Prawo o notariacie. Komentarz. Tom I. Ustrój notariatu / Aleksander Oleszko

Aleksander Oleszko em. profesor doktor habilitowany nauk prawnych, profesor zwyczajny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; specjalizuje się w prawie obrotu nieruchomościami, prawie o księgach wieczystych i hipotece, prawie o notariacie oraz prawie rolnym.

Autor komentuje przepisy ustawy Prawo o notariacie, przede wszystkim te, które dotyczą problemów ustrojowych polskiego notariatu. Podejmuje też próbę określenia miejsca instytucji notariatu w porządku prawa unijnego oraz państwowego.

W opracowaniu zostały omówione takie zagadnienia, jak:
strukturalne i modelowe instytucje prawne notariatu,
status ustrojowy notariusza a charakter czynności notarialnej,
organizacja samorządu terytorialnego,
ustawowy wzorzec postępowania notarialnego,
kompetencje zawodowe notariusza związane z wykonywaniem funkcji publicznej,
konkurencja zawodowa notariusza jako osoby zaufania publicznego,
nadzór oraz funkcje kontrolne sprawowane nad notariatem przez państwowe organy pozasądowe oraz sądowe.

Komentarz przeznaczony jest dla praktyków notariuszy, sędziów, referendarzy sądowych, adwokatów, radców prawnych, aplikantów zawodów prawniczych.


Wykaz skrótów 27
Wstęp 35
Wprowadzenie. Perspektywy polskiego notariatu po 25 latach obowiązywania ustawy - Prawo o notariacie 39
Część pierwsza 39 1. Unifikacja prawa notarialnego oraz organizacja prac nad unifikacją i kodyfikacją prawa prywatnego 39 2. Trwałość oraz zmienność modelowych zasad funkcjonowania prawa o notariacie 43 2.1. Notariat Drugiej Rzeczypospolitej w świetle ankiety redakcyjnej Przeglądu Notarialnego 43 2.2. Jednorodność zawodu notariusza 46 2.3. Strukturalne i modelowe instytucje prawne notariatu 49 2.3.1. Publicznoprawny charakter funkcji notariatu 49 2.3.2. Status prawny notariusza a charakter czynności notarialnej 60 2.3.3. Wpływ zmiany wykładni prawa na sytuację ustrojową notariatu 63 3. Modele postępowania notarialnego wyznaczające status prawny notariusza 66 3.1. Rodzajowe oraz funkcjonalne znaczenie czynności notarialnych w obrocie prawnym a status wystawcy dokumentów urzędowych 66 3.2. Jurysdykcja niesporna wyznaczająca modele postępowania notarialnego 71 3.2.1. Model postępowania w sprawie dokonania czynności notarialnej 71 3.2.2. Model postępowania odmowy dokonania czynności notarialnej 74 3.2.3. Notariusz inicjujący postępowanie wieczystoksięgowe w systemie teleinformatycznym 75 3.3. Jurysdykcja notariusza w sprawach spadkowych 78 3.3.1. Nowa interpretacja zasady iura novit notarius 78 3.3.2. Zasięg jurysdykcji w zakresie notarialnego poświadczenia dziedziczenia 80 3.3.3. Jurysdykcja w sprawie europejskiego poświadczenia spadkowego 82
Część druga. Funkcjonowanie notariatów w państwach Unii Europejskiej w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości 84 1. Prawny oraz funkcjonalny związek statusu ustrojowego notariusza a kompetencje zawodowe 84 2. Znaczenie oraz zakres stosowania prawa unijnego w praktyce notarialnej 86
Część trzecia. Nadzór zawodowy oraz ustrojowy 88 1. Prawne oraz funkcjonalne zasady sprawowania nadzoru 88 2. Nadzór samorządu notarialnego 89 3. Nadzór prawny (zwierzchni) Ministra Sprawiedliwości 90 4. Zamknięty czy otwarty podmiotowy zakres nadzoru 91
Konkluzja 94
Ustawa z 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 164; zm.: Dz. U. z 2014 r. poz. 993, poz. 1585; z 2015 r. poz. 218, poz. 978, poz. 1137, poz. 1224, poz. 1311) 97
DZIAŁ I. Ustrój notariatu 99
Rozdział 1. Przepisy ogólne 99
