Jak narody porozumiewają się ze sobą w komunikacji międzykulturowej i komunikowaniu medialnym. Nowa edycja / Jerzy Mikułowski Pomorski

„Ludzie podejmujący komunikację międzykulturową, rozpoczynają interesującą podróż, z której nie ma powrotu. Zaczynają ją od uświadomienia sobie własnych kulturowych ograniczeń, porównują własne biografie z biografiami innych ludzi. Następnie rozważają treści przekazywane przez obcą kulturę. Znajdują w nich wartości sobie bliskie, ale też dalekie, a w końcu takie, które mimo swej obcości mogą im się wydać atrakcyjne i godne naśladowania. W sytuacji międzykulturowego dialogu w cyberprzestrzeni może okazać się, że cudze wartości kulturowe będą proponować interesujący projekt tożsamości, który może być rozważany w perspektywie własnej biografii”.

„Czy ludzie będą się coraz bardziej różnić czy też do siebie upodabniać? Pierwsi przekonają się o tym ci, którzy podejmą podróż w kierunku ludzi o odmiennych kulturach”.

Książka niniejsza została napisana z potrzeby dydaktyki kilku przedmiotów, które zbliża tematyka a dzieli tradycja ich uprawiania. Komunikacja międzykulturowa wywodzi się z antropologii, komunikowanie medialne z nauk politycznych, wiedza o mediach ze społecznej historii produktów ludzkiej cywilizacji – łączy je bliska im socjologia. Ludzka komunikacja jest jedna, a media odcisnęły na niej swe kulturowe piętno. Żeby to zrozumieć konieczne jest spojrzenie w sposób nowatorski na szereg z pozoru dobrze znanych zagadnień. Nowe wydanie książki poszerzone zostało o kilka zagadnień jak: teoretyczne spojrzenie na komunikację międzykulturową, media i ich przekształcenia, miejsce kultury w nowoczesnym marketingu oraz zarządzanie kulturą.

Jerzy Mikułowski Pomorski - socjolog kultury i stosunków międzynarodowych, profesor emerytowany Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie i były jego rektor; a także wykładowca w kilku uczelniach polskich i zagranicznych, badacz mediów, ekspert UNESCO i innych organizacji międzynarodowych. Doktor honorowy uniwersytetów amerykańskiego i brytyjskiego. Członek honorowy Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. Autor licznych książek i studiów m.in.: Muzeum – Zamek w Łańcucie. Studium socjologiczne (1971), Środki masowego komunikowania a problem więzi społecznej (1976), Komunikowanie skuteczne? (współautor Zbigniew Nęcki,1983), Informacja i komunikacja. Pojęcia, wzajemne relacje (1988, 2011”), Kraków w naszej pamięci (1991), Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie (1999), Kultura wobec społecznej transformacji ( 2005), Zmieniający się świat mediów ( 2008) oraz Swe czasy wyprzedzają o krok (2012).

Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1115

ROZDZIAŁ 1. KOMUNIKACJA KULTUROWA

1. Pojęcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1121

1.1. Kulturowość i kulturalność 22 – 1.2. Komunikacja kulturowa 23

– 1.3. Formy 25

2. Komunikacja i jej nawiązanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1127

3. Komunikacja jako spotkanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . .1132

4. Jakie są granice komunikacji? . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 37

4.1. Milczenie i bezruch – na granicy komunikacji 39

5. Aktualne problemy komunikacji kulturowej . . . . . . . . . . 43

5.1. Autentyczność 43 – 5.2. Zmiany tożsamości 44 –

5.3. Wielokulturowość i pomiędzykulturowość 47 –

5.4. Zmiana ludzkiego interfejsu 48

ROZDZIAŁ 2. MIĘDZYNARODOWOŚĆ

JAKO PŁASZCZYZNA KOMUNIKACJI

1. Międzynarodowość: zmiana perspektywy . . . . . . . . . . . 51

2. Międzynarodowość: dwie jej postaci . . . . . . . . . . . . . . 152

3. Międzypaństwowość czy międzykulturowość?

3. Komunikowanie międzynarodowe jako czynnik stosunków

3. międzynarodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1157

4. Transgraniczność fizyczna i kulturowa. . . . . . . . . . . . . 161

5. Rola obywatela: dyplomacja obywatelska . . . . . . . . . . 62

6. Komunikowanie polityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1166

7. Komunikowanie międzynarodowe . . . . . . . . . . . . . . 1167

8. Wielokulturowość a międzynarodowość . . . . . . . . . . . 175

9. Komunikacja międzykulturowa . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

9.1. Źródła 77 – 9.2. Pojęcie 78 – 9.3. Wiedza interdyscyplinarna 80 –

9.4. Cele nauki o komunikacji międzykulturowej 81 –

9.5. Posądzenia o brak obiektywizmu 83

ROZDZIAŁ 3. EWOLUCJA MODELI KOMUNIKACJI

I KOMUNIKOWANIA

1. Tradycyjne modele komunikacji . . . . . . . . . . . . . . . 1187

2. Późniejsze modele komunikowania . . . . . . . . . . . . 1192

3. Społeczne funkcje komunikowania. . . . . . . . . . . . . 1194

4. Potrzeba zmiany modelu komunikacji . . . . . . . . . . 1197

5. Zmiany zachodzące w poszczególnych składnikach

modeli tradycyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1199

6. Nowe spojrzenia na akt komunikacji. . . . . . . . . . . . . .114

ROZDZIAŁ 4. WPROWADZENIE DO TEORII KOMUNIKACJI

MIĘDZYKULTUROWEJ

1. Spotkanie międzykulturowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

1.1. Akulturacja 120

2. Podejścia emiczne i eticzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

2.1. Adaptacja jednostki do kultury obcej 125 –

2.2. Proces adaptacji poprzez-kulturowej 127 –

2.3. Struktura poprzez-kulturowej adaptacji 136 –

2.4. Spotkanie różnych społeczności 138

3. Media – narzędzia przekazywania treści – źródłem zróżnicowania 146

3.1. Ograniczenia komunikacji zapośredniczonej 146

– 3.2. Kultura medialna 147

4. Różnice cywilizacyjne.

Technologiczne uwarunkowania różnić w komunikacji medialnej.

