Pozew grupowy jako instrument prywatnoprawnej ochrony interesów konsumentów z tytułu naruszenia reguł konkurencji / Małgorzata Sieradzka

Monografia jest pierwszą na rynku publikacją prezentującą instytucję pozwu grupowego jako instrumentu prywatnoprawnej ochrony interesów konsumentów z tytułu naruszenia reguł konkurencji (krajowych i unijnych).

Szczególny nacisk został położony na analizę przepisów ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym z punktu widzenia przezwyciężania przeszkód w skutecznym dochodzeniu przez konsumentów roszczeń z tytułu złamania reguł konkurencji.

Wnikliwie omówiono przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, instytucje ujednolicenia roszczeń pieniężnych i prejudycjalności prawomocnych decyzji Prezesa UOKiK, które wpływają na usprawnienie procesu dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu złamania reguł konkurencji.

Monografia przedstawia ponadto bogaty dorobek doktryny polskiej i zagranicznej, a także orzecznictwo krajowe oraz wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Adresaci:
Publikacja przeznaczona jest dla przedstawicieli zawodów prawniczych, teoretyków prawa, a także wszystkich osób zainteresowanych poruszaną problematyką.


",Autorka recenzowanej pracy nadaje rozprawie oraz zawartym w niej wnioskom i tezom charakter uniwersalny. Ujmuje temat wielowymiarowo i wielopłaszczyznowo. Niewątpliwie na uwagę zasługuje okoliczność, że z dużym powodzeniem łączy bardzo trudne problemy ze sfery prawa prywatnego z problematyką publicznoprawną".



