Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Komentarz / Stanisław Bogucki, Aleksandra Wrzesińska-Nowacka, Arkadiusz Cudak

Komentarz obejmuje analizę przepisów regulujących opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, zawartych w ustawie z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

W trzecim wydaniu uwzględnione zostały zmiany dotyczące m.in.:
• zasad opodatkowania dla przychodów z najmu, wprowadzonych od 1 stycznia 2023 r.; z tą datą podatnicy osiągający przychody z najmu prywatnego (tj. osiąganego poza działalnością gospodarczą) opodatkowują je wyłącznie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
• wprowadzenia limitowanego odliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne przez podatników stosujących ryczałt,
• wydłużenia terminu składania zeznań rocznych PIT­28 oraz PIT­28S do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym,
• podwyższenia procentu podatku, który można przekazać organizacji pożytku publicznego z 1 do 1,5%,
• przepisów o tzw. uldze na złe długi.

Wykaz skrótów  | str. 21

Wstęp  | str. 27

Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne  | str. 37

Rozdział 1

Przepisy ogólne  | str. 39

        Art. 1.                 [Przedmiot ustawy]  | str. 39

1. Uwagi ogólne  | str. 40
2. Podmioty zryczałtowanego podatku dochodowego  | str. 41
3. Zasady opodatkowania dochodów osób fizycznych  | str. 42
4. Przedmiot opodatkowania  | str. 45

        Art. 1a.               [Opodatkowanie przychodów przedsiębiorstwa w spadku]  | str. 46

1. Przedsiębiorstwo w spadku jako podatnik ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych  | str. 47
2. Obowiązek sporządzenia na dzień otwarcia spadku wykazu składników majątku przedsiębiorstwa w spadku  | str. 49

3. Właściwość naczelnika urzędu skarbowego w sprawach opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym przedsiębiorstwa w spadku  | str. 50

        Art. 2.                 [Formy zryczałtowanego podatku dochodowego]  | str. 50

1. Uwagi ogólne  | str. 51
2. Formy opodatkowania  | str. 52

2.1.      Pojęcie ryczałtu podatkowego  | str. 52

2.2.      Formy opodatkowania uregulowane w ustawie  | str. 53

2.2.1.      Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych  | str. 54

2.2.2.      Karta podatkowa (wzmianka)  | str. 56

2.2.3.      Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych (wzmianka)  | str. 58

3. Podział wpływów podatkowych między budżet państwa i jednostki samorządu terytorialnego  | str. 59

        Art. 3.                 [Przychody opodatkowane w formach zryczałtowanych a przychody z innych źródeł]  | str. 60

1. Uwagi ogólne  | str. 60
2. Wyjątkowy charakter podatków opłacanych w formie zryczałtowanej w stosunku do opodatkowania na zasadach ogólnych  | str. 61
3. Konsekwencje w praktyce odrębnego opodatkowania w formie zryczałtowanej  | str. 62

