Poziom życia a wzrost gospodarczy w Afryce Subsaharyjskiej w dobie globalizacji / Agnieszka Witoń

MONOGRAFIA NAUKOWA

Afryka Subsaharyjska stanowi jedno z najbardziej perspektywicznych miejsc do inwestowania na świecie. Wiele

z najszybciej rozwijających się krajów leży właśnie w tym regionie. W latach 2000–2019 średnioroczny wzrost PKB w skali całego regionu wyniósł 4,36%, co nie przełożyło się jednak na redukcję ubóstwa i wzrost poziomu życia społeczeństwa. Afryka Subsaharyjska nadal pozostaje jednym z najbiedniejszych obszarów świata. Co zatem decyduje o wzroście poziomu życia w krajach afrykańskich?

Celem monografii jest określenie czynników determinujących poziom życia ludzi w 22 krajach Afryki Subsaharyjskiej na podstawie ponad 40 zmiennych o zróżnicowanym charakterze, od ekonomicznych po demograficzne i środowiskowe.

Z badań przeprowadzonych przez autorkę wynika, że w ogólnym poziomie życia ludzi dominują zmienne o charakterze ekonomicznym, chociaż nie bezpośrednio wzrost gospodarczy. Istotnymi determinantami poziomu życia są czynniki wpływające na zdrowie, poziom edukacji, warunki mieszkaniowe i żywieniowe oraz poziom komunikacji i infrastruktury.

Publikacja stanowi wnikliwą diagnozę obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej w Afryce Subsaharyjskiej oraz naświetla problemy ekonomiczne nękające ten region świata. W swojej pracy autorka uwzględnia uwarunkowania historyczne, wpływ procesu globalizacji, bezpośrednich inwestycji zagranicznych i korporacji transnarodowych oraz międzynarodowej pomocy rozwojowej.

Dokonana analiza, a także sformułowane na jej podstawie wnioski mogą być cenną rekomendacją dla decydentów kreujących politykę gospodarczą badanych krajów oraz innych państw na niskim poziomie rozwoju.

***

Publikacja stanowi oryginalne rozwiązanie problemu naukowego oraz wskazuje na odpowiednio wysoki poziom wiedzy autorki, a także umiejętności posługiwania się aparatem pojęciowym oraz metodami właściwymi dla dyscypliny ekonomii.

Na wyróżnienie zasługuje także fakt, że autorka podjęła się trudnego zadania, jakim jest kwantyfikowanie zjawisk społeczno-gospodarczych w Afryce. Rozprawa charakteryzuje się wnikliwością i kompleksowością, a także dużą konsekwencją, jeśli chodzi o przyjętą procedurę badawczą.

- z recenzji dr. hab. Dominika Kopińskiego, Instytut Nauk Ekonomicznych, Wydział Prawa, Administracji

i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski

Dysertacja odpowiada na potrzeby badawcze i jednocześnie wychodzi naprzeciw rosnącemu zainteresowaniu tą tematyką. Stanowi udaną próbę określenia ważnych determinant wzrostu poziomu życia w państwach o niskim poziomie rozwoju na przykładzie krajów regionu subsaharyjskiego. Autorka z powodzeniem wykorzystała metody modelowania ekonometrycznego do określenia czynników determinujących zmiany poziomu życia, co pozwoliło uzyskać odpowiedzi na postawione pytania badawcze.

- z recenzji prof. dr. hab. Alojzego Z. Nowaka, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Warszawski

***

Agnieszka Witoń - doktor nauk ekonomicznych, absolwentka Ekonomii oraz Zarządzania na Uniwersytecie Jagiellońskim i studiów trzeciego stopnia na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Od 2015 roku związana zawodowo z Uniwersytetem Ekonomicznym w Krakowie, aktualnie adiunkt w Katedrze Teorii Ekonomii UEK i starszy wykładowca w Podhalańskiej Państwowej Uczelni Zawodowej w Nowym Targu. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się na zagadnieniach dotyczących wzrostu gospodarczego, rozwoju społeczno-gospodarczego, poziomu życia, nierówności społecznych, wykluczenia społecznego, krajów rozwijających się oraz gospodarki opartej na wiedzy. Prowadzi zajęcia z przedmiotów makroekonomicznych i finansowych.
Autorka lub współautorka kilkunastu publikacji naukowych. Koordynatorka projektu NCBR pt. „Młodzieżowy Uniwersytet Ekonomiczny”, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej, którego celem jest krzewienie wiedzy z zakresu aktualnych wyzwań rynku pracy, gospodarki i społeczeństwa wśród uczniów szkół podstawowych i średnich z wybranych powiatów Małopolski. Członek Towarzystwa Ekonomistów Polskich.