Art. 1. [Czynności notarialne] 99 1. Przedmiotowy zakres regulacji ustawy - Prawo o notariacie 101 2. Notariusz jako odrębny zawód zaufania publicznego 107 3. Charakter i znaczenie określenia "jest powołany do dokonywania czynności notarialnych" 115 3.1. Podstawa powołania 115 3.2. Obowiązek a życzenie (zlecenie) dokonania czynności notarialnej 122 3.3. Istota i charakter czynności notarialnej 127 3.4. Czynność notarialna, dodatkowa czynność notarialna, projekt czynności notarialnej 130 3.5. Typologia czynności notarialnych 132 3.6. Czynność notarialna a czynność prawna oraz czynność procesowa 138 4. Forma notarialna czynności notarialnej 143 5. Kompetencje dokonywania czynności notarialnych 146 5.1. Ustawowe umocowanie notariusza 146 5.2. Charakter zastępstwa dokonywania czynności notarialnych 147 5.2.1. Umocowanie do sprawowania zastępstwa przez notariusza oraz zastępcę notarialnego 148 5.2.2. Upoważnienie aplikanta notarialnego 149 5.3. Czynności notarialne polskiego konsula 150 6. Uczestnicy czynności notarialnej 152 7. Zasada terytorializmu 156 8. Zasięg właściwości kompetencyjnej oraz ustrojowej notariusza przy dokonywaniu czynności notarialnych z tzw. elementem obcym 158 9. Przymus notarialny 160 10. Granice kompetencji notariusza jako nosiciela władzy publicznej 162
Art. 2. [Status prawny notariusza. Moc urzędowa czynności notarialnych] 170 1. Prawne ukształtowanie statusu notariusza jako osoby zaufania publicznego 174 1.1. Złożony status prawny notariusza 174 1.2. Uprawnienia wyznaczające status zawodowy notariusza 176 1.3. Notariusz jako przedstawiciel wolnego zawodu 177 1.4. Notariusz jako funkcjonariusz publiczny w rozumieniu prawa notarialnego 182 1.5. Zdolność upadłościowa notariusza prowadzącego indywidualną kancelarię notarialną 184 1.5.1. Petitum żądania wnioskodawcy w świetle katalogu prawa notarialnego wyznaczającego podstawy odwołania notariusza 184 1.5.2. Zdolność upadłościowa notariusza w świetle ustaleń sprawy sądu rejonowego oraz sądu okręgowego 186 1.5.3. Przesłanki orzeczenia pozbawienia notariusza "prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek" 187 1.5.4. Komentarz do praktyki orzeczniczej w sprawie zdolności upadłościowej notariusza 189 1.6. Zdolność upadłościowa notariusza oraz kancelarii prowadzonej na zasadzie spółki partnerskiej 196 1.6.1. Notariusz jako wspólnik notarialnej spółki partnerskiej 196 1.6.2. Zdolność upadłościowa notariusza jako partnera spółki 200 1.6.3. Zdolność upadłościowa notariusza a zdolność upadłościowa spółki 202 1.6.4. Konsumencka zdolność upadłościowa notariusza 205 1.7. Aksjologiczne podstawy postępowania upadłościowego a funkcjonowanie notariatu publicznego 210 1.8. Zdolność restrukturyzacyjna notariusza 213 1.9. Notariusz jako funkcjonariusz publiczny na gruncie prawa karnego 216 1.10. Ochrona prawna notariusza jako funkcjonariusza publicznego oraz osoby zaufania publicznego 219 1.10.1. Ochrona notariusza jako funkcjonariusza publicznego 219 1.10.2. Ochrona notariusza jako osoby zaufania publicznego 224 2. Standardy etyczne zawodu notariusza 226 3. Czynność notarialna dokonana zgodnie z prawem 228 3.1. Charakter postępowania notarialnego 228 3.2. Notariusz jako uczestnik procedury dokonania czynności notarialnej 230 3.3. Zasada legalizmu 233 3.4. Obowiązek jurysdykcji prewencyjnej 235 3.5. Charakter czynności notarialnej dokonanej zgodnie z prawem 236 4. Wzorzec postępowania notarialnego a rodzaj czynności notarialnej uprzedmiotowiony w dokumencie notarialnym 240 4.1. Dobór środków i metod ustalenia treści czynności notarialnej oraz zachowania formy notarialnej 240 4.2. Czynność notarialna ucieleśniająca czynność prawną a charakter dokumentu stwierdzającego oba zdarzenia 243 4.3. Dokumenty konstytutywne, poświadczające oraz sprawozdawcze jako przedmiot obrotu prawnego 249 4.4. Obowiązek dokonania dodatkowej czynności notarialnej w języku