Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 / Ryszard Markiewicz

Publikacja stanowi jedyne na polskim rynku wydawniczym kompleksowe omówienie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym, która zasadniczo zmieni polskie prawo autorskie.

W opracowaniu szczegółowo zaprezentowano regulacje dyrektywy, w tym zwłaszcza dotyczące:

• rozszerzenia dozwolonego użytku (eksploatacja tekstów i danych, korzystanie z utworów w działalności dydaktycznej, wykonywanie kopii dla zachowania dziedzictwa kulturowego),
• nowego prawa pokrewnego wydawców,
• nowych zasad odpowiedzialności i jej wyłączeń dla niektórych dostawców usług udostępniania treści online,
• środków ułatwiających zawieranie umów licencyjnych i szerszego dostępu do przedmiotów praw wyłącznych (przepisy dotyczące: utworów niedostępnych w handlu, rozszerzonego zbiorowego zarządu, dostępu do utworów audiowizualnych na platformach, kopii utworów znajdujących się w domenie publicznej),
• zasad wynagradzania twórców.

Opracowanie przedstawia kierunek najbliższych zmian polskiego prawa autorskiego i może być użyteczne w pracach legislacyjnych oraz dla sądowej i doktrynalnej interpretacji obowiązującego prawa autorskiego w okresie między datą wejścia dyrektywy w życie (6.06.2019 r.) a datą koniecznej jej implementacji (7.06.2021 r.). Będzie także pomocne przy interpretacji prawa polskiego po upływie terminu implementacji dyrektywy – i to zarówno gdyby zrealizowano ją nowelizacją prawa polskiego, jak i wobec możliwych opóźnień.

   Adresaci:
Książka jest przeznaczona dla sędziów, adwokatów, radców prawnych, pracowników nauki i legislatorów.

Wykaz skrótów |str. 13

Wstęp |str. 17

Rozdział 1
Wprowadzenie |str. 21

Rozdział 2
Dozwolony użytek |str. 31
2.1. Wprowadzenie (art. 7) |str. 31
2.1.1. Uwagi ogólne |str. 31
2.1.2. Obligatoryjny charakter |str. 32
2.1.3. Stosowanie testu trójstopniowego (art. 7 ust. 2) |str. 32
2.1.4. Ochrona środków technologicznych (art. 7 ust. 2) |str. 33
2.1.5. Bezskuteczność umów ograniczających dozwolony użytek (art. 7 ust. 1) |str. 35
2.1.6. Relacja z wyjątkami i ograniczeniami określonymiw innych dyrektywach (art. 25) |str. 37
2.1.7. Modyfikacja przepisów o dozwolonym użytku w innych dyrektywach (art. 24) |str. 39
2.2. Eksploracja tekstów i danych (art. 3 i 4) |str. 40
2.2.1. Wprowadzenie |str. 40
2.2.2. Specyfika |str. 43
2.2.3. Użytek badawczy TDM |str. 48
2.2.3.1. Treść i warunki licencji (zasady ogólne) |str. 48
2.2.3.2. Jednostka badawcza i instytucje dziedzictwa kulturowego |str. 48
2.2.3.3. Teksty i dane |str. 51
2.2.3.4. Eksploracja tekstów i danych |str. 52
2.2.3.5. Dostęp zgodny z prawem |str. 52
2.2.3.6. Bezpieczeństwo przechowywanych utworów |str. 55
2.2.3.7. Obligatoryjność badawczego użytku TDM i relacja z postaciami dozwolonego użytku w innych dyrektywach |str. 58
2.2.4. Użytek komercyjny TDM |str. 61
2.2.5. Inne „równoległe” licencje ustawowe |str. 65
2.3. Dozwolony użytek ze względu na nauczanie (art. 5) |str. 68
2.3.1. Uwagi ogólne |str. 68
2.3.2. Elastyczne zasady implementacji art. 5 |str. 74
2.3.2.1. Uwagi ogólne |str. 74
2.3.2.2. Odpłatność licencji |str. 74
2.3.2.3. Pierwszeństwo odpowiednich licencji |str. 76
2.3.2.4. Autorskie prawa osobiste |str. 78
2.3.3. Problemy szczególne |str. 79
2.3.3.1. Co to znaczy „w celu zilustrowania”? |str. 79
2.3.3.2. Legalny użytkownik |str. 81
2.3.3.3. Implementacja do prawa polskiego |str. 82
2.4. Zachowanie dziedzictwa kulturowego (art. 6) |str. 84