Wprowadzenie

Rozdział 1. Stan badań nad dobrobytem, poziomem i jakością życia ludności

1.1. Podstawowe pojęcia statystyki społecznej

1.1.1. Uwagi wstępne

1.1.2. Poziom życia – pojęcie i istota

1.1.3. Jakość życia jako kategoria subiektywna

1.1.4. Dobrostan a jakość życia

1.1.5. Warunki życia w naukach ekonomicznych

1.1.6. Styl życia oraz pojęcia pokrewne w literaturze przedmiotu

1.2. Poziom życia w teorii ekonomii

1.3. Kontrowersje wokół determinant poziomu życia

1.3.1. Uwagi wstępne

1.3.2. Wzrost gospodarczy jako determinanta poziomu życia

1.3.3. Pozostałe czynniki ekonomiczne

1.3.4. Czynniki pozaekonomiczne

1.4. Interakcje między wybranymi determinantami poziomu życia

1.5. Wnioski o charakterze teoretyczno-terminologicznym

Rozdział 2. Ocena sytuacji gospodarczej i społecznej w krajach Afryki Subsaharyjskiej

2.1. Uwarunkowania historyczne i społeczne krajów Afryki Subsaharyjskiej

2.2. Globalizacja a rozwój gospodarczy krajów Afryki Subsaharyjskiej

2.3. Wpływ BIZ i korporacji międzynarodowych na rozwój krajów Afryki Subsaharyjskiej

2.4. Pomoc międzynarodowa w Afryce Subsaharyjskiej jako sposób na rozwój i przezwyciężanie ubóstwa

2.5. Regionalne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w Afryce Subsaharyjskiej

2.6. Sytuacja makroekonomiczna krajów Afryki Subsaharyjskiej

2.7. Dystrybucja dochodu w krajach Afryki Subsaharyjskiej

2.8. Wnioski dotyczące uwarunkowań społeczno-gospodarczych państw Afryki Subsaharyjskiej

Rozdział 3. Metodyka badań poziomu życia ludności

3.1. Wybrane metody mierzenia i oceny poziomu życia ludności

3.1.1. Budowa syntetycznej miary poziomu życia

3.1.2. Grupowanie obiektów o podobnych właściwościach

3.1.3. Analiza korespondencji

3.1.4. Metoda analogii przestrzenno-czasowych

3.2. Organizacja i przebieg badań

3.2.1. Określenie problemu badawczego, celu i hipotez

3.2.2. Przedmiotowe i podmiotowe aspekty badawcze

3.2.3. Kryteria doboru wskaźników poziomu życia

3.2.4. Charakterystyka danych empirycznych

3.2.5. Omówienie narzędzi badawczych

3.3. Wnioski metodyczne

Rozdział 4. Taksonomiczna analiza poziomu życia ludności w krajach Afryki Subsaharyjskiej

4.1. Analiza wskaźników cząstkowych poziomu życia ludności

4.2. Ocena poziomu życia ludności w Afryce Subsaharyjskiej na podstawie wskaźnika syntetycznego

4.3. Badanie dynamiki zmian poziomu życia ludności w krajach Afryki Subsaharyjskiej

4.4. Weryfikacja stopnia podobieństwa poziomu życia ludności w analizowanych krajach

4.5. Identyfikacja grup krajów w Afryce Subsaharyjskiej o podobnym poziomie życia

4.6. Wnioski badawcze

Rozdział 5. Identyfikacja determinant poziomu życia społeczeństw w wybranych krajach Afryki Subsaharyjskiej – analiza empiryczna

5.1. Ekonomiczne i pozaekonomiczne determinanty poziomu życia ludności w Afryce Subsaharyjskiej

5.2. Wzrost gospodarczy i wzrost gospodarczy per capita a poziom życia w krajach subsaharyjskich – ocena zależności

5.2.1. Wzrost gospodarczy a poziom życia

5.2.2. Wzrost PKB per capita a poziom życia

5.3. Determinanty poziomu życia w krajach subsaharyjskich – wyniki analizy panelowej

5.4. Wpływ światowego kryzysu gospodarczo-finansowego w latach 2007–2010 na interakcję między wzrostem gospodarczym a poziomem życia ludności

5.5. Rola czynników pozaekonomicznych w wyjaśnianiu zmian poziomu życia w krajach Afryki Subsaharyjskiej

5.6. Zestaw determinant poziomu życia w krajach Afryki Subsaharyjskiej – podsumowanie wyników

5.7. Wnioski badawcze

Rozdział 6. Próba określenia ścieżki wzrostu poziomu życia w krajach o niskim poziomie rozwoju – wnioski badawcze

6.1. Ścieżki rozwoju poziomu życia ludności w krajach Afryki

6.2. Perspektywy rozwoju ekonomicznego krajów Afryki Subsaharyjskiej

6.3. Potencjalne zagrożenia i bariery wzrostu poziomu życia krajów Afryki Subsaharyjskiej

6.4. Wnioski badawcze

Zakończenie

Bibliografia

Spis tabel

Spis wykresów i tablic

Aneksy