Kodeks pracy. Komentarz / Kazimierz Jaśkowski, Eliza Maniewska

W 13. wydaniu komentarza omówiono zmienione oraz nowe przepisy dotyczące w szczególności:

• umów na okres próbny i na czas określony,
• zatrudnienia równoległego (dodatkowego),
• kontroli trzeźwości pracownika,
• pracy zdalnej,
• licznych nowych obowiązków informacyjnych pracodawcy,
• elastycznej organizacji pracy oraz
• urlopu opiekuńczego i innych uprawnień pracownika związanych z rodzicielstwem.

Przepisy są komentowane przystępnie, bez nadmiernych rozważań teoretycznych, i zilustrowane orzecznictwem Sądu Najwyższego (także niepublikowanym), Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Sprawiedliwości UE oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego. Znajdują się tu również informacje o opodatkowaniu świadczeń pracowniczych. W drugiej części publikacji zamieszczone zostały dwie najczęściej stosowane ustawy okołokodeksowe – o związkach zawodowych i grupowych zwolnieniach –wraz z wyborem najistotniejszych orzeczeń Sądu Najwyższego. Publikacja zawiera także rozbudowany indeks rzeczowy.

Adresaci:

Publikacja jest przeznaczona dla sędziów, adwokatów i radców prawnych, zainteresuje ponadto pracowników działów HR oraz działaczy związkowych. Ze względu na przystępność, zwartość i uporządkowanie problemowe treści może być również pomocna w dydaktyce.

Wykaz skrótów | str. 31

Od Autorów | str. 45

Część pierwsza

Komentarz

Ustawa z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy | str. 49

Preambuła

(uchylona) | str. 53

Dział pierwszy

Przepisy ogólne | str. 54

Rozdział I

Przepisy wstępne | str. 54

  Art. 1.  [Zakres regulacji] | str. 54

  Art. 2.  [Definicja pracownika] | str. 55

  Art. 3.  [Definicja pracodawcy] | str. 58

  Art. 31.  [Podmiot dokonujący czynności z zakresu prawa pracy] | str. 67

  Art. 4.  (uchylony) | str. 75

  Art. 5.  [Pragmatyki pracownicze] | str. 75

  Art. 6–7.  (uchylone) | str. 76

  Art. 8.  [Nadużycie prawa podmiotowego] | str. 76

  Art. 9.  [Źródła prawa pracy] | str. 81

  Art. 91.  [Porozumienie o zawieszeniu stosowania przepisów prawa pracy] | str. 114

Rozdział II

Podstawowe zasady prawa pracy | str. 116

  Art. 10.  [Prawo do pracy] | str. 116

  Art. 11.  [Swoboda nawiązania stosunku pracy] | str. 132

  Art. 111.  [Poszanowanie dóbr osobistych pracownika] | str. 151

  Art. 112.  [Zasada równego traktowania pracowników] | str. 157

  Art. 113.  [Zakaz dyskryminacji] | str. 158

  Art. 12.  (uchylony) | str. 163

  Art. 13.  [Godziwe wynagrodzenie za pracę] | str. 163

  Art. 14.  [Prawo do wypoczynku] | str. 168

  Art. 15.  [Bezpieczne i higieniczne warunki pracy] | str. 169

  Art. 16.  [Zaspokajanie potrzeb pracowników] | str. 169

  Art. 17.  [Podnoszenie kwalifikacji zawodowych] | str. 174

  Art. 18.  [Zasada uprzywilejowania pracownika] | str. 175

  Art. 181.  [Organizacje pracowników i pracodawców] | str. 181

  Art. 182.  [Udział pracowników w zarządzaniu zakładem pracy] | str. 181

  Art. 183.  [Tworzenie warunków korzystania z uprawnień] | str. 182

Rozdział IIa

Równe traktowanie w zatrudnieniu | str. 188

  Art. 183a.  [Zakaz dyskryminacji – definicje] | str. 188

  Art. 183b.  [Katalog naruszeń zasady równego traktowania] | str. 190

  Art. 183c.  [Prawo do jednakowego wynagrodzenia] | str. 191

  Art. 183d.  [Naruszenie zasady równego traktowania – prawo do odszkodowania] | str. 191

  Art. 183e.  [Ochrona pracownika] | str. 192

Rozdział IIb

Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy | str. 219

  Art. 184.  [Państwowa Inspekcja Pracy] | str. 219

  Art. 185.  [Społeczna inspekcja pracy] | str. 219

Rozdział III

(uchylony) | str. 220

  Art. 19–21.  (uchylone) | str. 220

Dział drugi

Stosunek pracy | str. 221

Rozdział I

Przepisy ogólne | str. 221

  Art. 22.  [Stosunek pracy] | str. 221

  Art. 221.  [Dane osobowe pracownika] | str. 248

  Art. 221a.  [Zgoda osoby ubiegającej się o zatrudnienie lub pracownika na przetwarzanie przez pracodawcę innych danych osobowych; ochrona danych osobowych pracowników] | str. 249