        Art. 4.                 [Definicje legalne]  | str. 65

1. Uwagi ogólne  | str. 69
2. Zakres definicji legalnych użytych w ustawie (art. 4 ust. 1)  | str. 70

2.1.      Działalność usługowa (art. 4 ust. 1 pkt 1)  | str. 70

2.2.      Działalność gastronomiczna (art. 4 ust. 1 pkt 2)  | str. 74

2.3.      Działalność usługowa w zakresie handlu (art. 4 ust. 1 pkt 3)  | str. 78

2.4.      Działalność wytwórcza (art. 4 ust. 1 pkt 4)  | str. 85

2.5.      Towary (art. 4 ust. 1 pkt 5)  | str. 87

2.6.      Dowody zakupu (art. 4 ust. 1 pkt 6)  | str. 88

2.7.      Karty przychodów (art. 4 ust. 1 pkt 7)  | str. 93

2.8.      Podatek dochodowy na ogólnych zasadach (art. 4 ust. 1 pkt 8)  | str. 94

2.9.      Księgi (art. 4 ust. 1 pkt 9)  | str. 95

2.10.    Gospodarstwo rolne (art. 4 ust. 1 pkt 10)  | str. 98

2.11.    Wolny zawód (art. 4 ust. 1 pkt 11)  | str. 100

2.12.    Pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 4 ust. 1 pkt 12)  | str. 134

2.13.    Urząd skarbowy (art. 4 ust. 1 pkt 13)  | str. 140

2.14.    Przedsiębiorstwo w spadku (art. 4 ust. 1 pkt 14)  | str. 143

2.15.    Zmarły przedsiębiorca (art. 4 ust. 1 pkt 15)  | str. 144

2.16.    Zarząd sukcesyjny (art. 4 ust. 1 pkt 16)  | str. 145

2.17.    Ustawa – Ordynacja podatkowa (art. 4 ust. 1 pkt 17)  | str. 148

2.18.    Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom (art. 4 ust. 1 pkt 18)  | str. 148

3. Sposób przeliczania kwot wyrażanych w euro (art. 4 ust. 2)  | str. 149
4. Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów do dokumentowania zakupu towarów (art. 4 ust. 3)  | str. 152
5. Znaczenie użycia oznaczenia „ex” przy symbolu danego grupowania PKWiU (art. 4 ust. 4)  | str. 153

        Art. 5.                 [Brak obowiązku prowadzenia ksiąg]  | str. 154

1. Ogólna zasada braku obowiązku prowadzenia ksiąg, odnosząca się do podatników opodatkowanych w formach zryczałtowanych  | str. 154
2. Rozumienie zwrotu „chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej”, stanowiącego podstawę wprowadzenia wyjątku od zasady ogólnej  | str. 155
3. Bezzasadność wprowadzania odstępstwa od ogólnej zasady dla podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych  | str. 156

Rozdział 2

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych  | str. 157

        Art. 6.                 [Przychody podlegające opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych]  | str. 157

1. Źródła przychodów podlegających
   opodatkowaniu  | str. 160
2. Pozarolnicza działalność gospodarcza  | str. 161
3. Przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej  | str. 167
4. Różnice kursowe  | str. 182
5. Przychody z innych źródeł (art. 20 ust. 1c u.p.d.o.f.)  | str. 186
6. Przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy i innych umów o podobnym charakterze, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f.  | str. 187
7. Limity przychodów uprawniające do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych  | str. 195

        Art. 7.                 [Podatnicy rozpoczynający działalność w roku podatkowym]  | str. 199

1. Uwagi ogólne  | str. 199
2. Rozpoczęcie działalności gospodarczej  | str. 200
3. Likwidacja działalności gospodarczej  | str. 204

Art. 8.                         [Wyłączenie opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych]  | str. 208

1. Uwagi ogólne  | str. 211
2. Podatnicy opłacający podatek w formie karty podatkowej (art. 8 ust. 1 pkt 1)  | str. 214
3. Podatnicy korzystający na podstawie odrębnych przepisów z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego (art. 8 ust. 1 pkt 2)  | str. 215
4. Podatnicy osiągający w całości lub w części przychody z określonej działalności (art. 8 ust. 1 pkt 3)  | str. 216

4.1.      Uwagi ogólne  | str. 216

4.2.      Podatnicy osiągający w całości lub w części przychody z tytułu prowadzenia aptek (art. 8 ust. 1 pkt 3 lit. a)  | str. 220

4.3.      Podatnicy osiągający w całości lub w części przychody z tytułu działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych (art. 8 ust. 1 pkt 3 lit. c)  | str. 223

4.4.      Podatnicy osiągający w całości lub w części przychody z tytułu działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych (art. 8 ust. 1 pkt 3 lit. f)  | str. 224 

5. Podatnicy wytwarzający wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym (art. 8 ust. 1 pkt 4)  | str. 227

5.1.      Uwagi ogólne  | str. 227

5.2.      Wyroby podlegające podatkowi akcyzowemu  | str. 228

5.3.      Wytwarzanie wyrobów akcyzowych  | str. 240

5.4.      Podmioty wytwarzające wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym  | str. 241

5.5.      Wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł  | str. 244

6. Podjęcie działalności prowadzonej dotychczas samodzielnie przez drugiego z małżonków bądź w spółce z nim (art. 8 ust. 1 pkt 5)  | str. 248
7. Podatnik wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą na rzecz byłych lub obecnych pracodawców (art. 8 ust. 2)  | str. 250
8. Konsekwencje uzyskania przychodu z niektórych rodzajów działalności w trakcie roku podatkowego (art. 8 ust. 3)  | str. 255