obcym 252 4.5. Reklama oraz konkurencja czynności notarialnych 253 5. Zróżnicowana moc dowodowa dokumentów notarialnych 256 5.1. Zasada swobodnej oceny dokumentów w postępowaniach sądowych i pozasądowych 256 5.1.1. Postępowanie wieczystoksięgowe 258 5.1.2. Postępowanie procesowe 265 5.1.3. Postępowanie klauzulowe 276 5.1.4. Postępowanie karne 279 5.1.5. Postępowanie dyscyplinarne 284 5.1.6. Postępowanie podatkowe 286 6. Status notariusza w postępowaniu sądowym w celu rozstrzygnięcia sporu o prawo w związku z dokonaną czynnością notarialną 290 6.1. Ocena staranności zawodowej notariusza a wyznaczenie zakresu prewencji jurysdykcyjnej 290 6.2. Status notariusza jako świadka w postępowaniu sądowym 293 6.3. Skutki braku udziału notariusza w postępowaniu sądowym w sporze o prawo 297 7. Dokumenty notarialne w obrocie transgranicznym 300 7.1. Nazwa "dokument urzędowy", "dokument pozasądowy" w odniesieniu do czynności notarialnych 300 7.2. Doręczenie dokumentów notarialnych (dokumentów pozasądowych) mających skutki transgraniczne 302 7.3. Uznanie na podstawie konstytutywnego orzeczenia sądu polskiego oraz z mocy prawa 303 7.4. Uznanie dokumentu notarialnego w obrocie transgranicznym na podstawie rozporządzenia nr 1215/2012 304 7.5. Odmowa uznania ze względu na wyłączną jurysdykcję sądów polskich oraz na naruszenie polskiego porządku prawnego 306 7.6. Uznanie obcego aktu poświadczenia dziedziczenia a umowny dział spadku nieruchomości położonej w Polsce 307 7.7. Wydanie notarialnego europejskiego tytułu egzekucyjnego 308
Art. 3. [Miejsce dokonania czynności notarialnej] 309 1. Pojęcie oraz kryteria wyznaczenia siedziby kancelarii notarialnej 309 2. Relacje prawne oraz organizacyjne zachodzące między notariuszem a kancelarią 312 3. Dokonywanie czynności notarialnej poza kancelarią 313 4. Prawidłowy opis czynu jako przewinienie dyscyplinarne z art. 3 § 2 317
Art. 4. [Prowadzenie kancelarii] 317 1. Kancelaria notarialna jako siedziba czynności urzędowych oraz miejsce zawodowej działalności konkurencyjnej 318 2. Ustrojowe i zawodowe połączenie osoby notariusza z kancelarią 319 3. Obowiązek prowadzenia jednej kancelarii 320 4. Prowadzenie jednej kancelarii przez kilku notariuszy 324 5. Osobowościowy wymiar dokonania czynności notarialnej 329 6. Odpowiedzialność notariusza (spółki) za wadliwie dokonane czynności notarialne 332 7. Regulamin wewnętrznego urzędowania kancelarii notarialnej 335 8. Uchwała KRN w sprawie stron internetowych notariuszy 337
Art. 5. [Wynagrodzenie notariusza] 339 1. Charakter i funkcje wynagrodzenia notariusza 340 2. Podstawa prawna ustalenia wynagrodzenia a obowiązek określenia pobranego wynagrodzenia w dokumencie notarialnym 342 2.1. Ustalenie wynagrodzenia na podstawie umowy 342 2.2. Wynagrodzenie według sztywnej taksy notarialnej 344 2.3. Możliwość dochodzenia zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia 345 2.4. Uprawnienie do ustalenia kwoty wynagrodzenia a nieuczciwa konkurencja 346 3. Status notariusza jako strony umowy o wynagrodzenie 349 4. Prawo do ujawnienia wynagrodzenia notariusza 349 5. Podatek od pobranego wynagrodzenia 350 6. Wykaz aktów prawnych w sprawach wynagrodzenia 350
Art. 6. [Zwolnienie od kosztów wynagrodzenia notariusza] 351
Art. 7. [Notariusz jako płatnik. Opłata sądowa] 355 1. Odrębna regulacja prawna notariusza jako płatnika 357 2. Skutki czynności prawnej stwierdzonej w akcie notarialnym w świetle prawa podatkowego 357 3. Znaczenie formalnej mocy urzędowej dokumentów notarialnych na gruncie prawa podatkowego 365 4. Odpowiedzialność notariusza jako płatnika 368 5. Obowiązek pobrania opłaty sądowej 376 6. Wykaz aktów prawnych w sprawach obowiązków notariusza jako płatnika oraz poborcy opłaty sądowej 378
