Starożytne pismo powstałe przed końcem II wieku naszej ery. Wskazuje, że językiem oryginału mógł być syryjski. Dzieło znane było starożytnym Ojcom Kościoła, zaginęło i zostało odnalezione w 1945 r.
Tekst zawiera ponad 100 powiedzeń Jezusa Chrystusa, które miał zapisać Tomasz. Jest jednym z najważniejszych pism. To są tajemne słowa, które Jezus żywy wypowiedział do swoich uczniów, a zapisał je Didymus Juda Tomasz.