Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol. 8 R. 2012

 

Tom przynosi specjalny blok materiałów poświęconych 70. Rocznicy Akcji Reinhardt: unikatowy reportaż Racheli Auerbach Na polach Treblinki, napisany w 1946 w języku jidysz i dopiero teraz po raz pierwszy tłumaczony na polski, oraz odkrywcze studium Caroline Strudy Colls ze Staffordshire University w Anglii o prowadzonych przez nią obecnie badaniach archeologicznych na terenie byłego obozu Zagłady w Treblince. Pozostałe teksty numeru układają się wokół kilku ogniw tematycznych, m.in. obozy pracy przymusowej, ukrywanie Żydów i związane z tym dylematy moralne, kolaboracja i rozliczanie sprawców Zagłady, niemieccy Żydzi w łódzkim getcie, ludzkie szczątki w Muzeum Auschwitz-Birkenau, fotograficzne reprezentacje doświadczenia Zagłady. W związku z Rokiem Korczaka przedstawiamy nigdy dotąd nie publikowany zespół listów pisanych w Domu Sierot w latach 1940-1941 oraz losy tekstów Korczaka ocalałych z getta.

W numerze stałe działy:

Studia

Z warsztatów badawczych

Wywiady

Materiały

Małe formy

Omówienia, recenzje, przeglądy

Wydarzenia

Curiosa

a w nich między innymi:

• Rachela Auerbach – Treblinka. Reportaż
• Caroline Sturdy Colls o pracach archeologicznych w Treblince
• Justyna Kowalska-Leder o psychologicznych skutkach pomagania uciekinierom z getta
• Wendy Lower o ściganiu nazistów w NRD
• Listy z Domu Sierot z lat 1940–1941 w opracowaniu Marty Ciesielskiej Agnieszka Witkowska-Krych o losach gettowej spuścizny Janusza Korczaka
• Adam Sitarek o kontekście przybycia do getta łódzkiego Żydów czeskich i niemieckich
• Ewa Wiatr o losach odznaczonych Krzyżem Żelaznym weteranów osadzonych w getcie łódzkim
• Jacek Leociak, Jan Grabowski, Elżbieta Janicka o Festung Warschau
• Jacek Nowakowski o badaniach nad Zagładą i nauczaniu o niej w Stanach Zjednoczonych

 

• Od redakcji

70. rocznica akcji „Reinhardt”

• Rachela Auerbach, Treblinka. Reportaż [tłum. i przyp. Karolina Szymaniak, oprac. Monika Polit]
• Agnieszka Haska, Fotografie
• Caroline Sturdy Colls, O tym, co minęło, lecz nie zostało zapomniane: Badania archeologiczne na terenie byłego obozu zagłady w Treblince
• Studia
  
• Anna Ziółkowska, O tym jak chorowali, cierpieli i umierali żydowscy robotnicy w obozach pracy przymusowej w Poznaniu (1941–1943)
• Marta Zawodna, O porządkowaniu poobozowego świata. Sposoby postępowania ze szczątkami ludzkimi na terenach byłego KL Auschwitz-Birkenau od momentu ostatecznej ewakuacji obozu do powstania muzeum
• Justyna Kowalska-Leder, Pomaganie skazanym na zagładę jako źródło destrukcji – na podstawie dokumentów osobistych Brandli Siekierkowej
• Luiza Nader, Pamiętanie afektywne. Moim przyjaciołom Żydom Władysława Strzemińskiego
• Katrin Stoll, Pogłoski w białostockim getcie. Przyczynek do historiografii Zagłady z perspektywy żydowskiej
• Wendy Lower, Sprawcy i sprawczynie Zagłady a podejście do sprawiedliwości w NRD w latach 1949–1963

Sylwetki

• Bella Gutterman, Na warcie – o Cywii Lubetkin po aryjskiej stronie Warszawy i w powstaniu warszawskim

Materiały

• „Dużo trudu i dużo piękna w życiu internatu”. Z Domu Sierot Janusza Korczaka [Marta Ciesielska]
• Jan Górnicki (Ber Oszer Weisbaum), Notatki [Barbara Engelking]
• Agnieszka Witkowska-Krych, Pamiętnik Janusza Korczaka oraz wojenne źródła pochodzące z Domu Sierot. Jak przetrwały?