Art. 8. [Pieczęć urzędowa notariusza] 378
Art. 9. [Rejestr kancelarii] 379 Rozdział 2. Powołanie i odwołanie notariuszy 382
Art. 10. [Powołanie notariusza] 382 1. Ustrojowe wyodrębnienie notariatu ze struktury organizacyjnej administracji publicznej 383 2. Zakaz łączenia stanowiska notariusza z innymi zawodami prawniczymi 386 3. Charakter postępowania o powołanie na notariusza i wyznaczenie siedziby kancelarii notarialnej 388 3.1. Podmiotowy oraz przedmiotowy zakres postępowania 388 3.2. Akt powołania jako decyzja administracyjna 389 3.3. Decyzja o powołaniu a dochodzenie do uzyskania pełnych uprawnień zawodowych 391 3.4. Odmowa powołania 394 3.5. Ponowne rozpoznanie wniosku o powołanie 397 3.6. Charakter planu siedzib kancelarii notarialnych i jego wpływ na powołanie na notariusza 398 3.7. Kryteria wyznaczenia kolejnej siedziby kancelarii w tej samej miejscowości 400 3.8. Decyzja o zmianie siedziby kancelarii 402 4. Status prawny organów samorządu notarialnego w postępowaniu administracyjnym 403 4.1. Postępowanie opiniujące 403 4.2. Wydanie negatywnej opinii a zasada domniemanej niewinności wobec nieprawomocnego wyroku sądu dyscyplinarnego 405 4.3. Interes prawny izby notarialnej jako strony postępowania 406 4.4. Związanie sądów administracyjnych uchwałą NSA podjętą w poszerzonym składzie w przedmiocie przyznania izbie notarialnej statusu strony 408 5. Jurysdykcja sądowoadministracyjna 410
Art. 11. [Wymagania podmiotowe kandydata na notariusza] 411 1. Wymagania podmiotowe kandydata na notariusza w świetle uznania administracyjnego 412 2. Obywatelstwo jako przesłanka powołania na notariusza w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości 416 3. Prawo publiczne i pełna zdolność do czynności prawnych 417 4. Nieskazitelny charakter i dawanie rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu 418 5. Pozostałe przesłanki kandydata na notariusza 424
Art. 12. [Wymagania podmiotowe kandydata na notariusza] 425
Art. 13. [Wymagania wniosku o powołanie na notariusza] 430
Art. 13a. [Informacje z Krajowego Rejestru Karnego] 432
Art. 14. [Uruchomienie kancelarii] 432
Art. 14a. [Dodatkowe uprawnienie złożenia wniosku o powołanie] 434
Art. 15. [Ślubowanie notariusza] 435
Art. 16. [Odwołanie notariusza] 437 1. Charakter postępowania o odwołanie notariusza 438 2. Obligatoryjne oraz fakultatywne podstawy odwołania notariusza 440 3. Status izby notarialnej w postępowaniu odwoławczym 443 4. Charakter opinii rady izby notarialnej w przedmiocie zajęcia stanowiska o odwołanie 445 5. Podstawy wznowienia postępowania odwoławczego 447 6. Skarga na przewlekłość postępowania odwoławczego 448 7. Skuteczność decyzji o odwołaniu 449 8. Odwołanie notariusza z powodu osiągniętego wieku w świetle dyrektywy Rady UE 452
Art. 16a. [Ponowne powołanie na notariusza] 457 1. Cele oraz funkcje zakazu wykonywania zawodu notariusza 457 2. Niekonstytucyjność trwałego zakazu ponownego składania wniosku o powołanie na notariusza 459 3. Podstawy i tryb ponownego powołania na notariusza 460
Rozdział 3. Obowiązki i prawa notariuszy 466
Art. 17. [Obowiązki notariusza] 466
Art. 18. [Obowiązek zachowania tajemnicy] 472 1. Tajemnica zawodowa a ochrona dobra państwa 473 2. Charakter obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej a ochrona interesów uczestników czynności notarialnej 475 3. Zakres tajemnicy notarialnej 478 4. Obowiązek współdziałania notariusza z sądami i innymi instytucjami a zachowanie tajemnicy zawodowej 480 5. Ustanie obowiązku zachowania tajemnicy notarialnej 484 5.1. Notariusz jako świadek w postępowaniu cywilnym 484 5.2. Notariusz jako świadek w postępowaniu karnym 486 6. Wyłączenie tajemnicy zawodowej 489 7. Obowiązek udostępnienia informacji publicznej 492