Wykaz skrótów 15
Wstęp 19
Rozdział 1 Model stosowania prawa konkurencji w prawie polskim 35
1.1. Uwagi wprowadzające 35
1.2. Publiczne prawo ochrony konkurencji 36
1.2.1. Konkurencja jako mechanizm funkcjonowania gospodarki 41
1.2.2. Model publicznoprawnego stosowania prawa konkurencji 49
1.2.3. Kompetencje decyzyjne Prezesa UOKiK w zakresie egzekwowania unijnych reguł konkurencji 55
1.2.4. Publiczne prawo konkurencji a ochrona konsumentów 64
1.2.5. Interes publiczny jako przesłanka publicznoprawnego stosowania prawa konkurencji 72
1.3. Prywatnoprawne stosowanie prawa konkurencji 81
1.3.1. Wyrok w sprawie Courage - skuteczność unijnego prawa konkurencji w stosunkach pomiędzy podmiotami prywatnymi 89
1.3.2. Wyrok w sprawie Manfredi - roszczenia indywidualnych konsumentów o naprawienie szkody wynikłej z naruszenia prawa antymonopolowego 93
1.3.3. Konsekwencje dla konsumentów wyroków w sprawach Courage i Manfredi 96
1.4. Uprawnienia sądów krajowych do stosowania unijnego prawa konkurencji 98
1.5. Ocena skuteczności publicznoprawnego oraz prywatnoprawnego modelu stosowania prawa konkurencji 105
1.6. Uwagi podsumowujące 113
Rozdział 2 Praktyki ograniczające konkurencję 116
2.1. Uwagi wprowadzające 116
2.2. Identyfikacja zakazu praktyk ograniczających konkurencję 118
2.2.1. Zakres terytorialny stosowania zakazu praktyk ograniczających konkurencję 121
2.2.2. Stosowanie europejskiego prawa konkurencji a reguły konwergencji 124
2.3. Charakter zakazu porozumień ograniczających konkurencję 125
2.3.1. Definicja porozumień ograniczających konkurencję 126
2.3.2. Antykonkurencyjny cel lub skutek porozumienia 133
2.4. Zidentyfikowane (nazwane) praktyki ograniczające konkurencję 143
2.4.1. Porozumienia dotyczące cen i innych warunków sprzedaży 144
2.4.2. Porozumienia kontyngentowe 153
2.4.3. Porozumienia podziałowe 154
2.4.4. Porozumienia dyskryminujące 156
2.4.5. Porozumienia wiązane 157
2.4.6. Porozumienia bojkotujące 158
2.4.7. Porozumienia przetargowe 159
2.5. Wyłączenia spod zakazu praktyk ograniczających konkurencję 159
2.5.1. Uwagi wprowadzające 159
2.5.2. Charakter i rodzaj wyłączeń spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję 160
2.6. Nadużywanie pozycji dominującej na rynku 167
2.6.1. Uwagi wprowadzające 167
2.6.2. Pojęcie pozycji dominującej na rynku właściwym 168
2.6.3. Nadużycie pozycji dominującej na rynku właściwym 170
2.6.4. Nienazwane praktyki stanowiące przejaw nadużywania pozycji dominującej na rynku 175
2.6.5. Nazwane praktyki stanowiące przejaw nadużywania pozycji dominującej na rynku 177
2.7. Przejawy nadużywania pozycji dominującej na rynku 178
2.7.1. Uwagi wprowadzające 178
2.7.2. Narzucanie nieuczciwych cen, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów 178
2.7.3. Ograniczanie produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów 196
2.7.4. Stosowanie uciążliwych lub niejednolitych warunków umów 198
2.7.5. Transakcje wiązane 200
2.7.6. Przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania lub rozwoju konkurencji 205
2.7.7. Narzucanie przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści 210
2.7.8. Podział rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych 227
2.7.9. Uwagi podsumowujące 228
2.8. Konsekwencje naruszenia zakazu praktyk ograniczających konkurencję 229
2.8.1. Sankcje administracyjne za naruszenie zakazu praktyk ograniczających konkurencję 231
2.9. Efektywność i skuteczność publicznoprawnego egzekwowania prawa konkurencji 232
2.9.1. Uwagi wprowadzające 232
2.9.2. Rozstrzygnięcia wydawane w postępowaniu w sprawach praktyk ograniczających konkurencję 236
2.9.3. Ocena skuteczności rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu w sprawach praktyk ograniczających konkurencję 246
2.9.4. Ocena efektywności postępowania administracyjnego w sprawach praktyk ograniczających konkurencję 251
2.10. Sankcje cywilnoprawne za naruszenie zakazu praktyk ograniczających konkurencję 253
Rozdział 3 Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu naruszenia zakazu praktyk ograniczających konkurencję 259
3.1. Uwagi wprowadzające 259
3.2. Istota i znaczenie przesłanek dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu złamania reguł konkurencji 263
3.3. Podstawa prawna dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia unijnych reguł konkurencji a zasada bezpośredniego skutku prawa Unii Europejskiej 265
3.4. Podstawy prawne dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia reguł konkurencji w postępowaniu grupowym 278
3.5. Zakres legitymacji czynnej - strona podmiotowa postępowania w sprawach naruszeń reguł konkurencji 285
