Miasto na prawach powiatu / Anna Wierzbica

Prezentowana monografia jest pierwszą pozycją w polskiej literaturze prawniczej poświęconą w całości miastom na prawach powiatu. Autorka dokonała analizy tych jednostek samorządu terytorialnego, wykazując, czym różnią się one od gmin i powiatów oraz w których kwestiach są do nich podobne. Rozważania oparte zostały zarówno na materiale normatywnym, jak i na literaturze i doktrynie prawa samorządu terytorialnego i prawa administracyjnego. W publikacji wykorzystano orzecznictwo sądowe, orzecznictwo organów nadzoru oraz akty prawa miejscowego odnoszące się do podstawowych problemów rozprawy. Książka adresowana jest do prawników, pracowników samorządowych i wszystkich osób zainteresowanych problematyką funkcjonowania miast na prawach powiatu.

Wykaz skrótów 9
Wstęp 11
Rozdział 1 Kształtowanie się miast na prawach powiatu w latach 1928-1998 15
1.1. Okres od 1928 do 1993 r. 17 1.2. Okres od 1993 do 1999 r. 26 1.2.1. Rozporządzenie pilotażowe 26 1.2.2. Ustawa o dużych miastach 29 1.3. Podstawowe kompetencje miasta na prawach powiatu nabyte z dniem oraz po 1 stycznia 1999 r. 35 1.3.1. Przejęcie urzędów rejonowych 35 1.3.2. Utworzenie jednostek administracji rządowej na terenie. miasta na prawach powiatu 36 1.3.3. Utworzenie jednostek ochrony przeciwpożarowej 39 1.3.4. Przejęcie urzędów pracy 40 1.3.5. Zadania z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów 41 1.3.6. Zadania z zakresu pomocy społecznej, w tym orzekania o stopniu niepełnosprawności 41 1.3.7. Utworzenie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej 43 1.3.8. Zadania dotyczące cmentarzy komunalnych 46 1.3.9. Zadania z zakresu edukacji 47 1.3.10. Tworzenie bibliotek publicznych 49 1.3.11. Tworzenie instytucji filmowych i muzeów 49 1.3.12. Zadania z zakresu kultury fizycznej 50 1.3.13. Zadania z zakresu zarządu drogami 51 1.3.14. Przejęcie ośrodków dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej 54 1.3.15. Zadania z zakresu gospodarki nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa 55 1.3.16. Przejmowanie instytucji i jednostek organizacyjnych z obszaru więcej niż jednej jednostki samorządu terytorialnego 57
Rozdział 2 Sytuacja prawna miasta na prawach powiatu 59
2.1. Uwagi ogólne 59 2.2. Stan prawny w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 29 maja 2001 r. 59 2.3. Miasto na prawach powiatu - gmina czy powiat? 63 2.4. Stan prawny od 30 maja 2001 r. 71
Rozdział 3. Struktura organizacyjna miasta na prawach powiatu 74
3.1. Lokalna wspólnota samorządowa 74 3.2. Osoba prawna korzystająca z ochrony sądowej 76 3.3. Statut 77 3.4. Tworzenie, łączenie, dzielenie i znoszenie miast na prawach powiatu oraz ustalanie ich granic 80 3.5. Jednostki organizacyjne 85 3.6. Jednostki pomocnicze 86 3.7. Zadania miasta na prawach powiatu 91 3.8. Odpowiedzialność miasta na prawach powiatu za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej 97
Rozdział 4 Rada miejska 100 4.1. Uwagi ogólne 100 4.2. Skład, liczebność, sposób wyboru 100 4.3. Organ stanowiący i kontrolny 102 4.4. Zadania 104 4.5. Organizacja wewnętrzna 108 4.6. Status prawny radnego 110
Rozdział 5 Prezydent miasta na prawach powiatu 124
5.1. Uwagi ogólne 124 5.2. Wybór prezydenta miasta na prawach powiatu 125 5.3. Pracownik samorządowy 128 5.4. Zwierzchnik służbowy pracowników samorządowych 134 5.5. Zwierzchnik służbowy służb, inspekcji i straży 136 5.6. Monokratyczny organ wykonawczy 140 5.7. Ograniczenia wynikające z pełnienia funkcji prezydenta 150 5.8. Podobieństwo funkcji prezydenta miasta na prawach powiatu do funkcji starosty 160
Rozdział 6 Akty prawa miejscowego stanowione przez miasto na prawach powiatu 166
6.1. Zakres obowiązywania 166 6.2. Przepisy prawa obowiązujące przy stanowieniu prawa miejscowego na szczeblu miasta na prawach powiatu 167 6.3. Rodzaje aktów prawa miejscowego 168 6.3.1. Przepisy powszechnie obowiązujące wydawane na podstawie delegacji ustawowej 169 6.3.2. Ustrojowe przepisy wewnętrzne 170 6.3.3. Przepisy porządkowe 174 6.4. Zasady i tryb uchwalania oraz wydawania aktów prawa miejscowego 176
Rozdział 7 Mienie miasta na prawach powiatu 179
7.1. Pojęcie mienia 179 7.2. Podmioty mienia 182 7.3. Pochodzenie mienia 183 7.4. Nabycie mienia 189 7.5. Zasady zarządzania mieniem 191 7.6. Oświadczenia woli 193 7.7. Mienie jednostek pomocniczych 195 7.8. Formy prowadzenia gospodarki komunalnej 197
Rozdział 8 Formy współdziałania miasta na prawach powiatu 200
8.1. Uwagi ogólne 200 8.2. Związki miast na prawach powiatu 202 8.2.1. Tryb utworzenia związku 202 8.2.2. Zadania związku 204 8.2.3. Organizacja związku 205 8.3. Porozumienia miast na prawach powiatu 207 8.4. Stowarzyszenia miast na prawach powiatu, przystępowanie do międzynarodowych zrzeszeń i społeczności regionalnych 210
Rozdział 9 Nadzór nad działalnością miasta na prawach powiatu 213
9.1. Kryteria i organy nadzoru 213 9.2. Postępowanie w ramach nadzoru pełnionego przez wojewodę i regionalną izbę obrachunkową 215 9.3. Zatwierdzenie, uzgodnienie lub zaopiniowanie przez inny organ 221 9.4. Postępowanie w ramach nadzoru pełnionego przez Prezesa Rady Ministrów i Sejm RP 221 9.5. Zaskarżalność rozstrzygnięć nadzorczych 224 9.6. Nadzór nad poleceniami i żądaniami prezydenta miasta 225 9.7. Środki ochrony sądowej 226
Rozdział 10. Wybrane dane statystyczne dotyczące miast na prawach powiatu 228
Zakończenie 232
Załącznik Wykaz miast na prawach powiatu; wybrane dane statystyczne na podstawie informacji GUS - grudzień 2005 243
Bibliografia 247