Z warsztatów badawczych

• Adam Sitarek, W obliczu „trudnej konieczności”. Administracja żydowska getta łódzkiego wobec wsiedleń Żydów z Rzeszy i Protektoratu (październik–listopad 1941 r.)
• Ewa Wiatr, Kawalerowie Krzyża Żelaznego w getcie łódzkim
• Jacek Walicki, Zygmunt Messing – dzieje Żyda o życiorysie niezgodnym z regułą
• Agnieszka Pajączkowska, Obraz odzyskany. Fotograficzne portrety ocalonych
• Anna Szwarc Zając, Willy, przyjaciel prawdziwy czy wymyślony? Rozważania nad polskim i włoskim tłumaczeniem książki Szukajcie w popiołach
• Mordechay Giloh, Odmienne sylwetki przybyłych do Szwecji więźniów pochodzenia żydowskiego i nieżydowskiego, ocalałych z obozów koncentracyjnych na ziemiach polskich
• Aleksandra Bańkowska, Agnieszka Haska, Powojenni lokatorzy budynku przy ul. Tłomackie 5

Punkty widzenia

• Adam Szostkiewicz, Zagadka Tadeusza Markiela
• Jacek Leociak, Co widać z murów Festung Warschau
• Jan Grabowski, Na marginesie Festung Warschau
• Elżbieta Janicka, O nowe kategorie opisu. W odpowiedzi Janowi Grabowskiemu
• Tadeusz Bartoś, Szoa jako źródło filozoficznej i religijnej inspiracji

Rozmowy

• Wywiad Zofii Wóycickiej z prof. Volkhardem Kniggem z okazji otwarcia w Muzeum Żydowskim w Berlinie wystawy poświęconej robotnikom przymusowym
• Czy sztuka może nas uratować? O przedstawieniach Holokaustu, sztuce krytycznej i współczesnej humanistyce z Ewą Domańską i Piotrem Piotrowskim rozmawia Jacek Leociak

Omówienia

• Adina Babeş, Publikacje i badania dotyczące Zagłady w Rumunii – Państwowy Instytut Badań nad Zagładą w Rumunii im. Eliego Wiesela
• Jacek Nowakowski, Nauczanie o Zagładzie w Stanach Zjednoczonych

Recenzje

• Jean Hatzfeld, Nagość życia, Sezon maczet, Strategia antylop [Agnieszka Haska]
• Feliks Tych, Monika Adamczyk-Garbowska (red.), Następstwa zagłady Żydów. Polska 1944–2010 [Sławomir Buryła]
• „Jak mrówki po burzy” – recenzja książki Symchy Binema Motyla, Do moich ewentualnych czytelników. Wspomnienia z czasu wojny [Bartłomiej Krupa]
• Tom Segev, Siódmy milion [Joanna Wawrzyniak]
• Nadine Fresco, Śmierć Żydów. Fotografie [Anna Dobiegała]
• Francis R. Nicosia, Zionism and Anti-Semitism in Nazi Germany [Grzegorz Krzywiec]
• Łukasz Banaszek, Małgorzata Wosińska (red.), Sztutowo czy Stutthof? Oswajanie krajobrazu kulturowego [Jacek Leociak]
• Karol Madaj, Małgorzata Żuławnik, Proboszcz getta [Grzegorz Krzywiec]
• Andrzej Krempa, Zagłada Żydów mieleckich [Jan Grabowski]
• Friedrich Kellner, „Vernebelt, verdunkelt sind alle Hirne”. Tagebücher 1939–1945 [Klaus Peter Friedrich]
• Wojciech Jerzy Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934–1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej [Grzegorz Krzywiec]
• Wydarzenia
• Dagmara Leszczyńska, Katarzyna Kaszorek, Piotr Staniewski, Polski przekład Czasu eksterminacji Saula Friedländera. Szkic analityczny
• Jacek Leociak, Glosa do polskiego przekładu Czasu eksterminacji Saula Friedländera

Curiosa

• Dariusz Libionka, Truth About Camps, czyli Polacy, nic się [w 1942 r.] nie stało

zagłada Żydów, Holocaust, Holokaust, stosunki polsko-żydowskie, II wojna światowa, getto, getto warszawskie, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Zagłada Żydów Studia i Materiały,