Art. 19. [Podjęcie przez notariusza dodatkowego zatrudnienia] 493 1. Wolność wykonywania zawodu w świetle dodatkowego zatrudnienia (zajęcia) 493 2. Ocena ryzyka dodatkowego zatrudnienia (zajęcia) a standardy etyczne wykonywania zawodu 494 3. Postępowanie w sprawie wyrażenia zgody 496 4. Podstawy faktyczne oraz prawne odmowy udzielenia zgody 498
Art. 19a. [Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej] 501
Art. 19b. [Zakres ubezpieczenia obowiązkowego] 504
Art. 19c. [Obowiązek kontroli zawarcia umowy ubezpieczenia] 504
Art. 19d. [Nadzór Ministra Sprawiedliwości] 505
Art. 20. [Funkcjonowanie kancelarii] 505
Art. 21. [Personalne wyznaczenie zastępstwa] 506 1. Obowiązek ciągłości funkcjonowania kancelarii 507 2. Charakter zastępstwa 508 3. Obowiązek informacji oraz porozumienia w procedurze wyznaczenia zastępstwa 509 4. Zakres przedmiotowy sprawowanego zastępstwa 511 5. Udzielenie zastępstwa do sporządzania czynności notarialnych poza kancelarią 512 6. Zastępstwo a upoważnienie aplikanta notarialnego do wykonywania czynności notarialnych 513
Art. 22. [Instytucjonalne wyznaczenie zastępstwa] 514
Art. 22a. [Upoważnienie aplikanta do wykonywania czynności notarialnych] 515
Art. 23. [Obowiązkowe składki członkowskie] 516
Art. 24. (uchylony) 518
Art. 24a. (uchylony) 519
Art. 25. [Emerytowany notariusz] 519
Rozdział 4. Samorząd notarialny 520
Art. 26. [Organizacja samorządu notarialnego] 520 1. Funkcje oraz zadania samorządu notarialnego 520 2. Przynależność do samorządu notarialnego 521 3. Wykonywanie pieczy nad zawodem notariusza 523 4. Zakres autonomii organów samorządu notarialnego 524 5. Charakter stosunku członkostwa 526
Art. 27. [Organy izby notarialnej] 527
Art. 28. [Skład i siedziba izby notarialnej] 529
Art. 29. [Walne zgromadzenie notariuszy izby] 530
Art. 30. [Zakres działania walnego zgromadzenia] 531
Art. 31. [Uchwały walnego zgromadzenia. Wybory] 535 1. Wymogi formalne uchwały "rozstrzygającej" 535 2. Charakter uchwały organu kolegialnego 537 3. Zakres kompetencji walnego zgromadzenia a rozgraniczenie właściwości rzeczowej z KRN oraz RIN 537 4. Niedopuszczalność kwalifikacji deliktu dyscyplinarnego na podstawie uchwały walnego zgromadzenia 541
Art. 32. [Skład rady izby notarialnej] 542
Art. 33. [Podział kompetencji] 544
Art. 34. [Obowiązki prezesa. Oświadczenia woli w sprawach reprezentacji rady izby notarialnej] 544 1. Charakter "następstwa prawnego" nowej kadencji RIN 545 2. Znaczenie i wymogi reprezentacji rady 545 3. Charakter "zwierzchnictwa" prezesa rady wobec notariuszy izby 546 4. Oświadczenia woli w sprawach majątkowych 547 4.1. Los prawny mienia zlikwidowanego samorządu notarialnego 547 4.2. Reprezentacja łączna 548 5. Oświadczenia woli w sprawach niemajątkowych 550
Art. 35. [Zakres działania rady izby notarialnej] 551 1. Konstytucyjne umocowanie samorządu do podejmowania uchwał w ramach sprawowanej pieczy 552 2. Uchwały samorządowe podejmowane w ramach funkcji publicznych państwa oraz jako związek przedsiębiorców 557 3. Charakter uchwały walnego zgromadzenia (RIN) jako realizacja zadań z zakresu administracji państwowej 560 4. Samodzielność uchwałodawcza 561 5. Kompetencje uchwałodawcze 563 6. Charakter uprawnień uchwałodawczych 567 7. Rodzaje uchwał 570
Art. 36. [Uchwały rady izby notarialnej] 572
Art. 37. [Wykazy zastępców notarialnych i aplikantów] 574
Art. 37a. [Obowiązek przesyłania informacji do Krajowej Rady Notarialnej] 574
Art. 38. [Krajowa Rada Notarialna jako reprezentant notariatu] 575
Art. 39. [Skład i kadencja Krajowej Rady Notarialnej] 577