        Art. 9.                 [Oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych]  | str. 258  

1. Podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą  | str. 260
2. Podatnicy osiągający przychody, o których mowa w art. 6 ust. 1a u.z.p.d.f.  | str. 269
3. Podatnicy osiągający przychody, o których mowa w art. 6 ust. 1d u.z.p.d.f.  | str. 269

        Art. 10.               [Stosowanie do podatników opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych zwolnień od podatku dochodowego]  | str. 270

1. Uwagi ogólne  | str. 271
2. Zwolnienia od opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (odpowiednie stosowanie niektórych zwolnień od podatku dochodowego od osób fizycznych)  | str. 277

2.1.      Art. 21 ust. 1 pkt 28a u.p.d.o.f.  | str. 277

2.2.      Art. 21 ust. 1 pkt 29 u.p.d.o.f.  | str. 278

2.3.      Art. 21 ust. 1 pkt 29aa u.p.d.o.f.  | str. 282

2.4.      Art. 21 ust. 1 pkt 29b u.p.d.o.f.  | str. 284

2.5.      Art. 21 ust. 1 pkt 43 u.p.d.o.f.  | str. 286 

2.6.      Art. 21 ust. 1 pkt 46 u.p.d.o.f.  | str. 292

2.7.      Art. 21 ust. 1 pkt 46c u.p.d.o.f.  | str. 298

2.8.      Art. 21 ust. 1 pkt 47a u.p.d.o.f.  | str. 298

2.9.      Art. 21 ust. 1 pkt 71a u.p.d.o.f.  | str. 300

2.10.    Art. 21 ust. 1 pkt 102a u.p.d.o.f.  | str. 301

2.11.    Art. 21 ust. 1 pkt 111 u.p.d.o.f.  | str. 301

2.12.    Art. 21 ust. 1 pkt 114 u.p.d.o.f.  | str. 302

2.13.    Art. 21 ust. 1 pkt 121 u.p.d.o.f.  | str. 303

2.14.    Art. 21 ust. 1 pkt 121a u.p.d.o.f.  | str. 304

2.15.    Art. 21 ust. 1 pkt 122 u.p.d.o.f.  | str. 305

2.16.    Art. 21 ust. 1 pkt 125 u.p.d.o.f.  | str. 306

2.17.    Art. 21 ust. 1 pkt 125a u.p.d.o.f.  | str. 307

2.18.    Art. 21 ust. 1 pkt 129 u.p.d.o.f.  | str. 308

2.19.    Art. 21 ust. 1 pkt 131a u.p.d.o.f.  | str. 308

2.20.    Art. 21 ust. 1 pkt 136 u.p.d.o.f.  | str. 310

2.21.    Art. 21 ust. 1 pkt 137 u.p.d.o.f.  | str. 310

2.22.    Art. 21 ust. 1 pkt 155 u.p.d.o.f.  | str. 311

        Art. 11.               [Odliczenia od przychodów]  | str. 312

1. Uwagi wstępne  | str. 316
2. Strata podatkowa  | str. 317
3. Wydatki podlegające odliczeniu od przychodów  | str. 319
4. Sposób odliczenia strat i wydatków w przypadku podatników osiągających przychody opodatkowane różnymi stawkami  | str. 328
5. Zwiększenie i zmniejszenie przychodów z uwagi na nieterminową zapłatę świadczenia pieniężnego  | str. 329
6. Odliczenie składek na ubezpieczenie zdrowotne  | str. 342

        Art. 12.               [Wysokość ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych]  | str. 344