  Art. 221b.  [Warunki przetwarzania przez pracodawcę innych danych osobowych] | str. 249

  Art. 221c.  [Przesłanki wprowadzenia i sposób przeprowadzenia kontroli trzeźwości pracowników] | str. 258

  Art. 221d.  [Niedopuszczenie pracownika do pracy po przeprowadzeniu kontroli trzeźwości; przeprowadzenie kontroli trzeźwości przez Policję; przeprowadzenie badania krwi] | str. 265

  Art. 221e.  [Przesłanki wprowadzenia kontroli pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu] | str. 271

  Art. 221f.  [Niedopuszczenie pracownika do pracy po przeprowadzeniu kontroli na obecność w organizmie środków działających podobnie do alkoholu; przeprowadzenie badania krwi lub moczu] | str. 272

  Art. 221g.  [Delegacja ustawowa] | str. 274

  Art. 221h.  [Odpowiednie stosowanie przepisów do pracodawców organizujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy] | str. 274

  Art. 222.  [Monitoring w zakładzie pracy] | str. 275

  Art. 223.  [Monitoring poczty elektronicznej pracownika] | str. 276

  Art. 23.  (uchylony) | str. 280

  Art. 231.  [Przejście zakładu pracy na innego pracodawcę] | str. 280

  Art. 231a.  [Wyjątkowe stosowanie mniej korzystnych warunków zatrudnienia] | str. 311

  Art. 232.  [Współdziałanie pracodawcy ze związkami zawodowymi] | str. 312

  Art. 24.  (uchylony) | str. 312

Rozdział II

Umowa o pracę | str. 312

Oddział 1

Zawarcie umowy o pracę? | str. 312

  Art. 25.  [Rodzaje umów] | str. 312

  Art. 251.  [Ograniczenia w zawieraniu umów o pracę na czas określony] | str. 322

  Art. 26.  [Dzień nawiązania stosunku pracy] | str. 331

  Art. 261.  [Dopuszczalność świadczenia pracy u więcej niż jednego pracodawcy] | str. 332

  Art. 27–28.  (uchylone) | str. 333

  Art. 29.  [Treść i forma umowy o pracę; przekazanie pracownikowi informacji o warunkach zatrudnienia] | str. 333

  Art. 291.  [Przekazanie pracownikowi informacji o warunkach zatrudnienia przed wyjazdem do pracy poza granicami kraju] | str. 356

  Art. 292.  [Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu] | str. 358

  Art. 293.  [Wniosek pracownika o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy] | str. 362

  Art. 294.  [Ograniczenie dopuszczalności wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę] | str. 363

Oddział 2

Przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę | str. 366

  Art. 30.  [Rozwiązanie umowy o pracę] | str. 366

  Art. 31.  (uchylony) | str. 384

Oddział 3

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem | str. 384

  Art. 32.  [Rozwiązanie za wypowiedzeniem] | str. 384

  Art. 33–331.  (uchylone) | str. 385

  Art. 34.  [Okresy wypowiedzenia umowy na okres próbny] | str. 385

  Art. 35.  (uchylony) | str. 385

  Art. 36.  [Okresy wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony lub nieokreślony] | str. 386

  Art. 361.  [Upadłość i likwidacja – skrócony okres wypowiedzenia] | str. 390

  Art. 362.  [Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia] | str. 395

  Art. 37.  [Dni wolne na poszukiwanie pracy] | str. 400

  Art. 38.  [Konsultacja zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę z zakładową organizacją związkową] | str. 401

  Art. 39.  [Ochrona pracowników w wieku przedemerytalnym] | str. 407

  Art. 40.  [Wyłączenie ochrony] | str. 407

  Art. 41.  [Ochrona przed wypowiedzeniem] | str. 411

  Art. 411.  [Upadłość lub likwidacja – wyłączenie ochrony] | str. 413

  Art. 42.  [Wypowiedzenie zmieniające; okresowe powierzenie pracownikowi innej pracy] | str. 415

