). Każdy z wymienionych twórców był człowiekiem progu w rozumieniu Turnera, stojącym zarówno na styku epok historycznych, jak i wobec widocznej w kulturze zmiany estetycznej.

Z Wprowadzenia

Wprowadzenie 7

Rozdział I. Artysta i sztuka w stanie liminalnym, czyli między antropologią genetivu a performatyką 13

„Historia jest złudzeniem” 13

Antropologia genetivu 21

Performatywna koncepcja artysty 23

Performatywny charakter „podróży do źródeł obrazu” 29

Klaser wyobraźni ponowoczesnej 41

Warburg – Nietzsche – Artaud 52

Performatyk 54

Performatyka i liminalność 56

Świadomość jest rytuałem przejścia 66

Granica współczesności 71

Rozdział II. Stanisław Wyspiański, czyli liminalność jako strategia ukrycia 75

Stygmatyzacja Wyspiańskiego 75

„Na marach trup” 79

Chochoł – „zaprzepaszczony skandal artystyczny” 87

Chochoł poza Wyspiańskim 93

Chochoł Wyspiańskiego 102

Chochoły i Martwice poza Weselem 117

Autoportret, 1907 128

Postliminalność Wyspiańskiego 136

Rozdział III. Tadeusz Kantor, czyli artysta stoi na progu 153

Granica Kantora 153

Autonomiczny perfumans 156

Liminalność 165

Tworząc sztukę 169

Fascynacja Wyspiańskim 171

Powrót Odysa, 1944 173

Balladyna, 1974 178

Palais de la Découverte, 1947 181

Hybrydalność jako liminalność 187

Liminalne doświadczenie choroby 190

Przekroczenie granicy obrazu 193

Pogranicze sztuki i banalności 200

Marmarosz Sziget, 1965 203

Fotograficzny proces performatywny 210

Rozdział IV. Józef Szajna, czyli liminalność jako pamięć o ludobójstwie 217

Wojna – rytuał przejścia 217

Szajna–wojak–więzień 226

Akropolis, 1962 230

Dno 238

Szajna–muzułman 239

KZ-Syndrom 244

Dziady, 1962 i Puste pole, 1965 246

„Fotografia atomizuje rzeczywistość” 251

Reminiscencje / Replika 256

Bohaterowie progu 263

Podsumowanie 279

Podziękowania 285

Nota bibliograficzna 287

Bibliografia – wybór 289

Indeks osób 301

Spis ilustracji 311