Pierwotna i wtórna moralność wg Waltera J. Onga . . . . . . . . . 148

4.1. Oralność i wizualność 148 –

4.2. Kultura zachodnia – kultura wtórnej piśmienności 151

5. Komunikacja uczestnicząca (participatory communication) . . . .154

ROZDZIAŁ 5. KOMUNIKOWANIE W ZMIENIAJĄCYM SIĘ

SPOŁECZEŃSTWIE

1. Źródła wiedzy o komunikacji międzynarodowej . . . . . . . . . 1157

2. Najważniejsze amerykańskie badania nad mediami . . . . . . .159

2.1. Wpływ filmu na dzieci – The Payne Fund Studies 160 –

2.2. Audycja radiowa wywołuje panikę 162 –

2.3. Media wpływają na wyborców 164 – 2.4. Filmy motywują żołnierzy 166

– 2.5. Obiektywne prawa perswazji 168 – 2.6. Wpływ innych ludzi 172 –

2.7. Komunikowanie jako pogłoska – Projekt Revere 175 –

2.8. Komiksy zagrażają dzieciom 178 – 2.9. Telewizja w życiu dzieci 179 –

2.10. Media i przemoc 184 – 2.11. Telewizja i społeczne zachowanie. – „Raport Naczelnego

Lekarza Kraju” 186 – 2.12. Ustanowienie porządku dziennego (Agenda setting) 189 –

2.13. Telewizja: przemoc i prospołeczne zachowania 192 –

2.14. Telewizja kształtuje społeczeństwo 193

3. Badania nad mediami wyrażają społeczną zmianę. . . .195

ROZDZIAŁ 6. ROLA ZMYSŁÓW W PROCESIE KOMUNIKACJI

1. Pierwotny poziom kulturowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1199

2. Orientacja proksemiczna – miejsce w przestrzeni . . . . .201

3. Dotyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

4. Smak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

5. Węch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

6. Słuch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215

7. Wzrok. Przekaz wizualny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

ROZDZIAŁ 7. MEDIA, ICH CHARAKTER I PRZEMIANY

1. Media – narzędzia zapośredniczenia . . . . . . . . . . . . 237

2. Wiedza o mediach jako episteme i techne . . . . . . . . 239

3. Nauka o mediach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

4. Media – ich definicja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

5. Granice mediów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243

6. Konwergencja mediów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

7. Historia mediów jako dzieje komunikacji społecznej . . . . . . . 246

7.1. Rodzaje mediów 246 – 7.2. Momenty przełomowe 248 –

7.3. Periodyzacja mediów 250 – 7.4. Media masowe 252 –

Nowe media (I) 252 – 7.6. Nowe media zapośredniczenia komputerowego 253

8. Inne typy mediów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

8.1. Media kabraz 254

9. Media miejsca i media czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255

9.1. Media europejskie i narodowe 255 – 9.2. Media dzisiejszych czasów 255 –

9.3. Narastanie medialności 256 – 9.4. Zmiany mediów

i ich programów komunikacyjnych. Politechnizacja 258

10. Media w świetle nowych pojęć . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

10.1. Sieć (network) 259 – 10.2. Informacja 260 – 10.3. Interfejs (interface) 261 –

10.4. Archiwum 261 – 10.5. Interaktywność 262 – 10.6. Symulacja 263

11. Przemiany mediów współczesnych . . . . . . . . . . . . . . . 264

ROZDZIA£ 8. MARKETING MEDIÓW

W PONOWOCZESNEJ POLSCE

1. Problem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

2. Zmiana zapośredniczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270

3. Dwa rodzaje marketingu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273

3.1. Marketing i jego osadzenie w świecie wartości 273 –

3.2. Ważny problem – wtórny charakter tradycyjnej wiedzy marketingowej

wobec innych nauk 275 – 3.3. Stary marketing – ograniczona

rodzajowo podaż 276 – 3.4. Nowy marketing – duża i zróżnicowana podaż 278

4. Marketing mediów w świetle Consumer Culture Theory (CCT) . . 283

ROZDZIAŁ 9. KULTURA I JEJ MIEJSCE

W KOMUNIKACJI LUDZKIEJ

1. Kultura a jednostka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286

2. Kultura i cywilizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290

3. Obecność świata materialnego i świata duchowego w kulturze . . . 295

4. Kultura jako nastawienie na wartości. . . . . . . . . . . . . . . 298

5. Kultura jako komunikacja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306

6. Fragmentaryzacja społeczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309

ROZDZIAŁ 10. KULTUROWE POSTACIE KOMUNIKACJI

1. Style poznawcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

2. Język . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318

3. Style komunikacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319

4. Ramowanie medialne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322

4.1. Dobór słów i ich użycie 324 – 4.2. Użycie zaimka 324

5. Metafora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326

5.1. Naukowa metaforyka narodowa 328

6. Gatunki . . . . . . . . . . . . . . . .