  Art. 43.  [Zniesienie zakazu wypowiedzenia warunków pracy i płacy] | str. 439

Oddział 4

Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę | str. 440

  Art. 44.  [Odwołanie od wypowiedzenia] | str. 440

  Art. 45.  [Orzeczenia sądu pracy] | str. 441

  Art. 46.  (uchylony) | str. 475

  Art. 47.  [Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy] | str. 475

  Art. 471.  [Wysokość odszkodowania] | str. 481

  Art. 48.  [Odmowa zatrudnienia po przywróceniu do pracy] | str. 485

  Art. 49.  [Skrócony okres wypowiedzenia] | str. 487

  Art. 50.  [Odszkodowanie w związku z wypowiedzeniem umowy terminowej] | str. 489

  Art. 51.  [Zaliczenie okresu pozostawania bez pracy do stażu pracy] | str. 490

Oddział 5

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia | str. 493

  Art. 52.  [Rozwiązanie bez wypowiedzenia z winy pracownika; konsultacja związkowa rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia] | str. 493

  Art. 53.  [Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika] | str. 511

  Art. 54.  (uchylony) | str. 522

  Art. 55.  [Rozwiązanie bez wypowiedzenia przez pracownika] | str. 522

Oddział 6

Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia | str. 532

  Art. 56.  [Roszczenie o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie] | str. 532

  Art. 57.  [Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy] | str. 537

  Art. 58.  [Granice wysokości odszkodowania] | str. 539

  Art. 59.  [Odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy terminowej] | str. 546

  Art. 60.  [Rozwiązanie w okresie wypowiedzenia] | str. 548

  Art. 61.  [Odesłania] | str. 551

Oddział 6a

Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia | str. 551

  Art. 611.  [Odszkodowanie dla pracodawcy] | str. 551

  Art. 612.  [Wysokość odszkodowania] | str. 551

  Art. 62.  (uchylony) | str. 556

Oddział 7

Wygaśnięcie umowy o pracę | str. 556

  Art. 63.  [Wygaśnięcie umowy z mocy prawa] | str. 556

  Art. 631.  [Wygaśnięcie umowy wskutek śmierci pracownika] | str. 561

  Art. 632.  [Wygaśnięcie umowy wskutek śmierci pracodawcy; utrzymanie stosunku pracy w przypadku przejęcia pracownika przez nowego pracodawcę lub ustanowienia zarządu sukcesyjnego] | str. 563

  Art. 64–65.  (uchylone) | str. 578

  Art. 66.  [Wygaśnięcie umowy z powodu tymczasowego aresztowania] | str. 578

  Art. 67.  [Odwołanie do sądu pracy] | str. 579

Rozdział IIa

(uchylony) | str. 582

  Art. 671–674.  (uchylone) | str. 582

Rozdział IIb

(uchylony) | str. 582

  Art. 675–6717.  (uchylone) | str. 582

Rozdział IIc

Praca zdalna | str. 582

  Art. 6718.  [Pojęcie pracy zdalnej] | str. 582

  Art. 6719.  [Uzgodnienia między stronami umowy o pracę dotyczące wykonywania pracy zdalnej; polecenie wykonywania pracy zdalnej; obowiązek uwzględnienia wniosku pracownika o wykonywanie pracy zdalnej] | str. 587

  Art. 6720.  [Określenie zasad wykonywania pracy zdalnej] | str. 597

  Art. 6721.  [Treść i sposób przekazania informacji o warunkach zatrudnienia w przypadku wykonywania pracy zdalnej] | str. 602

  Art. 6722.  [Wniosek o zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy] | str. 603

  Art. 6723.  [Ochrona dobrowolności pracy zdalnej] | str. 605

  Art. 6724.  [Obowiązki pracodawcy związane z organizacją pracy zdalnej; ekwiwalent za pracę zdalną] | str. 606

  Art. 6725.  [Wyłączenie opodatkowania kosztów bezpośrednio związanych z wykonywaniem pracy zdalnej] | str. 608

  Art. 6726.  [Ochrona danych osobowych w przypadku wykonywania pracy zdalnej] | str. 608

  Art. 6727.  [Komunikacja między pracownikiem a pracodawcą w przypadku wykonywania pracy zdalnej] | str. 609

  Art. 6728.  [Kontrola w miejscu świadczenia pracy zdalnej] | str. 610

  Art. 6729.  [Zakaz dyskryminacji pracownika wykonującego pracę zdalną] | str. 612

  Art. 6730.  [Zasada zapewnienia więzi między pracownikiem wykonującym pracę zdalną a zakładem pracy] | str. 612

  Art. 6731.  [Bhp w przypadku wykonywania pracy zdalnej] | str. 613

  Art. 6732.  [Forma wniosków pracownika wykonującego pracę zdalną] | str. 616

  Art. 6733.  [Okazjonalna praca zdalna] | str. 617

  Art. 6734.  [Stosowanie przepisów o pracy zdalnej do stosunków pracy na innej podstawie niż umowa o pracę] | str. 618

