Siłą tekstów w tym tomie zgromadzonych jest ich ideowa jednorodność. Dotyczą one liberalizmu i neoliberalizmu, tradycji wolnościowej i postawy klerkowskiej, dziedzictwa polskiej demokracji, lewicy i prawicy, marksizmu, socjaldemokracji i komunizmu, a w swym przesłaniu szerszym: Polski zmarnowanych szans, lub ostrożniej: Polski szanse te marnującej. (…) Szereg analiz i sformułowań brzmi niezmiennie świeżo, absolutnie oryginalnie i odkrywczo, chwilami wręcz proroczo. Walicki „zza grobu” może mieć (gorzką) satysfakcję, że jego „wołanie na puszczy” okazało się tak dalekowzroczne.
Z recenzji prof. Andrzeja Romanowskiego
Andrzej Walicki (1930–2020), historyk idei, profesor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Australijskiego Uniwersytetu Narodowego w Canberze oraz Uniwersytetu Notre Dame w USA, członek Polskiej Akademii Nauk. Autor licznych prac z zakresu myśli rosyjskiej, polskiej filozofii narodowej, historii marksizmu i liberalizmu. Laureat Nagrody im. Eugenia Balzana (Włochy) – najważniejszej europejskiej nagrody w dziedzinie humanistyki, za wkład w badanie dziejów myśli rosyjskiej i polskiej. Jego książki i artykuły zostały przetłumaczone na wiele języków. Fundacja Oratio Recta w 2019 r. opublikowała jego książkę O Rosji inaczej.
Spis rzeczy
PRL, antykomunizm i nowa Polska – odrębne spojrzenie Andrzeja Walickiego (Jarosław Dobrzański) 9
I. Antykomunizm zamiast wolności i ciąg dalszy sporu o PRL
Sprawiedliwość na pasku polityki 23
Odpowiadam 75
Dzieje antykomunistycznej obsesji 96
Nieporozumienia wokół antykomunizmu 108
Polska droga od komunizmu do… Z „Dziennika” 125
Marksizm jako układ odniesienia, przedmiot krytyki i źródło inspiracji (z powodu artykułu Janusza Dobieszewskiego) 144
Czy można mówić o „komunizmie politycznym”? 168
Wypowiedzi w dyskusji nad książką Andrzeja Walickiego Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii: Andrzej Romanowski, Bronisław Łagowski i Andrzej Walicki 183
Bez sprawiedliwości nie ma wolności. Z prof. Andrzejem Walickim rozmawiał Krzysztof Pilawski 195
Nieświęte prawo własności 204
II. Porachunki inteligenckie
Dwie funkcje inteligencji. Zaangażowanie i klerkizm. Z prof. Andrzejem Walickim rozmawiali Aleksander Pawlicki i Sławomir Sierakowski 213
Polskie koncepcje inteligencji i jej powołania 250
Czym nie powinna być inteligencja liberalna 277
Czy inteligencja stanęła na wysokości zadania? Z prof. Andrzejem Walickim rozmawiali Paweł Dybicz i Robert Walenciak 287
Mój stosunek do pewnych idei jest bardzo krytyczny. Z prof. Andrzejem Walickim rozmawiał Piotr Kulas 297
III. Naród i jego elity
Elity intelektualne i zmienne losy „wymyślonego narodu” w Polsce 323
IV. Od PRL do neoliberalizmu
Z „Dziennika” 353
Nota edytorska 408
Indeks 411