Rozdział 3
Przedmioty praw wyłącznych niedostępne w obrocie handlowym (art. 8–11) |str. 88
3.1. Uwagi ogólne |str. 88
3.2. Podstawowe zasady regulacji z art. 8–11 |str. 90
3.2.1. Zakres przedmiotowy |str. 90
3.2.2. Instytucja dziedzictwa kulturowego |str. 93
3.2.3. Podstawa uprawnień eksploatacyjnych dla instytucji dziedzictwa kulturowego |str. 93
3.2.4. Treść uprawnień eksploatacyjnych dla instytucji dziedzictwa kulturowego |str. 96
3.2.4.1. Umowa licencyjna i jej warunki |str. 96
3.2.4.2. Dozwolony użytek |str. 98
3.2.5. Obowiązki informacyjne |str. 100
3.2.6. Możliwość „sprzeciwu” uprawnionego podmiotu i jego skutki |str. 101
3.2.7. Diagram Paula Kellera |str. 103
3.3. Zagadnienia szczegółowe |str. 104
3.3.1. Weryfikacja przesłanki „niedostępności” |str. 104
3.3.2. Utwory spoza UE |str. 105
3.3.3. Ochrona dóbr osobistych |str. 107
3.3.4. Utwory niedostępne w handlu a prawo do pierwszego wydania |str. 107

Rozdział 4
Udzielanie licencji zbiorowych z rozszerzonym skutkiem (art. 12) |str. 109
4.1. Wprowadzenie |str. 109
4.2. Licencje zbiorowe z rozszerzonym skutkiem zgodne z art. 12 ust. 4 |str. 112
4.3. Reprezentatywność OZZ |str. 114
4.4. Ograniczenie zakresu dopuszczalnych licencji zbiorowych z rozszerzonym skutkiem |str. 117
4.5. Zabezpieczenie interesów podmiotów, które nie powierzyły OZZ administrowania swymi prawami |str. 118
4.6. Postacie licencji zbiorowych z rozszerzonym skutkiem |str. 120

Rozdział 5
Mechanizm negocjacyjny w sprawie dostępu do utworów audiowizualnych na platformach wideo na żądanie oraz dostępności tych utworów (art. 13) |str. 128

Rozdział 6
Fotografie obiektów muzealnych (art. 14) |str. 130

Rozdział 7
Prawo pokrewne wydawców prasy (art. 15) |str. 137
7.1. Uwagi ogólne |str. 137
7.2. Przepisy dyrektywy |str. 138
7.3. Problemy szczególne |str. 149
7.3.1. Celowość ustanowienia nowego prawa pokrewnego |str. 149
7.3.2. Publikacja prasowa a przedmiot praw wyłącznych |str. 154
7.3.3. Znaczenie prawa do zwielokrotnienia |str. 155
7.3.4. Bardzo krótkie fragmenty |str. 159
7.3.5. Implementacja wymogu odpowiedniego stosowania do prawa pokrewnego przepisów dotyczących dozwolonego użytku |str. 164
7.3.6. Dozwolony użytek jako podstawa ograniczania prawa wydawców (przeglądy prasy i cytat) |str. 168
7.3.7. Link, hyperlink i embedowanie |str. 173
7.3.8. Partycypowanie przez twórców w przychodach z prawa pokrewnego wydawców |str. 177
7.3.9. Prawo pokrewne wydawców a inne regulacje przyjęte w dyrektywie |str. 179
7.4. Zagadnienia konstrukcyjne |str. 181
7.5. Implementacja dyrektywy |str. 186
7.6. Wnioski |str. 192

Rozdział 8
Prawo wydawcy do partycypowania w godziwej rekompensacie z tytułu dozwolonego użytku (art. 16) |str. 195

