Wampir. Biografia symboliczna / Maria Janion

Mit wampiryczny doczekał się w Anglii, Francji i Niemczech wielu opracowań. Ukazano w nich rozmaite aspekty wampiryzmu uznanego za najpotężniejszy mit literacki XX wieku. Aleksander Dumas napisał w swoim Wampirze prorocze słowa: „Dokądkolwiek pójdziemy, będzie szedł za nami”. Książka Marii Janion przedstawia drogi, którymi poruszał się wampir w kulturze europejskiej XIX i XX wieku oraz odpowiada na pytania, jakie elementy mitu wampirycznego najsilniej oddziałały na wyobraźnię człowieka.

Wampir posiadł tajemnicę nieśmiertelności. Jednocześnie jego władanie tą tajemnicą zagraża rodzajowi ludzkiemu, gdyż wampir tylko niektórym udziela wyjątkowego statusu. Na ogół zaś śmiertelnie wyczerpuje swoje ofiary i chce nad nimi panować w sposób absolutny; nieraz bywa przedstawiany jako uosobienie zła. Dracula Stokera jest wystylizowany wręcz na Antychrysta. […]

Bez krwi nie ma wampira. Jest to substancja, która decyduje o jego istnieniu, podobnie jak o istnieniu człowieka.

WAMPIRIADA

1. Głosy

2. „Wstrętna myśl słowiańska”?

3. Słowa

4. Czy każdy może być wampirem?

5. Śmierć i kobieta według Elisabeth Bronfen

6. Krew i ciało

7. Arystokratyczne wampiry historyczne

8. Demokratyczne wampiry historyczne

9. Wampiry-nekrofile

10. „Nekrofilia platoniczna”

11. Opowiadać o powracających zmarłych

12. Miejsca nawiedzone przez śmierć

13. Trup, potwór, koszmar

14. Dwie dusze

15. Życie i śmierć wampira

16. Po czym poznać wampira?

17. Nietoperze, wilki i drapieżca

18. Lord Byron i lord Ruthwen

19. Dwie Carmille

20. Nieśmiertelny Dracula

21. Lunatyczne kobiety

22. Femme fatale

WAMPIR OD GOETHEGO I BYRONA DO TOPORA I SAPKOWSKIEGO

Johann Wolfgang Goethe: Narzeczona z Koryntu

George Byron: Giaur, fragment

John William Polidori: Wampir

Prosper Mérimée: Upiór. Ballada morlacka

Juliusz Słowacki: Arab, fragment

Adam Mickiewicz: [Pieśń Konrada], fragment z Dziadów części III

Aleksiej K. Tołstoj: Rodzina wilkołaka

Edgar Allan Poe: Berenice

Théophile Gautier: Panna młoda z krainy snów

Nikołaj Gogol: Wij, fragment

Narcyza Żmichowska: [bajka o wampirze], fragment Poganki

Alexandre Dumas (ojciec): [w karpatach], fragment Biesiady widm

Charles Baudelaire: Przemiany wampira

Joseph Sheridan Le Fanu: Carmilla

Bram Stoker: Dracula, fragmenty

Władysław Stanisław Reymont: Wampir, fragmenty

Władysław Broniewski: Ballada o placu Teatralnym

Czesław Miłosz: Dolina Issy, fragment

Roland Topor: Zęby wampira

Andrzej Sapkowski: [Rozmowa z wampirem], fragment Wiedźmina. Chrztu ognia

Źródła tekstów

Przypisy