Art. 40. [Zakres działania Krajowej Rady Notarialnej] 578 1. Krajowa Rada Notarialna jako reprezentant notariatu a zakres "usamorządowienia" notariatu w nowelizacjach prawa o notariacie 579 2. Hierarchiczność a autonomiczność organów samorządu notarialnego 585 3. Legitymacja KRN do złożenia wniosku w sprawie abstrakcyjnej kontroli prawa 588 4. Charakter otwartego katalogu kompetencji KRN 591 5. KRN jako organ wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym 592 6. Funkcje opiniujące oraz konsultacyjne 593 7. Kwalifikacja prawna uchwał KRN 594 7.1. Normatywny charakter uchwał 594 7.2. Ustalenie programu oraz sprawowanie nadzoru nad szkoleniami aplikantów 596 7.3. Znaczenie uchwał adresowanych do członków samorządu 598 8. Model finansowania działalności rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia 599 9. Rejestr testamentów 601 9.1. Uchwała nr VII/46/2011 Krajowej Rady Notarialnej z dnia 4 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia rejestru testamentów i zasad jego funkcjonowania 601 9.2. Zarządzenie na 2/2009 Prezesa Krajowej Rady Notarialnej z dnia 6 lutego 2009 r. 603 10. Zasady finansowania wydatków samorządowych 605 11. Uchwała nr 19 z późniejszymi zmianami Krajowej Rady Notarialnej z dnia 12 grudnia 1997 r. - Kodeks Etyki Zawodowej Notariusza 605 12. Zarządzenie nr 2/2008 Prezesa Krajowej Rady Notarialnej z dnia 18 października 2008 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Regulaminu urzędowania Krajowej Rady Notarialnej 615 13. Zarządzenie nr 5/2011 Prezesa Krajowej Rady Notarialnej z dnia 16 września 2011 r. 618
Art. 41. [Kongres notariuszy] 623
Art. 41a. [System teleinformatyczny Krajowej Rady Notarialnej] 625
Rozdział 5. Nadzór nad notariatem i odpowiedzialność notariuszy za szkody 626
Art. 42. [Nadzór Ministra Sprawiedliwości] 626 1. Charakter i funkcje nadzoru 627 2. Podmioty legitymowane do sprawowania nadzoru oraz kontroli 628 3. Konstytucyjne umocowanie sprawowania nadzoru przez samorząd a ustrojowy zakres nadzoru Ministra Sprawiedliwości 630 4. Pozostałe funkcje tzw. nadzoru notarialno-sądowego wynikające z zasad bezpieczeństwa obrotu prawnego i sprawowanego urzędu notariusza 633 4.1. Określenie "nadzór notarialno-sądowy" 633 4.2. Funkcje nadzorcze w zakresie prewencji jurysdykcyjnej w postępowaniu notarialnym oraz wieczystoksięgowym (sprawy wieczystoksięgowej o wpis) 635 4.3. Nadzór sądowoadministracyjny 638
Art. 43. [Zatrudnienie notariusza w charakterze wizytatora] 641
Art. 44. [Nadzór rady izby notarialnej] 643 1. Charakter nadzoru jako wyraz sprawowanej pieczy 644 1.1. Funkcjonalne znaczenie nadzoru a charakter dokonywanych czynności notarialnych 644 1.2. Nadzór jako instrument odpowiedzialności samorządu za realizację funkcji publicznej notariatu 645 2. Właściwość miejscowa oraz rzeczowa sprawowania nadzoru 648 3. Sposoby sprawowania nadzoru a wymogi profesjonalizmu zawodowego (zasada zawodowości) 648 4. Protokół z wizytacji i jego moc dowodowa 649 5. Relacje prawno-organizacyjne sprawowanego nadzoru przez samorząd oraz Ministra Sprawiedliwości 652
Art. 45. [Nadzór prawny] 655
Art. 46. [Zakres nadzoru Ministra Sprawiedliwości wobec organów samorządu notarialnego] 657
Art. 47. [Nadzór zwierzchni oraz jurysdykcyjny] 658 1. Zakres samodzielności prawotwórczej samorządu notarialnego 658 2. Publicznoprawna weryfikacja legalności uchwał 660 3. Nadzór zwierzchni Ministra Sprawiedliwości 661 4. Nadzór judykacyjny Sądu Najwyższego 661 5. Charakter uchwał wyłączonych z nadzoru 664 6. Tryb oraz charakter uchwał poddanych nadzorowi 668 6.1. Tryb podejmowania uchwał 668 6.2. Charakter oraz skuteczność uchwał poddanych nadzorowi 669 6.3. Uchwały sprzeczne z prawem 671 6.4. Uchwały rażąco naruszające prawo 673 6.5. Uchwała sprzeczna z prawem a uchwała nieważna 675 7. Zagadnienia proceduralne związane z postępowaniem przed Sądem Najwyższym 677 7.1. Charakter uchwały organu samorządu notarialnego jako przedmiot postępowania przed Sądem Najwyższym 677 7.2. Postępowanie przed Sądem Najwyższym wszczęte ze skargi Ministra Sprawiedliwości 679
