Początki psychologii naukowej na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku w świetle prasy Królestwa Polskiego i Galicji / Daria Domarańczyk-Cieślak

Autorka śledzi w publikacji narodziny psychologii jako dyscypliny naukowej na przełomie XIX i XX wieku na ziemiach polskich. Problematykę tę umieszcza w kontekście rozwoju dziedziny w Europie Zachodniej, co prowadzi ją do wniosków, że na gruncie polskim „przednaukowa” psychologia nie odbiegała poziomem od zachodnioeuropejskiej. Książka ma charakter interdyscyplinarny. Autorka opiera się przede wszystkim na historycznej metodzie badania źródeł, ale wykorzystuje także metody prasoznawcze oraz literaturę i wiedzę z zakresu psychologii, pedagogiki, medycyny, filozofii i teologii.

*

Spośród trzech rozdziałów najwięcej wnosi obszerny rozdział trzeci. Te wątki mają charakter nowatorski i stanowią ważny wkład Autorki w badania nad dziejami psychologii na ziemiach polskich. Rozproszenie dorobku pierwszych polskich psychologów wymagało żmudnych i pracochłonnych poszukiwań. Nie mam wątpliwości, że Autorce udało się zgromadzić informacje o zdecydowanej większości ważniejszych prac umieszczonych w rodzimych czasopismach rodzącego się na przełomie XIX i XX wieku nowego środowiska naukowego.

Z recenzji prof. dr. hab. Marka Przeniosło

Wstęp 9

I. Między filozofią a medycyną 17

1. Rozwój definicji psychologia i ewolucja jej klasyfikacji wśród nauk na przełomie XIX i XX wieku 18

2. Psychologia a medycyna na przełomie XIX i XX wieku 40

3. Psychologia a pedagogika 78

II. Psychologia w XIX wieku i jej najważniejsi przedstawiciele 97

1. Psychologia w Europie – między Wundtem a Freudem 100

2. Początki polskiej myśli (refleksji) psychologicznej 119

3. Początki psychologii naukowej na ziemiach polskich 143

III. Zagadnienia psychologiczne na łamach prasy Królestwa Polskiego i Galicji przełomu XIX i XX wieku 199

1. Czasopisma filozoficzne 200

1.1. „Przegląd Filozoficzny” 200

1.2. „Ruch Filozoficzny” 220

2. Czasopisma pedagogiczne 224

2.1. „Przegląd Pedagogiczny” 224

2.2. „Nowe Tory” 229

2.3. „Muzeum” 233

2.4. „Czasopismo Pedagogiczne”, „Reforma Szkolna”, „Rocznik Pedagogiczny” i „Szkoła Polska” 237

3. Czasopisma medyczne i przyrodnicze 242

3.1. „Krytyka Lekarska” 242

3.2. „Gazeta Lekarska” 245

3.3. „Neurologia Polska” 246

3.4. „Kronika Lekarska” i „Medycyna i Kronika Lekarska” 251

3.5. „Zdrowie” 253

3.6. „Przegląd Weterynarski” 261

3.7. „Wszechświat” 264

4. Czasopisma encyklopedyczne i społeczno-kulturalne 266

4.1. „Ateneum” 266

4.2. „Biblioteka Warszawska” 275

4.3. „Przegląd Tygodniowy” 281

4.4. „Tygodnik Ilustrowany” 286

4.5. „Przewodnik Naukowy i Literacki” 291

4.6. „Niwa” 295

4.7. „Sfinks” 297

4.8. „Bluszcz” 301

4.9. „Ster” 307

4.10. „Wędrowiec” 311

Zakończenie 317

Załączniki 323

Bibliografia 337

Spis ilustracji 347

Spis tabel 351