3.5.1. Legitymacja konsumenta w sprawach dochodzenia w postępowaniu grupowym roszczeń z tytułu stosowania praktyk ograniczających konkurencję 292
3.5.2. Legitymacja czynna - model przystąpienia do grupy 299
3.5.3. Interes zbiorowy konsumentów a interes indywidualny 301
3.5.4. Ochrona interesu grupy konsumentów w postępowaniu grupowym 306
3.6. Roszczenie jako element prawa podmiotowego 312
3.7. Interes prawny konsumentów 315
3.7.1. Interes prawny konsumentów w postępowaniu grupowym w sprawie ustalenia odpowiedzialności pozwanego za naruszenie zakazu praktyk ograniczających konkurencję 320
3.8. Identyfikacja spraw o roszczenia z tytułu odpowiedzialności za naruszenie zakazu praktyk ograniczających konkurencję w postępowaniu grupowym 323
3.9. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu stosowania praktyk ograniczających konkurencję 327
3.9.1. Uwagi wprowadzające 327
3.9.2. Zdarzenie wyrządzające szkodę - naruszenie zakazu praktyk ograniczających konkurencję 331
3.9.3. Wina po stronie podmiotu naruszającego zakaz praktyk ograniczających konkurencję 333
3.9.4. Szkoda antymonopolowa 343
3.9.4.1. Szkoda antymonopolowa a szacowanie wysokości odszkodowania 352
3.9.4.2. Odszkodowanie zryczałtowane w postępowaniu grupowym 356
3.9.5. Związek przyczynowy pomiędzy stosowaniem praktyk ograniczających konkurencję a szkodą 359
3.10. Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych a prejudycjalność prawomocnych decyzji krajowych i unijnych organów ochrony konkurencji stwierdzających stosowanie praktyk ograniczających konkurencję 361
3.10.1. Uwagi wprowadzające 361
3.10.2. Prejudycjalność prawomocnych decyzji administracyjnych wydawanych w postępowaniu w sprawie stosowania praktyk ograniczających konkurencję 363
3.11. Koszty postępowania grupowego 376
3.12. Uwagi podsumowujące 379
Rozdział 4 Pozew grupowy jako instrument prywatnoprawnego dochodzenia roszczeń z tytułu naruszeń reguł konkurencji 385
4.1. Uwagi wprowadzające 385
4.2. Formy skargi zbiorowej 387
4.3. Postępowanie grupowe a inne formy udziału w postępowaniu cywilnym większej liczby podmiotów 388
4.4. Model i cechy postępowania grupowego 394
4.5. Status członka grupy 396
4.6. Warunki formalne pozwu grupowego 399
4.6.1. Żądanie pozwu grupowego 410
4.6.2. Żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego z tytułu złamania reguł konkurencji 413
4.6.3. Jednorodzajowość roszczeń 419
4.6.4. Jednakowa podstawa faktyczna dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym 422
4.6.5. Instytucja ujednolicenia wysokości roszczeń pieniężnych w postępowaniu grupowym 424
4.7. Orzeczenie o nieważności porozumień ograniczających konkurencję oraz czynności prawnych będących przejawem nadużycia pozycji dominującej 438
4.7.1. Uwagi wprowadzające 438
4.7.2. Orzekanie przez sąd powszechny o nieważności porozumień ograniczających konkurencję oraz czynności prawnych będących przejawem nadużycia pozycji dominującej 440
4.8. Funkcje pozwu grupowego w sprawach dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu złamania zakazu praktyk ograniczających konkurencję 454
4.8.1. Uwagi wprowadzające 454
4.8.2. Funkcja uzupełniająca 455
4.8.3. Funkcja prewencyjna (odstraszająca) 457
4.8.4. Funkcja kompensacyjna 458
4.8.5. Funkcja efektywności 460
4.9. Uwagi podsumowujące 461
Rozdział 5 Pozew grupowy jako przyszły unijny instrument dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia reguł konkurencji 465
5.1. Uwagi wprowadzające 465
5.2. Zielona księga "Roszczenia o odszkodowanie za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję i nadużywanie pozycji dominującej" 466
5.3. Biała księga w sprawie roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z naruszenia wspólnotowego prawa ochrony konkurencji 477
5.4. Środki i warianty, których przyjęcie ułatwi wprowadzenie unijnego instrumentu dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia reguł konkurencji 481
5.4.1. Uprawnienie do wystąpienia z roszczeniem przez nabywcę pośredniego oraz roszczenia zbiorowe 482
5.4.2. Dostęp do dowodów - ujawnienie między stronami 484
5.4.3. Wiążący skutek decyzji krajowych organów do spraw konkurencji 487
5.4.4. Wymóg stwierdzenia winy 489
5.4.5. Wysokość szkody - wymiar odszkodowania 491
5.4.6. Obrona pozwanego przez powołanie się na przeniesienie obciążeń na klienta (passing-on of overcharges defence) 492
5.4.7. Terminy przedawnienia 493
5.4.8. Koszty postępowania 494
5.4.9. Zależność między uwzględnieniem wniosków w ramach systemu łagodzenia kary administracyjnej a roszczeniami odszkodowawczymi 495
5.5. Uwagi podsumowujące 498
Zakończenie 501
Bibliografia 517