Azyle, nisze i enklawy, czyli katalog małych utopii / Jakub Szczęsny

Czy da się żyć w najdłużej działającej komunie na świecie? Jak Mussolini osuszał mokradła, budując wsie idealne? Co trzeba zrobić, by skutecznie przekształcić współczesne slumsy w osiedla – na przykładzie Quinta Monroy w Peru i Aranyi w hinduskim Ahmadabadzie? I kim są queerowe Radical Faeries, a kim brazylijscy Robin Hoodowie (i Robin Hoodki)?

Nowa książka Jakuba Szczęsnego – autora „Witaj w świecie bez architektów” – to subiektywny katalog małych utopii, projektów i przykładów tego, jak w różnych miejscach i epokach, na wiele sposobów, ludzie budowali wokół ważnych dla nich tematów wciąż nowe wizje przyszłości. Autor przekonuje, że idee niejednokrotnie uznawane za utopijne udawało się z sukcesem wprowadzać w życie, choć często w innej formie i skali, niż to było zakładane.

Architektura odgrywa tu ważną rolę, ale sam autor występuje w roli znacznie wykraczającej poza zawód architekta. Analizuje, wspomina, relacjonuje swoje doświadczenia, a przede wszystkim daje nadzieję i „przewodnik po dobrych praktykach” na lepsze jutro.

Autor tą książką i swoją pracą edukatora otwiera przed nami nieprzebrane pokłady wiary w człowieka i jego pomysły, i robi to w reporterski, zachwycający sposób.

Magda Mołek

To opowieść o kilkudziesięciu projektach, które – szalone, nieracjonalne, dziwne – były przede wszystkim emanacją ludzkiej siły przetrwania, wielkiego poczucia wspólnoty i wiary, że wciąż umiemy budować lepsze światy.

Anna Cymer

Katalog utopii w architekturze opisanych ze swadą i poczuciem humoru. W każdej z opowieści autor portretuje radykalny budynek lub osiedle. Jedne z nich to szczęśliwe spółdzielnie mieszkaniowe, artystyczne komuny, inne to organizacje chcące wydać na świat nadczłowieka. I właśnie na tej dwuznaczności zbudowana jest ta intrygująca książka.

Tomasz Fudala

O AUTORZE

Jakub Szczęsny jest architektem, projektantem najwęższego domu świata (Domu Kereta, w kolekcji nowojorskiego Muzeum Sztuki Nowoczesnej), licznych instalacji w przestrzeniach publicznych i serii prefabrykowanych domów Simple House i FreeDOM. Studiował architekturę w Warszawie, Paryżu i Barcelonie, pracował w branży reklamowej i w grupie projektowej Centrala. Od 2016 roku prowadzi własną pracownię SZCZ w Warszawie. Uczy na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej i w School of Form. Prowadzi popularyzatorskie programy telewizyjne na temat architektury i projektowania wnętrz. Publikuje felietony w „Autoportrecie”, „Architekturze i Biznesie” i „Salonie”, dodatku do „Polityki” o architekturze i wnętrzach. Dyrektor artystyczny firmy Paged Meble. Autor książki “Witaj w świecie bez architektów” (Wydawnictwo Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, 2021)

Wstęp

1. Redukcje misyjne, czyli boskie kołchozy w Ameryce Południowej

2. Jak to robili Oneida, czyli jak począć nadczłowieka, uprawiając wolną miłość

3. Familister, czyli ojcowski raj dla pracowników

4. Monte Verità w Szwajcarii, czyli bogatych golasów ucieczka ku słońcu

5. Moskiewski Narkomfin, czyli konstruktywistyczna maszyna do mieszkania

6. Amalgamated Housing Cooperative w Nowym Jorku, czyli amerykański sen o spółdzielniach mieszkaniowych

7. Agro Pontino, czyli jak Mussolini osuszał mokradła, budując miasta idealne

8. Narodowy Instytut Kolonizacji, czyli frankistowskie kołchozy w Hiszpanii

9. Casa do Povo, czyli miejska utopia polskich Żydów w São Paulo

10. Auroville w Indiach, czyli jak się żyje w Mieście Jutrzenki

11. The Farm w Tennessee, czyli najdłużej działająca komuna na świecie

12. Radical Faeries, czyli tęczowe komuny w krzakach

13. Arcosanti, czyli jak stworzyć miasto na pustyni

14. Miasto Otwarte w Ritoque, czyli o błogosławieństwach izolacji

15. Nowy Mumbaj i osiedle Belapur, czyli tetris dla najuboższych

16. Aranya w Ahmadabadzie, czyli osiedle wzrastające w czasie

17. Naprawmy prawo, zanim zaczniemy budować, czyli jak to się robi w Peru

18. Quinta Monroy, czyli jak zaprojektować pół domu, by wyrósł cały dom

19. Ruch Pracowników Rolnych Bez Ziemi, czyli brazylijscy Robin Hoodowie