Polecana książka o problemach osób z upośledzeniem umysłowym w realiach współczesnego świata jest księgą pamięci o naszej Koleżance dr Grażynie Tkaczyk, która nie może już towarzyszyć osobom z upośledzeniem umysłowym w pokonywaniu barier ograniczających ich rozwój. Ma ona zatem szczególny charakter, ale jednocześnie jest po prostu książką, która dostarcza wiedzy na temat aktualnych dokonań w obszarze oligofrenopedagogiki. Kierujemy ją zatem do ogółu Czytelników, którzy zajmują się wsparciem osób z upośledzeniem umysłowym bądź przygotowują się profesjonalnie do podjęcia takiej roli, a więc do pedagogów specjalnych i studentów tego kierunku. Napisana przystępnym językiem, publikacja ta może być także źródłem wiedzy dla szerszych kręgów osób zainteresowanych problemami upośledzenia umysłowego.
Tom pierwszy ”Osoba z upośledzeniem umysłowym w realiach współczesnego świata” został podzielony na cztery rozdziały.
Pierwszy z nich zawiera teoretyczne rozważania na temat miejsca człowieka z upośledzeniem umysłowym we współczesnym świecie, możliwości jego funkcjonowania i barier je ograniczających. Autorzy czterech zamieszczonych tu tekstów szukają odpowiedzi na pytania o możliwości integracyjne tych osób, szanse, jakie stwarza dla nich edukacja, a także o ich szczególną wartość we współczesnym świecie.
Drugi rozdział wprowadza w świat przeżyć osób z upośledzeniem umysłowym oraz w przeżycia ich najbliższych, upośledzenie umysłowe jest bowiem problemem całej rodziny, przed którą w takiej sytuacji pojawiają się zupełnie nowe wyzwania.
Autorzy kolejnych tekstów poddają analizom problemy wyuczonej bezradności, radzenia sobie ze stresem, agresji i funkcjonowania w rolach społecznych osób obciążonych upośledzeniem, a także ich zdolności do autorewalidacji. Rozdział kończą teksty mówiące o przeżyciach matek, ich radzeniu sobie z opieką i rehabilitacją oraz ich lękach o przyszłość dzieci, które raczej zawsze będą potrzebowały pomocy, także wówczas, kiedy one same nie będą mogły jej zapewnić.
Rozdział trzeci książki zawiera teksty dotyczące edukacji i rehabilitacji osób z upośledzeniem umysłowym. Przedstawione tu zostały zarówno problemy kształcenia tradycyjnego, jak i formy współczesne, sukcesy pedagogów specjalnych w tym obszarze oraz bariery, które muszą oni na co dzień pokonywać. Ponadto w rozdziale tym poruszone zostały kwestie znaczenia pracy zawodowej w życiu osób z niepełnosprawnością umysłową. Ostatni rozdział poświęcony jest kontaktom społecznym osób z upośledzeniem umysłowym. Zawiera diagnozy postaw wobec nich przejawianych, mówi też o ich konsekwencjach dla społecznych interakcji oraz możliwościach ich modyfikowania. Zwrócono w nim także uwagę na oddziaływania pośrednie – rozwiązania instytucjonalne, w tym prawne.
Maria Chodkowska
Danuta Osik-Chudowolska
Wprowadzenie
Droga naukowo-badawcza dr Grażyny Tkaczyk
Wykaz osiągnięć w pracy naukowej dr Grażyny Tkaczyk
MEMORABILIA
Czesław Kosakowski
Zatrzymane w pamięci…
Marzenna Zaorska
Od serca…
Rozdział I
TEORETYCZNE ZAŁOŻENIA WSPIERANIA ROZWOJU
OSÓB Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM
Maria Chodkowska
Drogi do integracji osób z upośledzeniem umysłowym
Władysław Dykcik
Wielowymiarowość, wielokontekstowość niepełnosprawności intelektualnej jako problem społeczno-kulturowy podstawą etosu nowoczesnej edukacji osób upośledzonych na każdym etapie życiowej normalizacji.
Marzenna Zaorska
Osoba głuchoniewidoma niepełnosprawna intelektualnie we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej i społecznej.
Renata Zubrzycka
Człowiek głębiej upośledzony umysłowo jako wartość zagrożona
Rozdział II
OSOBOWOŚCIOWE I RODZINNE KONTEKSTY UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO
Janusz Kirenko
Psychospołeczne korelaty wyuczonej bezradności osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
Zofia Palak
Percepcja własnej sytuacji a funkcjonowanie w rolach społecznych młodzieży z lekkim upośledzeniem umysłowym.
Beata Szabała
Radzenie sobie ze stresem
przez młodzież z lekkim upośledzeniem umysłowym
Katarzyna Ćwirynkało
Autorewalidacja osób z lekką niepełnosprawnością intelektualną
Agnieszka Żywanowska
Czynniki środowiska rodzinnego a zachowanie agresywne osób niepełnosprawnych intelektualnie
Katarzyna Bielińska
Psychospołeczne funkcjonowanie matek z rodzin wychowujących dziecko z upośledzeniem umysłowym – studia przypadków
Grażyna Kwaśniewska
A gdy już dorosną – refleksje i doświadczenia matek dorosłych dzieci z niepełnosprawnością intelektualną.
Rozdział III
EDUKACJA I REHABILITACJA OSÓB Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM
Anna Zamkowska
Szkolnictwo specjalne w roli tradycyjnej i nowej
Zenon Gajdzica
Reguły kształcenia w procesie edukacji integracyjnej uczniów z upośledzeniem umysłowym
Ewelina Jutrzyna
Wybrane wątki kształcenia uczniów upośledzonych umysłowo
Danuta Osik-Chudowolska
Wybrane aspekty edukacji integracyjnej uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim
Ewa Skrzetuska
Zajęcia rewalidacyjne dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim uczących się w integracji
Aleksandra Mach
Ekspresja plastyczna dziecka niepełnosprawnego intelektualnie jako obszar i źródło oddziaływań edukacyjnych i terapeutycznych
Janina Wyczesany
Rola pracy w rehabilitacji zawodowej osób z niepełnosprawnością umysłową
Rozdział IV
OSOBA UPOŚLEDZONA UMYSŁOWO W PERCEPCJI I KONTAKTACH SPOŁECZNYCH
Zdzisław Kazanowski
Rozwijanie integracji rówieśniczej uczniów upośledzonych umysłowo w środowisku klasy szkolnej
Andrzej Pielecki, Iwona Sidor
Modyfikowanie postaw gimnazjalistów wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną
Stanisława Byra
Prototypowość w kategoryzacji społecznej osób upośledzonych umysłowo
Monika Parchomiuk
Prawo osób z niepełnosprawnością intelektualną do samostanowienia Analiza instytucji ubezwłasnowolnienia w Polsce