Rozdział III

Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę | str. 618

Oddział 1

Stosunek pracy na podstawie powołania | str. 618

  Art. 68.  [Stosunek pracy na podstawie powołania] | str. 618

  Art. 681.  [Powołanie w wyniku konkursu] | str. 622

  Art. 682.  [Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania – forma, termin] | str. 625

  Art. 683.  [Rozwiązanie poprzedniego stosunku pracy w związku z powołaniem] | str. 627

  Art. 69.  [Stosowanie przepisów dotyczących umów na czas nieokreślony] | str. 627

  Art. 70.  [Odwołanie w każdym czasie – forma i skutki] | str. 629

  Art. 71.  [Zatrudnienie w okresie wypowiedzenia] | str. 638

  Art. 72.  [Odwołanie w czasie ochrony] | str. 639

Oddział 2

Stosunek pracy na podstawie wyboru | str. 641

  Art. 73.  [Stosunek pracy na podstawie wyboru] | str. 641

  Art. 74.  [Powrót do poprzedniego pracodawcy; wygaśnięcie stosunku pracy] | str. 643

  Art. 75.  [Odprawa] | str. 645

Oddział 3

Stosunek pracy na podstawie mianowania | str. 646

  Art. 76.  [Stosunek pracy na podstawie mianowania] | str. 646

Oddział 4

Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę | str. 648

  Art. 77.  [Spółdzielcza umowa o pracę] | str. 648

Dział trzeci

Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia | str. 651

Rozdział I

Ustalanie wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą | str. 651

  Art. 771.  [Przepisy ustalające warunki wynagradzania] | str. 651

  Art. 772.  [Regulamin wynagradzania] | str. 652

  Art. 773.  [Warunki wynagradzania w państwowych jednostkach sfery budżetowej] | str. 666

  Art. 774.  (uchylony) | str. 667

  Art. 775.  [Należności z tytułu podróży służbowej] | str. 667

Rozdział Ia

Wynagrodzenie za pracę? | str. 682

  Art. 78.  [Zasady ustalania wysokości wynagrodzenia] | str. 682

  Art. 79.  (uchylony) | str. 687

  Art. 80.  [Prawo do wynagrodzenia za pracę wykonaną] | str. 688

  Art. 81.  [Prawo do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy; okresowe powierzenie pracownikowi innej pracy] | str. 691

  Art. 82.  [Ustalenie wynagrodzenia za wadliwie wykonaną pracę] | str. 698

  Art. 83.  [Normy pracy] | str. 699

Rozdział II

Ochrona wynagrodzenia za pracę? | str. 701

  Art. 84.  [Zakaz zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia] | str. 701

  Art. 85.  [Termin wypłaty wynagrodzenia] | str. 703

  Art. 86.  [Forma wypłaty wynagrodzenia] | str. 707

  Art. 87.  [Potrącenia z wynagrodzenia za pracę; egzekucja z wynagrodzenia za pracę] | str. 716

  Art. 871.  [Kwoty wolne od potrąceń] | str. 728

  Art. 88.  [Potrącenia na świadczenia alimentacyjne] | str. 731

  Art. 89.  (uchylony) | str. 731

  Art. 90.  [Odpowiednie stosowanie przepisów k.p.c. i o egzekucji administracyjnej] | str. 731

  Art. 91.  [Potrącenia innych należności] | str. 732

Rozdział III

Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy | str. 735

  Art. 92.  [Prawo do wynagrodzenia w czasie niezdolności do pracy; zasiłek chorobowy] | str. 735

Rozdział IIIa

Odprawa rentowa lub emerytalna | str. 738

  Art. 921.  [Zasady nabycia odprawy pieniężnej] | str. 738

Rozdział IV

Odprawa pośmiertna | str. 744

  Art. 93.  [Zasady nabycia odprawy pośmiertnej] | str. 744

Dział czwarty

Obowiązki pracodawcy i pracownika | str. 747

Rozdział I

Obowiązki pracodawcy | str. 747

  Art. 94.  [Podstawowe obowiązki pracodawcy] | str. 747

  Art. 941.  [Informacja o przepisach dotyczących równego traktowania] | str. 757

  Art. 942.  [Informacja o możliwości zmiany wymiaru czasu pracy, możliwości awansu, wolnych stanowiskach pracy] | str. 758

  Art. 943.  [Mobbing] | str. 759

  Art. 944.  [Archiwizacja dokumentacji pracowniczej] | str. 775

  Art. 945.  [Kontynuowanie prowadzenia dotychczasowej dokumentacji pracowniczej w przypadku ponownego nawiązania stosunku pracy] | str. 780

