Obcy kapitał a handel zagraniczny w Polsce – okres przedakcesyjny / Wojciech Zysk

Obecność zagranicznego kapitału - zwłaszcza w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) - w kraju lokaty wiąże się z wieloma pozytyw­nymi i negatywnymi skutkami. Obserwuje się rozwój eksportu spółek z udziałem zagranicznym, zmniejszanie się dystansu cywilizacyjnego, implemento­wanie nowoczesnych metod zarządzania czy dyfuzję wiedzy technologicznej. Jednocześnie BIZ kreują zagrożenia na lokalnych rynkach pracy, eliminu­ją krajowe podmioty gospodarcze, firmy-córki (filie) wyprowadzają zyski za granicę do spółek-matek czy generowany jest nadmierny import.

Głównym celem monografii jest określenie wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na strukturę handlu zagranicznego w Polsce przed przystą­pieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Zbadano i przedstawiono następujące zagadnienia:
- określenie istoty zjawiska bezpośrednich inwestycji zagranicznych na gruncie teorii stosunków międzynarodowych,
- określenie uwarunkowań inwestowania w Polsce (aspekty społeczno-polityczne, ekonomiczne, prawne),
- przedstawienie i analiza zmian napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych w latach 1990-2001,
- analiza wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na handel zagraniczny jako parametru struktury ekonomicznej Polski - z ciekawymi i ważny­mi wnioskami odnośnie proeksportowości i proimportowości BIZ,
- definicja ilościowych i jakościowych skutków BIZ w handlu zagranicznym oraz konkurencyjności gospodarki polskiej.

„Rozprawa stanowi studium podstawowych zagadnień związanych z problematyką współzależności między BIZ, rozwojem ekonomicznym i kulturo­wym oraz konkurencyjnością gospodarek i przedsiębiorstw. Prezentując modele, narzędzia i miary stosowane w badaniach BIZ Autor wykazuje orygi­nalność i samodzielność myślenia. W takim ujęciu rozprawa i zawarte w niej treści mają istotne znaczenie teoretyczne i walory narzędziowo-empirycz­ne, co przesądza zarazem o praktycznej użyteczności prezentowanych analiz".
Z recenzji Prof. dr hab. Elżbiety Mączyńskiej, obecnie Prezesa Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego

Wstęp 5

Rozdział 1

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w teorii stosunków międzynarodowych 9

1.1. Istota i pojęcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych 9

1.2. Typologia bezpośrednich inwestycji zagranicznych 24

1.3. Interpretacja bezpośrednich inwestycji zagranicznych na gruncie współczesnych teorii handlu międzynarodowego i teorii integracji 35

Rozdział 2

Uwarunkowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce 47

2.1. Globalizacja procesów inwestycyjnych 47

2.2. Uwarunkowania społeczno-polityczne bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce 56

2.3. Zmiany uwarunkowań ekonomicznych 59

2.4. Formy organizacyjno-prawne inwestorów zagranicznych 76

Rozdział 3

Kierunki zmian bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce w okresie 1990-2001 85

3.1. Kryteria oceny bezpośrednich inwestycji zagranicznych 86

3.2. Zmiany wolumenu bezpośrednich inwestycji zagranicznych w latach 1990-2001 87

3.3. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski na tle świata i regionu 91

3.4. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych według krajów pochodzenia kapitału 92

3.5. Struktura podmiotowa napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych 101

3.6. Struktura przedmiotowa napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych 103

3.7. Struktura regionalna bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce 109

Rozdział 4

Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na strukturę handlu zagranicznego Polski w okresie 1990-2001 115

4.1. Modele badania wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na zmiany struktury eksportu i importu 115

4.2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne a bilans płatniczy 128

4.3. Znaczenie zmian bezpośrednich inwestycji zagranicznych dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej 140

Rozdział 5

Czynniki rozwoju BIZ i wizerunek Polski w zakresie stymulowania napływu kapitału 161

5.1. Jakościowe czynniki rozwoju bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce 161

5.2. Znaczenie wizerunku Polski w zakresie stymulowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych 166

Zakończenie 177

Bibliografia 183

Spis tabel 195

Spis rysunków 199

Spis wykresów 199

Aneks 201