Książka w sposób śmiały i nowatorski stara się uwolnić pojęcie patriotyzmu i przywiązania do rodzinnej ziemi od ideologii. Zwłaszcza ideologii narodowej, która wykorzystuje, zniekształca i zafałszowuje naszą prywatną, intymną lokalność. Sfera czułej dyskrecji, jaką każdy z nas otacza własną lokalną ojczyznę, zostaje użyta do ideowej reprezentacji, a jej ładunek emocjonalny staje się siłą nośną samej ideologii. To, co zwyczajnie ludzkie i autentyczne, zmienia się w ideologiczne i sztuczne. Jest to zatem również książka o przebijaniu się przez fałsz ku szczerości. A ponieważ jednym z najważniejszych nośników naszej patriotycznej afektywności jest literatura, to pisarze są rzecznikami tych prywatnych ojczyzn i oni reprezentują nas w próbach powrotu do utraconej autentyczności. W naszym imieniu poszukują języka, w którym na powrót można zdjąć cudzysłowy z takich słów, jak: prawda, rzeczywistość, natura – mimo ostrej świadomości ich fantazmatycznego charakteru. W najogólniejszym sensie jest to książka o człowieku odwracającym się od ideologii.
Wprowadzenie. Różne ojczyzny
Część I
Ogień interpretacji i chłód analizy
Rozdział 1
Wokół narodu
Rozdział 2
Ciało zbiorowe
Rozdział 3
Garść ziemi z pogranicza
Część II
Wyobrażone i autentyczne
Rozdział 4
Adam Mickiewicz. Urojenie w obrzędzie świata
Rozdział 5
Stanisław Vincenz. Szepty przodków
Rozdział 6
Czesław Miłosz. Patriotyzm domu i rzeki
Rozdział 7
Dygresja indiańska. Taniec Ducha i prywatna ojczyzna wszystkiego
Rozdział 8
Andrzej Stasiuk. Beskidy za oknem
Zakończenie. Szczepan Twardoch. Podziemne legowisko dracha
Nota bibliograficzna
Bibliografia
Indeks nazwisk