Zagłada Żydów. Studia i Materiały vol. 1 R. 2005 / dr hab. Dariusz Libionka, prof. dr hab. Barbara Engelking, prof. Jan Grabowski, Prof. Jacek Leociak, Jakub Petelewicz

 

Pierwszy numer rocznika Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN skupia się na zagadnieniu stosunków polsko – żydowskich w okresie niemieckiej okupacji.

 

Znalazły się tu zarówno omówienia dokonań polskiej i zagranicznej socjologii oraz historiografii na temat Zagłady, jak i studia poświęcone zagadnieniom szczegółowym. Autorzy tych publikacji reprezentują różne generacje i podejścia badawcze. Wspólnym mianownikiem łączącym ich teksty jest waga, jaką poświęcają sprawie traktowania i krytyki źródeł historycznych. Same prezentowane w tym numerze materiały źródłowe są nieco nietypowe. Obok odnalezionych niedawno listów Emanuela Ringelbluma pisanych w okresie ukrywania się przez niego po „aryjskiej stronie” Warszawy, zamieszczamy wywiady z trzema wybitnymi historykami zajmującymi się Zagładą i stosunkami polsko-żydowskimi. Dotyczą one jednak nie spraw zawodowych, lecz ich wspomnień pochodzących z okresu okupacji.

 

Ważną częścią pisma jest rozbudowany dział omówień i recenzji. Mamy do czynienia ze specyficznym paradoksem. Prace na temat Zagłady czy stosunków polsko-żydowskich, nawet te najbardziej wybitne albo przechodzą bez echa, lub też są skutecznie i natrętnie zagłuszane przez produkcje pseudonaukowe, lub prezentujące daleki od obiektywizmu punkt widzenia. Tendencję tę należy odmienić. Nie chodzi nam jednak tylko o funkcję informacyjną. Zależy nam tak na popularyzacji najnowszej literatury ukazującej się w kraju i za granicą dotyczącej Zagłady co na  inicjowaniu krytycznej wymiany poglądów pomiędzy poszczególnymi badaczami czy środowiskami naukowymi.

 

W numerze między innymi:

* Andrzej Zbikowski o uciekinierach z masowwego grobu w Poniatowej

* Dariusz Libionka o dekonstrukcji źródeł na temat Żydowskiego Związku Wojskowego

* Alina Skibińska i Jakub Petelewicz o zbrodniach na Żydach w świetla powojennych procesów sądowych

* Nieznane listy Emanuela Ringelbluma

* Rozmowy z Israelem Gutmanem, Feliksem Tychem i Jerzym Tomaszewskim

* Barbara Engelking i Jan Grabowski o Szwajcarii zamkniętej dla polskich Żydów uciekających przed Zagładą

 

oraz inne w działach:

STUDIA

MATERIAŁY

Z WARSZTATÓW BADAWCZYCH

PUNKTY WIDZENIA

RECENZJE I PRZEGLĄDY

Z KSIĄŻEK I CZASOPISM OBCOJĘZYCZNYCH

WYDARZENIA

 

• Od Redakcji

STUDIA

• Jacek Leociak, Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad Zagładą Żydów. (Rekonesans metodologiczny).
• Havi Ben-Sasson, Prasa getta warszawskiego na temat Polski i Polaków.
• Natalia Aleksiun, Polska i zagraniczna historiografia na temat stosunków polsko-żydowskich w okresie drugiej wojny światowej.
• Małgorzata Melchior, Zagłada i stosunki polsko – żydowskie w opracowaniach socjologicznych.
• Andrzej Żbikowski, Teksty pogrzebane w niepamięci. Relacje dwóch uciekinierek z masowego grobu Poniatowa
• Alina Skibińska, Jakub Petelewicz, Udział Polaków w zbrodniach na Żydach: casus region świętokrzyski.
• Aleksandra Bańkowska, Obraz polskiej partyzantki w przekazach żydowskich.
• Dariusz Libionka, Apokryfy z dziejów Żydowskiego Związku Wojskowego i ich autorzy.

Materiały

• Listy Emanuela Ringelbluma – oprac. Israel Gutman
• O tym jak z wewnątrz warszawskiego getta patrzono na stronę aryjską z profesorem Izraelem Gurmanem rozmawia Barbara Engelking
• O ukrywaniu się po „aryjskiej stronie” z Feliksem Tychem rozmawia Barbara Engelking
• Jak Polacy patrzyli na getto z zewnątrz z Jerzym Tomaszewskim rozmawia Jakub Petelewicz
• Patrząc na getto: Stanisław Śreniowski, z księgi obłędu i ohydy – oprac. Jacek Leociak

Z warsztatów badawczych

• Jan Grabowski, Polscy zarządcy powierniczy majątku żydowskiego - zarys problematyki.
• Barbara Engelking, Jan Grabowski, Żydowscy uchodźcy z Warszawy wydaleni ze Szwajcarii w 1940 roku. Studium przypadku.

Punkty widzenia

• Romuald Jakub Weksler Waszkinel, Jak Pawłowski ukrywał Grinera  [Sługa Mesjasza. Z ks. Grzegorzem Pawłowskim/Jakubem Herszem Grinerem rozmawia Lucyna Montusiewicz, Lublin, wyd. Gaudium 2005]

Omówienia, recenzje, noty o książkach

• Christopher Browning, The Origins of the Final Solution [Andrzej Żbikowski]
• Goetz Aly, Hitlers Volksstaat. Raub, Rassenkrieg und nationaler Sozialismus [Andrzej Żbikowski]
• Gunnar S. Paulsson, Secret City: the Hidden Jews of Warsaw 1940-1945 [Joanna Nalewajko-Kulikow]
• Jan Grabowski, Ja tego Żyda znam! Szantażowanie Żydów w Warszawie, 1939-1943 [Jerzy Jedlicki]
• Marcin Kula, Uparta sprawa [Jacek Leociak]
• Małgorzata Melchior, Zagłada a tożsamość, Warszawa 2004 [Marta Pietrzykowska]
• Joanna Nalewajko-Kulikow, Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy, Strategie przetrwania. [Ewa Koźmińska-Frejlak]
• Paweł Kendziorek, Antysemityzm a społeczeństwo mieszczańskie [August Grabski]
• The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations: Rescuers of Jews during the Holocaust – Poland, Yad-Vashem, Jerusalem 2005 [Marta Jaczewska]
• The Jews are Coming Back: The Return of the Jews to their countries of origin after WW II, edited by David Bankier,[Witold Mędykowski]
• Jan Marek Chodakiewicz, After the Holocaust [David Engel]

Omówienia najnowszej literatury na temat Zagłady Żydów:

• Francja [Karol Szurek]
• Izrael [Witold Medykowski]
• USA [Michael Meng]
• Austria [Emanuel Althuber]
• Wlk. Brytania [Michael Flemming]

Wydarzenia

• Robert Kuwałek, Muzeum-Miejsce Pamięci w Bełżcu – w rok po rozpoczęciu działalności
• Jacek Młynarczyk, Ze współpracy polsko-niemieckiej: Międzynarodowe konferencje naukowe poświęcone Polsce pod niemiecką i sowiecką okupacją 1939-1945 w Poznaniu i Zagładzie ludności żydowskiej na polskich terenach wcielonych do Rzeszy w czasie II wojny światowej i Katowicach, zorganizowane przez Instytut Pamięci Narodowej i Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie

zagłada Żydów, Holocaust, Holokaust, stosunki polsko-żydowskie, II wojna światowa, getto, getto warszawskie, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Zagłada Żydów Studia i Materiały,