Art. 48. [Kompetencja Ministra Sprawiedliwości] 680
Art. 49. [Odpowiedzialność odszkodowawcza notariusza] 681 1. Odpowiedzialność za własne czyny zastępcy notariusza, zastępcy notarialnego oraz aplikanta notarialnego 683 2. Odpowiedzialność notariusza wobec osób trzecich 689 3. Ryzyko prawne związane z dokonaną czynnością notarialną w świetle odpowiedzialności odszkodowawczej 692 3.1. Uprzedzenie o ryzyku zawieranej umowy 692 3.2. Rozkład ryzyka stron oraz notariusza 696 4. Podstawa odpowiedzialności 701 5. Odpowiedzialność w związku z prowadzeniem kancelarii na zasadzie spółki 712 6. Instytucja przymusu notarialnego wyznaczająca standardy odpowiedzialności notariusza 715 6.1. Wzorzec staranności zawodowej - zagadnienia ogólne 715 6.2. Szczególna staranność zawodowa w świetle wybranych spraw odszkodowawczych 730 6.2.1. Sporządzenie aktu notarialnego wobec rozbieżnej wykładni zastosowanego przez notariusza przepisu prawa 730 6.2.2. Okoliczności sporządzenia aktu notarialnego a staranność zawodowa 731 6.2.3. Znaczenie prawne przedstawienia przez strony umowy informacji o stanie prawnym nieruchomości a odpowiedzialność notariusza wobec osoby trzeciej 740 6.2.4. Staranność zawodowa notariusza w kwestii oceny "mocy wiążącej" wpisu w księdze wieczystej 743 6.2.5. "Moc wiążąca" wpisu w księdze wieczystej w świetle rozbieżności orzecznictwa co do charakteru nabycia własności nieruchomości 745 6.2.6. Staranność dokumentowania charakteru sprzedanej nieruchomości przez gminę 748 6.2.7. Stwierdzenie tożsamości osoby biorącej udział w akcie notarialnym 750 7. Kwalifikacja winy w świetle zawodowego charakteru działalności notariusza 752 8. Powstanie szkody i ustalenie jej wysokości 754 9. Związek przyczynowy między zawinionym zachowaniem notariusza a powstałą szkodą 759 10. Ustalenie nieważnej umowy a odpowiedzialność notariusza 763 11. Bezskuteczność czynności prawnej stwierdzonej w akcie notarialnym wyłączająca odpowiedzialność notariusza 765 12. Odpowiedzialność notariusza za bezprawne wydanie depozytu 767 13. Zbieg roszczeń odszkodowawczych z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia oraz odpowiedzialności deliktowej wobec tego samego notariusza 770 14. Dochodzenie odsetek oraz wydatków związanych z powstałą szkodą 772 15. Przedawnienie roszczenia 775 16. Sytuacja prawna notariusza jako pozwanego o odszkodowanie 778
Rozdział 6. Odpowiedzialność dyscyplinarna 781
Art. 50. [Odpowiedzialność dyscyplinarna notariusza] 781 1. Charakter postępowania dyscyplinarnego 782 2. Kwalifikacja staranności zawodowej oraz powagi i godności zawodowej jako kryteria odpowiedzialności dyscyplinarnej 785 3. Zasada domniemania niewinności 787 4. Zarzut niedookreśloności deliktów w świetle art. 50 792 5. Zakres obrazy prawa a kwalifikacja przewinienia dyscyplinarnego 793 6. Rozbieżność wykładni przepisów prawa a zarzut popełnienia deliktu 794 7. Rozbieżność kwalifikacji czynu zarzuconego obwinionemu we wniosku oraz w opisie czynu zawartego w orzeczeniu sądu a quo 796 8. Zakres pojęcia "przewinienie zawodowe" 796 9. Przewinienie zawodowe jako znikomy stopień społecznej szkodliwości 797 10. Ustawowa kwalifikacja przewinienia samorządowego 801 11. Rodzaje deliktów dyscyplinarnych 802
Art. 51. [Kary dyscyplinarne] 814 1. Funkcje, charakter oraz katalog kar dyscyplinarnych 815 2. Kary pieniężne 818 2.1. Kara pieniężna a sytuacja majątkowa notariusza 818 2.2. Sposób obliczenia kary pieniężnej 819 3. Pozbawienie prawa prowadzenia kancelarii 820 4. Skutki prawne orzeczonej kary 821