1. Uwagi ogólne  | str. 355
2. Stawka 17% (art. 12 ust. 1 pkt 1)  | str. 358
3. Stawka 15% (art. 12 ust. 1 pkt 2)  | str. 358
4. Stawka 14% (art. 12 ust. 1 pkt 2a)  | str. 380
5. Stawka 12% (art. 12 ust. 1 pkt 2b)  | str. 384
6. Stawka 10% (art. 12 ust. 1 pkt 3)  | str. 385
7. Stawka 8,5% oraz 12,5% (art. 12 ust. 1 pkt 4)  | str. 386
8. Stawka 8,5% (art. 12 ust. 1 pkt 5)  | str. 391
9. Stawka 5,5% (art. 12 ust. 1 pkt 6)  | str. 394
10. Stawka 3% (art. 12 ust. 1 pkt 7)  | str. 395
11. Stawka 2% (art. 12 ust. 1 pkt 8)  | str. 417
12. Zasada pobierania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania (art. 12 ust. 2)  | str. 418
13. Ustalanie stawki ryczałtu w przypadku podatnika prowadzącego działalność, z której przychody są opodatkowane różnymi stawkami ryczałtu (art. 12 ust. 3)  | str. 420

 13.1.    Ustalanie stawki ryczałtu według stawki właściwej dla przychodów z każdego rodzaju działalności w przypadku prowadzenia ewidencji przychodów (art. 12 ust. 3 zdanie pierwsze)  | str. 420

13.2.    Ustalanie stawki ryczałtu w przypadku nieprowadzenia przez podatnika ewidencji przychodów (art. 12 ust. 3 zdanie drugie)  | str. 422

14. Określanie przychodu z udziału w spółce (art. 12 ust. 5 i 9)  | str. 424
15. Określanie przychodów małżonków pozostających we wspólności majątkowej z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy i umów o podobnym charakterze (art. 12 ust. 6–8c)  | str. 426
16. Odpowiednie określanie przychodów z art. 6 ust. 1d u.z.p.d.f. (art. 12 ust. 9a)  | str. 431
17. Stawka ryczałtu 10% od przychodów ewidencjonowanych w przypadku odpłatnego zbycia praw majątkowych lub nieruchomości oraz termin płatności tego ryczałtu (art. 12 ust. 10 i 10b)  | str. 433

17.1.    Stawka ryczałtu 10%  | str. 433

17.2.    Przedmiot opodatkowania stawką 10%  | str. 433

17.3.    Warunki zastosowania stawki 10%  | str. 437

17.4.    Termin płatności ryczałtu (art. 12 ust. 10b)  | str. 439

18. Opodatkowanie przychodów ryczałtem ze zbycia nieruchomości mieszkalnych wykorzystywanych w działalności gospodarczej (art. 12 ust. 10a)  | str. 440
19. Stosowanie przepisów art. 27 ust. 8–9a u.p.d.o.f. do przychodów opodatkowanych ryczałtem osiąganych za granicą (art. 12 ust. 12)  | str. 441
20. Odniesienie limitu określonego w art. 12 ust. 1 pkt 4 lit. a u.z.p.d.f. łącznie do obojga małżonków (art. 12 ust. 13)  | str. 444
21. Odniesienie limitów określonych w art. 12 ust. 1 pkt 4 u.z.p.d.f. odrębnie do przychodów osiąganych z wymienionych w art. 12 ust. 4 u.z.p.d.f. źródeł przychodów
    (art. 12 ust. 14)  | str. 444

        Art. 13.               (uchylony)  | str. 445

        Art. 13a.             [Ulga abolicyjna]  | str. 445

1. Odpowiednie stosowanie ulgi abolicyjnej do podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych  | str. 446
2. Możliwość zastosowania ulgi abolicyjnej przez podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych tylko do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej  | str. 447
3. Możliwość skorzystania z ulgi abolicyjnej przez podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych bez względu na to, czy zagraniczne dochody z pracy zostały opodatkowane w państwie ich źródła  | str. 448
4. Możliwość odliczenia ulgi abolicyjnej tylko w zeznaniu rocznym  | str. 449
5. Nieobjęcie ulgą abolicyjną przychodów osiąganych w krajach i na terytoriach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową  | str. 450

        Art. 14–14b.     (uchylone)  | str. 452

        Art. 15.               [Obowiązek posiadania i przechowywania dowodów zakupu towarów oraz prowadzenia ewidencji]  | str. 452