  Art. 946.  [Przekazanie pracownikowi informacji o dokumentacji pracowniczej w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy] | str. 782

  Art. 947.  [Zniszczenie dokumentacji pracowniczej] | str. 783

  Art. 948.  [Zmiana postaci dokumentacji pracowniczej z papierowej na elektroniczną] | str. 783

  Art. 949.  [Obowiązek zawiadomienia o zmianie postaci dokumentacji pracowniczej oraz o możliwości odbioru poprzedniej postaci dokumentacji pracowniczej] | str. 785

  Art. 9410.  [Zniszczenie dokumentacji pracowniczej w przypadku nieodebrania jej przez pracownika] | str. 787

  Art. 9411.  [Zrównanie papierowej i elektronicznej postaci dokumentacji pracowniczej] | str. 787

  Art. 9412.  [Wniosek o wydanie dokumentacji pracowniczej] | str. 787

  Art. 9413.  [Czas odbywania i pokrywanie przez pracodawcę kosztów obowiązkowych szkoleń pracowników] | str. 787

  Art. 95–96.  (uchylone) | str. 788

  Art. 97.  [Świadectwo pracy; sprostowanie świadectwa pracy] | str. 788

  Art. 971.  [Sądowe zobowiązanie pracodawcy do wydania lub sprostowania świadectwa pracy; sądowe ustalenie uprawnienia do otrzymania lub sprostowania świadectwa pracy] | str. 803

  Art. 98.  (uchylony) | str. 806

  Art. 99.  [Roszczenie o odszkodowanie] | str. 806

Rozdział II

Obowiązki pracownika | str. 812

  Art. 100.  [Podstawowe obowiązki pracownika] | str. 812

  Art. 101.  (uchylony) | str. 820

Rozdział IIa

Zakaz konkurencji | str. 820

  Art. 1011.  [Zakaz konkurencji dotyczący pracownika pozostającego w stosunku pracy] | str. 820

  Art. 1012.  [Zakaz konkurencji dotyczący byłego pracownika] | str. 825

  Art. 1013.  [Umowa o zakazie konkurencji] | str. 845

  Art. 1014.  [Stosunek do przepisów odrębnych] | str. 845

Rozdział III

Kwalifikacje zawodowe pracowników | str. 848

  Art. 102.  [Ustalanie kwalifikacji zawodowych] | str. 848

  Art. 103.  (utracił moc) | str. 849

  Art. 1031.  [Podnoszenie kwalifikacji zawodowych] | str. 849

  Art. 1032.  [Wymiar urlopu szkoleniowego] | str. 850

  Art. 1033.  [Dodatkowe świadczenia związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych] | str. 850

  Art. 1034.  [Umowa szkoleniowa] | str. 850

  Art. 1035.  [Obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę] | str. 851

  Art. 1036.  [Urlop bezpłatny związany z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych] | str. 851

Rozdział IV

Regulamin pracy | str. 868

  Art. 104.  [Regulamin pracy] | str. 868

  Art. 1041.  [Podstawowe elementy regulaminu pracy] | str. 870

  Art. 1042.  [Uzgadnianie treści regulaminu pracy] | str. 873

  Art. 1043.  [Wejście w życie regulaminu pracy] | str. 875

  Art. 1044.  (uchylony) | str. 876

Rozdział V

Nagrody i wyróżnienia | str. 876

  Art. 105.  [Tryb przyznawania nagród i wyróżnień] | str. 876

  Art. 106–107.  (uchylone) | str. 881

Rozdział VI

Odpowiedzialność porządkowa pracowników | str. 881

  Art. 108.  [Kary porządkowe] | str. 881

  Art. 109.  [Tryb stosowania kar] | str. 884

  Art. 110.  [Forma i treść zawiadomienia o zastosowaniu kary] | str. 886

  Art. 111.  [Zasady stosowania kar] | str. 888

  Art. 112.  [Sprzeciw; wniosek o uchylenie kary] | str. 888

  Art. 113.  [Zatarcie kary] | str. 891

  Art. 1131.  (uchylony) | str. 891

Dział piąty

Odpowiedzialność materialna pracowników | str. 892

Rozdział I

Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy | str. 892

  Art. 114.  [Odpowiedzialność materialna pracownika] | str. 892

  Art. 115.  [Zasada adekwatności; związek przyczynowy] | str. 900

  Art. 116.  [Ciężar dowodu] | str. 901

  Art. 117.  [Ograniczenie odpowiedzialności] | str. 901

  Art. 118.  [Zbiorowe wyrządzenie szkody] | str. 903