Art. 52. [Przedawnienie] 821
Art. 53. [Sądy dyscyplinarne] 823 1. Autonomiczność sądownictwa dyscyplinarnego wobec samorządu notarialnego oraz jurysdykcji sądowoadministracyjnej 825 2. Prawne wyodrębnienie sądów dyscyplinarnych ze struktury izb notarialnych 829 3. Status prawny członków oraz przewodniczącego sądu dyscyplinarnego w zakresie obowiązku dostępu do informacji publicznej 830 4. Odpowiedzialność odszkodowawcza członka sądu dyscyplinarnego z tytułu bezprawnie wydanego orzeczenia dyscyplinarnego 831 4.1. Relacje prawne między sądem a samorządem jako organami "władzy publicznej" 831 4.2. Podstawa prawna odpowiedzialności odszkodowawczej członka sądu dyscyplinarnego 832 4.2.1. Odpowiedzialność jako funkcjonariusza publicznego 832 4.2.2. Brak wyłączenia immunitetu odszkodowawczego na gruncie kodeksu cywilnego 833 4.3. Przesłanki odpowiedzialności deliktowej członka samorządu notarialnego 833 4.3.1. Pojęcie bezprawności orzeczenia dyscyplinarnego 833 4.3.2. Kontekst sytuacyjny uznania notariusza za winnego deliktu dyscyplinarnego pozostającego w związku z wadliwie wydanym orzeczeniem 835 4.3.3. Niezgodność z prawem prowadzonego postępowania 837 5. Odpowiedzialność odszkodowawcza izby notarialnej z tytułu wydania bezprawnego orzeczenia sądu dyscyplinarnego 838
Art. 54. [Skład sądu dyscyplinarnego] 840
Art. 55. [Wybór rzecznika dyscyplinarnego] 841
Art. 56. [Ustanowienie obrońcy] 844
Art. 57. [Jawność oraz wyłączenie jawności postępowania dyscyplinarnego] 844
Art. 57a. [Uprawnienia Ministra Sprawiedliwości] 847
Art. 58. [Wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego] 847 1. Podmioty uprawnione do zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania 848 2. Postępowanie wyjaśniające 849 3. Charakter i funkcje wniosku spełniającego znamiona opisu czynu zarzucanego obwinionemu 851
Art. 59. [Postępowanie dyscyplinarne] 860 1. Cele i funkcje postępowania dyscyplinarnego a rękojmia prawidłowego wykonywania zawodu 860 2. Autonomiczność i charakter postępowania dyscyplinarnego 862 3. Prawo do obrony oraz obowiązki obwinionego 863 4. Zasada ekonomii procesowej w wyznaczeniu innego sądu 865
Art. 60. [Niezmienność stanu oskarżenia] 866 1. Zasada skargowości 866 2. Charakter przewinienia i kognicja sądu 867 3. Tożsamość czynu przypisanego obwinionemu 868 4. Pośredni zakaz reformationis in peius 869 5. Rozszerzenie przedmiotowe obwinienia w toku sprawy 870
Art. 61. [Odwołanie notariusza podczas postępowania dyscyplinarnego] 871
Art. 62. [Uzasadnienie orzeczenia sądu dyscyplinarnego] 872
Art. 63. [Odwołanie od orzeczenia sądu dyscyplinarnego] 872
Art. 63a. [Uprawnienie wniesienia kasacji] 874 1. Zgodność przepisów art. 63a oraz art. 63b z art. 45 ust. 1 Konstytucji 874 2. Konstytucyjny standard kontroli orzeczeń sądów dyscyplinarnych 877 3. Bezskuteczność składania wniosku o niewykonywanie orzeczenia WSD 879
Art. 63b. [Przyczyny wniesienia kasacji] 880 1. Kasacja jako nadzwyczajny środek zaskarżenia 880 2. Zarzut "rażącego naruszenia prawa" 882 3. Zarzut "rażącej niewspółmierności kary dyscyplinarnej" 883 4. Rażące naruszenie przepisów postępowania dyscyplinarnego niemające istotnego wpływu na treść zaskarżonego orzeczenia 884 5. Zakres kontroli instancyjnej Sądu Najwyższego 885
Art. 63c. [Termin wniesienia kasacji] 886
Art. 63d. [Skład Sądu Najwyższego. Rozpoznanie kasacji] 887 1. Podstawy i granice kasacji 888 2. Nieprawidłowość formułowania zarzutów kasacyjnych przyczyną uznania kasacji za oczywiście bezzasadną 890 3. Przegląd orzecznictwa w sprawach kasacyjnych 891
Art. 63e. [Odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu postępowania karnego] 895
Art. 64. [Przesłanie odpisu...