Rozdział 9
Odpowiedzialność dostawców usług udostępniania treści online (art. 17) |str. 201
9.1. Wprowadzenie |str. 201
9.2. Treść dyrektywy |str. 206
9.2.1. Definicja „dostawcy usług udostępniania treści online” |str. 206
9.2.2. Kwalifikacja prawna hostingu z art. 17 |str. 213
9.2.3. Obowiązek uzyskania zezwolenia na korzystanie z utworów przez DUUTO od podmiotów uprawnionych |str. 216
9.2.4. Dozwolony użytek |str. 229
9.2.5. Wyłączenie odpowiedzialności DUUTO |str. 236
9.2.5.1. Zasady generalne |str. 236
9.2.5.2. Wyłączenie odpowiedzialności DUUTO – regulacje szczególne |str. 240
9.2.5.3. Artykuł 17 w ujęciu Eleonory Rosati |str. 241
9.3. Zagadnienia szczególne |str. 242
9.3.1. Celowość uchwalenia art. 17 |str. 242
9.3.2. Obowiązek filtrowania treści przez DUUTO |str. 246
9.3.3. Blokowanie lub usuwanie dostępu do utworów |str. 254
9.3.3.1. Uwagi ogólne |str. 254
9.3.3.2. Blokowanie lub usuwanie dostępu do utworów a skargi dostawców treści |str. 255
9.3.3.3. Blokowanie lub usuwanie dostępu do utworów przez DUUTO a dozwolony użytek |str. 257
9.3.3.3.1. Uwagi ogólne |str. 257
9.3.3.3.2. Proponowane sposoby implementacji dyrektywy nakierowane na ograniczenie nadmiernego blokowania dostępu do rozpowszechnianych utworów |str. 260
9.3.3.3.3. Propozycja sposobu implementacji art. 17 ze względu na zapewnienie dozwolonego użytku w słusznym zakresie |str. 272
9.3.4. Zasada terytorialności i prawo właściwe |str. 278
9.3.5. Artykuł 17 i „monetyzacja” |str. 280
9.4. Relacja art. 17 z regulacjami z innych dyrektyw |str. 282
9.4.1. Uwagi ogólne |str. 282
9.4.2. Naruszenie prawa do publicznego udostępniania na gruncie art. 17 dyrektywy 2019/790 i art. 3 dyrektywy 2001/29 |str. 284
9.4.3. Relacja art. 17 dyrektywy 2019/790 i art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29 |str. 287
9.4.4. Relacja art. 17 ust. 3 dyrektywy 2019/790 i art. 14 ust. 1 dyrektywy o handlu elektronicznym (2000/31) |str. 296
9.4.5. Uwaga końcowa |str. 301
9.5. Udostępnianie treści online – podmioty naruszające prawa wyłączne |str. 304
9.6. Wnioski |str. 307

Rozdział 10
Umowy (art. 18–23) |str. 311
10.1. Wprowadzenie |str. 311
10.2. Odpowiednie i proporcjonalne wynagrodzenie (art. 18) |str. 322
10.2.1. Uwagi ogólne |str. 322
10.2.2. Problemy i wątpliwości |str. 326
10.3. Klauzula bestsellerowa (art. 20) |str. 333
10.3.1. Uwagi ogólne |str. 333
10.3.2. Problemy i wątpliwości |str. 335
10.4. „Prawo do odwołania” (art. 22) |str. 338
10.4.1. Uwagi ogólne |str. 338
10.4.2. Problemy i wątpliwości |str. 340
10.5. Obowiązek przejrzystości (art. 19) |str. 343
10.5.1. Uwagi ogólne |str. 343
10.5.2. Problemy i wątpliwości |str. 346
10.6. Alternatywna procedura rozstrzygania sporów (art. 21) |str. 349

Rozdział 11
Inne dyrektywy – wzmianka |str. 351
11.1. Wprowadzenie |str. 351
11.2. Dyrektywa 2019/789 |str. 351
11.2.1. Uwagi ogólne |str. 351
11.2.2. Zasada państwa pochodzenia dla dodatkowych usług online świadczonych przez organizacje radiowe i telewizyjne |str. 353
11.2.3. Reemisja programów telewizyjnych i radiowych |str. 355
11.2.4. Transmisja programów w drodze wprowadzania bezpośredniego |str. 356
11.3. Dyrektywa 2019/770 |str. 357
11.4. Dyrektywa 2019/1024 |str. 359

Rozdział 12
Wnioski końcowe w sprawie implementacji dyrektywy 2019/790 do prawa polskiego |str. 362

Bibliografia |str. 367

Strony internetowe |str. 385