Św. Wincenty z Lerynu: Pamiętnik (Commonitorium). Rozprawa Pielgrzyma o starożytności i powszechności wiary katolickiej przeciw niezbożnym nowościom wszystkich kacerzy to dzieło, którego napisanie sam autor sam tak uzasadnił: „Według słów i upomnienia Pisma: „Pytaj ojców twoich i oznajmią tobie, starszych twoich i powiedzą ci” – i: „Nakłoń ucha twego a słuchaj słów mądrych”, i jeszcze: „Synu mój, nie zapominaj mów tych, a słów moich niech strzeże serce twoje”, zda mi się, najmniejszemu ze sług Bożych, pielgrzymowi, że przy Boskiej pomocy pożyteczną rzeczą będzie, jeśli spiszę to, co przejąłem wiernie od świętych Ojców, – co najmniej nieodzowną dla własnej słabości umysłu, gdyż mieć będę pod ręką środek zaradzenia nieudolnej mej pamięci przez ustawiczne czytanie. Do tej roboty zachęca mnie nie tylko pożytek takiej pracy, lecz i uwaga na czas. Czas dlatego, że jak on wszystkie rzeczy ludzkie z sobą unosi, tak my też wzajem z niego wynieść winniśmy cokolwiek zasługującego na żywot wieczny, zwłaszcza gdy i straszliwe jakieś oczekiwanie zbliżającego się sądu Bożego wymaga gruntowniejszego poznawania religii, i nowych kacerzy przewrotność nakazuje wiele starania i baczności. W Imię Boże do pracy przystępuję, bym podania przodków u siebie przechowane opisał raczej z wiernością sprawozdawcy, niż zarozumiałością autora, z zachowaniem tego w pisaniu prawidła, że bynajmniej nie wszystko, lecz tylko rzeczy konieczne zamieszczę, ani pięknym i wyszukanym stylem, ale w łatwej i zwykłej mowie, wielu rzeczy dotykając raczej niż wykładając takowe.
Powód napisania tego pamiętnika
Zasada ogólna rozeznawania prawdy wiary katolickiej od fałszu kacerskiej nieprawości
Co czynić na wypadek różności zdań jednego lub wielu?
Przykład przewrotności donatystów i arian jawnym jest dowodem, ile nieszczęść sprowadza narzucenie nowego dogmatu
Winniśmy naśladować męczenników, których żadna przemoc nie mogła odwieść od obrony wiary ojców
Im kto więcej przywiązanym jest do wiary, ten skwapliwiej opiera się nowym wymysłom. Dlatego papież Stefan św. z wielką stanowczością wystąpił przeciw powtarzaniu chrztu.
Kacerze jak synowie Chama wyjawiają chętnie błędy mężów świętych i przywodzą na swą obronę ciemne ich wyrażenia. Pilnie strzec się należy takich, którzy śmią odmieniać wiarę
Wykład słów św. Pawła do Galatów, 8 w. I rozdz.
Do wszystkich się odnosi to, co św. Paweł zalecił Galatom
Czemu często z dopuszczenia Bożego wielcy mężowie stają się sprawcami nowości w Kościele?
Przykłady z dziejów kościelnych stwierdzają prawdziwość słów Mojżeszowych
Wykład błędów Fotyna, Apolinarego i Nestoriusza
Jasny wykład nauki katolickiej o Trójcy Świętej i Wcieleniu
Jezus Chrystus jest prawdziwym – nie pozornym tylko człowiekiem
Połączenie Słowa z naturą ludzką dokonało się w chwili dziewiczego poczęcia, dlatego Najświętszą Maryję Pannę prawdziwie Bogarodzicą wyznawać należy
Streszczenie powyższych wywodów o wierze katolickiej i różnych kacerstwach
Jako błąd Orygenesa był wielkim kuszeniem dla Kościoła
I Tertulian również był sprawcą wielkiego kuszenia w Kościele
Czego się mamy uczyć z tych przykładów?
Kto jest prawdziwym katolikiem, i jako za powstaniem kacerskiej nowości wnet można poznać ważkie zboże a liche plewy
Wykład słów Pawłowych: "O Tymoteuszu, strzeż tego, co ci powierzono"
Wykład szczegółowy tychże słów św. Pawła do Tymoteusza
O postępie w wierze, jaki bywa w Kościele uwzględniany
Objaśnia dalej słowa Apostoła z I listu do Tym. VI, 20
Dla łatwiejszego oszukania kacerze używają świadectw Pisma św.
W powoływaniu się na Pismo św. kacerze naśladują diabła
Jakiego trzymać się prawidła w tłumaczeniu Pisma św.?
Jakim sposobem rozpoznane i potępione być mogą nowości kacerskie po przywiedzeniu zdań dawnych Ojców, zgadzających się ze sobą?
Streszczenie tego, co wyżej powiedziano
O Soborze Efeskim
Stałość Ojców efeskich w zbijaniu nowości i w starożytności obronie
Starania papieży Celestyna i Sykstusa około potępienia nowości
Synowie Kościoła katolickiego winni się trzymać wiary Ojców i przy niej zostawać