Książka Magdaleny Siwiec jest pierwszą tak obszerną propozycją komparatystycznej lektury twórczości Norwida i Baudelaire’a. Punktem wyjścia zaproponowanego zestawienia poetów, urodzonych w tym samym 1821 roku, jest ich szczególna, jak ją nazwał Paul Valéry, sytuacja wymuszająca konieczność określenia się i wobec romantycznych wieszczów, i wobec budzącej ambiwalentne reakcje nowoczesności. Interpretacje utworów literackich, esejów krytycznych, listów Baudelaire’a i Norwida podporządkowane są zagadnieniom takim jak: dialog z tradycją, z wielkimi poprzednikami, diagnoza związanego z postępem wyobcowania, problematyka wielkomiejska, świadomość kształtowania nowego pola literackiego, a także hamletyzm, melancholia i jej poetologiczne manifestacje. Te interpretacje, a także analizy wypracowanych przez obu pisarzy nowych rozwiązań estetycznych, koncepcji ułomnego piękna, strategii ironicznych oraz ich postaw wobec aksjologii i zagadnień etycznych pozwalają dostrzec różnice, ale i wspólnotę twórczości tych „klasyków naszej moderny”, wyznaczających przyszłe kierunki w literaturze.
Magdalena Siwiec, dr hab., prof. UJ, kieruje Katedrą Komparatystyki Literackiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka książek: Romantyzm, czyli inter esse (2017, nagroda „Literatury na Świecie”), Romantyczne koncepcje poezji. Poeta i Muza – relacja w stanie kryzysu (Alfred de Musset i Juliusz Słowacki) (2012), Romantyzm i zatrzymany czas (2009), Orfeusz romantyków. Mit o Orfeuszu w twórczości Juliusza Słowackiego i Gérarda de Nerval w kontekście epoki (2002) oraz Sen w twórczości Juliusza Słowackiego i Gérarda de Nerval (1998). Członkini redakcji naukowej „Ruchu Literackiego” oraz serii „Studia romantyczne” IBL PAN.
Nareszcie. Po wielu latach spekulacji, przypuszczeń, rozważań, twierdzeń pozbawionych argumentów, przeczuć, polski czytelnik otrzymuje książkę, w której po raz pierwszy tak szeroko rozpatrzony został związek twórczości Cypriana Norwida z dziełem Charles’a Baudelaire’a. (…) kwestia możliwych relacji między Baudelaire’em a Norwidem powracała [w badaniach] nieustannie, choć nikt nie odważył się zgłębić tego problemu i wyciągnąć wszystkich konsekwencji z porównawczej analizy ich twórczości. W tym sensie najnowsza książka Magdaleny Siwiec jest przełomowa i trudno przecenić jej znaczenie. (…) Tak, porównanie nie jest dowodem, niemniej przyjęta przez Magdalenę Siwiec strategia pozwala dostrzec, w jaki sposób (czasami tożsamy, czasami zupełnie odmienny) Baudelaire oraz Norwid reagowali na kryzys wynikający z konieczności rewizji haseł romantycznych oraz z potrzeby skonstruowania nowych ram dla poezji, która mierzyć się musi z wyzwaniami nowoczesności.
(z recenzji prof. dra hab. Piotra Śniedziewskiego)
I. WPROWADZENIE
Poeci progu nowoczesności
II. SYTUACJA
Kłopoty z cezurą
III. WOBEC ROMANTYZMU
Ze stygmatem romantyzmu
Pierwsze zmagania: (anty)romantyczne „fanfar(l)onady”
Prze-pisywanie „wielkoludów”
IV. „NIEGOŚCINNE, OŚLEPIAJĄCE DOŚWIADCZENIE EPOKI WIELKIEGO PRZEMYSŁU”
„I wciąż tylko jeden jeszcze trud”. Postęp i jego skutki
„O kilku motywach”, czyli poezja miasta
Wobec reguł sztuki
V. MELANCHOLIA
Dwie melancholie
Czarne przędze: „ta nić czarna” – „ce filon ténébreux”
Czerń jako substancjalność braku
VI. ZMAGANIA Z OLBRZYMEM
Czytanie Szekspira
„Zwątpienie rzeczywistości”. Hamletyzm jako doświadczenie pokoleniowe
W roli Hamleta
VII. W STRONĘ NOWEJ ESTETYKI
Ułomne Muzy
„Bo jest w tym realizm”?
Metafory reprezentacji
VIII. WOBEC KRYZYSU WARTOŚCI
Zbliżenie przez etykę?
„Horreur du mal”
Profanacje
IX. ZAMIAST ZAKOŃCZENIA
Ironia, czyli ucieczka od zakończenia
Resumé
Summary
Bibliografia
Nota bibliograficzna
Indeks nazwisk
Spis ilustracji