1. Uwagi ogólne  | str. 455
2. Obowiązek posiadania dowodów zakupu towarów (art. 15 ust. 1)  | str. 457
3. Obowiązek prowadzenia wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (art. 15 ust. 1, 10)  | str. 458
4. Obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów (art. 15 ust. 1, 1a, 2, 3, 11)  | str. 459
5. Obowiązek i sposób przechowywania ewidencji przychodów oraz dowodów, na podstawie których są dokonywane wpisy do ewidencji, a także dowodów zakupu towarów (art. 15 ust. 4, 8, 9)  | str. 463

        Art. 16.               [Delegacja ustawowa – sposób prowadzenia ewidencji oraz wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych]  | str. 465

1. Obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów według wzoru określonego w załączniku do rozporządzenia  | str. 467
2. Przypadki obligatoryjnego dokonywania zapisów w ewidencji przychodów na podstawie faktur, faktur RR, rachunków oraz dokumentów celnych  | str. 468
3. Przypadki dokonywania zapisów w ewidencji niektórych przychodów dopiero na podstawie dowodów potwierdzających faktyczne uzyskanie przychodów  | str. 469
4. Możliwość dokonywania zapisów w ewidencji przychodów na podstawie dziennego zestawienia faktur  | str. 470
5. Obowiązek dokonywania zapisów w ewidencji przychodów w porządku chronologicznym  | str. 470
6. Możliwość ewidencjonowania przychodów w ewidencji przychodów łącznie z podatkiem od towarów i usług  | str. 471
7. Możliwość i sposób prowadzenia ewidencji przychodów przy użyciu technik
   informatycznych  | str. 471
8. Możliwość i warunki rezygnacji z prowadzenia ewidencji przychodów  | str. 472  

9. Możliwość i sposób wykazywania odliczeń od przychodów, obniżek oraz ulg od ryczałtu, a także doliczeń do ryczałtu  | str. 473
10. Obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów rzetelnie i w sposób niewadliwy  | str. 474
11. Zdefiniowanie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także prowadzenie ich wykazu  | str. 477
12. Możliwość i sposób prowadzenia wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w systemie teleinformatycznym  | str. 482

        Art. 17.               [Określenie wartości niezewidencjonowanego przychodu przez organ podatkowy]  | str. 482

1. Określenie wartości niezewidencjonowanego przychodu w przypadku nieprowadzenia ewidencji przychodów lub prowadzenia jej niezgodnie z warunkami do uznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym  | str. 484
2. Określenie wartości niezewidencjonowanego przychodu w przypadku stwierdzenia istnienia powiązań podatnika, o których mowa w art. 23m ust. 1 pkt 5 u.p.d.o.f.  | str. 497
3. Określenie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych od kwoty niezewidencjonowanego przychodu  | str. 502  

4. Określenie wartości niezewidencjonowanego przychodu w przypadku prowadzenia ewidencji sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych niezgodnie z warunkami wymaganymi do uznania jej za dowód w postępowaniu podatkowym  | str. 502
5. Problem charakteru decyzji wydawanej na podstawie art. 17 ust. 1 u.z.p.d.f. oraz przedawnienia do wydania tej decyzji  | str. 504

        Art. 18–19.        (uchylone)  | str. 516

        Art. 20.               [Wykaz składników majątku]  | str. 517

1. Uchylenie obowiązku sporządzania spisu z natury  | str. 517
2. Sytuacje objęte obowiązkiem sporządzenia wykazu składników majątku  | str. 518
3. Obowiązek prowadzenia wykazu składników majątku w przypadku przekształcenia lub przejęcia spółek  | str. 519

        Art. 21.               [Obowiązek obliczenia i wpłacenia ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych]  | str. 520

1. Obowiązek obliczenia, złożenia zeznania i wpłacenia ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (art. 21 ust. 1–5)  | str. 528

1.1.      Termin płatności ryczałtu (art. 21 ust. 1)  | str. 528

1.2.      Przedawnienie zobowiązania podatkowego z tytułu ryczałtu  | str. 530