Fragmenty lunarne. Szkice o obecności księżyca w poezji polskiej od schyłku XIX do początku XXI wieku wraz z małą antolog / Marian Stala

Księżyc towarzyszy poetom od wieków. Czy znaczy to, że należy już tylko do muzeum wyobraźni, że stał się nieważnym ornamentem, zużytym symbolem? Marian Stala odpowiada przecząco na to pytanie, analizując w pierwszej części swej książki lunarne ślady, obecne w poezji polskiej od końca XIX do początku XXI wieku, w części drugiej zaś – prezentując zwięzłą antologię wierszy z księżycem i o księżycu, zaczerpniętych z poezji zachodniej. Księżyc Micińskiego, Miłosza i Świetlickiego, Laforgue’a, Yeatsa i Nelly Sachs jest fascynujący…

„Fragmenty lunarne w intrygujący sposób oświetlają obszary tylko na pozór dobrze już rozpoznane. Pokazują, że sprawy poezji z księżycem wciąż warte są uważnego i pogłębionego namysłu. I przypominają, że podążanie za poruszeniami poetyckiej wyobraźni ma w sobie rzeczywisty potencjał poznawczy, który pozostaje kwestią nie tylko humanistycznej wiedzy, ale też osobistej – na swój sposób intymnej – relacji ze słowem szukającym piękna i prawdy, wkraczającym w ciemność, mierzącym się z tajemnicą”.

prof. dr hab. Paweł Próchniak

Marian Stala (1952) – historyk literatury, krytyk, profesor na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, laureat nagrody Fundacji Kościelskich (1991) i nagrody im. Kazimierza Wyki (1998). Opublikował takie książki historycznoliterackie i krytyczne, jak między innymi Trzy nieskończoności. O poezji Adama Mickiewicza, Bolesława Leśmiana i Czesława Miłosza (2001), Przeszukiwanie czasu (2004), Blisko wiersza (2013).

Księżycowa pułapka. Wstępne oczywistości i wyjaśnienia

CZĘŚĆ PIERWSZA

Blask księżyca. Kilka uwag o lunarnych miejscach poezji Kazimierza Tetmajera

Afrykański afekt, staromiejska zazdrość. O jednym poemacie prozą Wacława Rolicza-Liedera

Lunarne szyfry Tadeusza Micińskiego. O jednej z możliwych lektur tomu W mroku gwiazd

Zatracić się w ciemnościach. Wokół sześciu wersów Tadeusza Micińskiego

Coś srebrnego dzieje się w chmur dali. Dziesięć uwag o księżycu w poezji Bolesława Leśmiana

Dziewiąta pełnia księżyca. W drodze do interpretacji jednego wiersza Leopolda Staffa

Mój planeta, księżyc. Trzy wyimki wprowadzające i dziewięć uwag o lunarnych odblaskach w poezji Jana Lechonia

Mój departament to jest: księżyc. Zwięzłe wprowadzenie w lunarne gry Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego

Kiedy księżyc. Siedem spostrzeżeń, a następnie siedem krótkich uwag o lunarnych motywach w poezji Czesława Miłosza

Księżyc i inne lunarne drobiazgi Zbigniewa Herberta Intensywny księżyc! Glosy do siedmiu wierszy

Marcina Świetlickiego

99 księżycowych wierszy z poezji zachodniej

Hymn do Selene

Maurice Sceve, Delia, CLXXVI

Pierre De Ronsard, Z cyklu Do Marii (część 1, sonet XXV)

Sir Philip Sidney, Sonet 31

Angelus Silesius, Ze zbioru Cherubinowy wędrowiec

Johann Wolfgang Goethe, Do Luny

Johann Wolfgang Goethe, Do księżyca

Johann Wolfgang Goethe, Wschodzącej pełni księżyca

Johann Wolfgang Goethe, Z cyklu Chińsko-niemieckie pory roku i dnia, VIII

Johann Wolfgang Goethe, Noc księżycowa

George Gordon Byron, Newstead Abbey

George Gordon Byron, Słońce bezsennych

Percy Bysshe Shelley, Niknący księżyc

Percy Bysshe Shelley, Do księżyca

Giacomo Leopardi, Do księżyca

Giacomo Leopardi, Życie samotne (fragment)

Victor Hugo, Księżyc

Victor Hugo, Wieczór kwietniowy

Aloysius Bertrand, Światło księżyca

Edgar Allan Poe, Gwiazda wieczorna

Edgar Allan Poe, Fragment z poematu Milczenie

Michaił Lermontow, *** [Jasny księżyc w mgiełkach cały]

Henry David Thoreau, [Już księżyc obejmuje absolutną władzę]

Charles Leconte De Lisle, Z księżycowych woni

Charles Baudelaire, Luna melancholijna

Charles Baudelaire, Księżyc urażony

Charles Baudelaire, XXXVI Pragnę malować

Charles Baudelaire, XXXVII Łaski księżyca

Emily Dickinson, [Daleko księżycowi do morza]

Stéphane Mallarmé, Zjawa

Paul Verlaine, Przedwieczerz

Paul Verlaine, Pełnia miesięczna

Paul Verlaine, Z cyklu Dobra piosenka, VI

Paul Verlaine, Z cyklu Księżyce, II: W stylu Pawła Verlaine’a

Edmond Haracourt, Światło księżyca

Joseph Conrad, Lord Jim [fragment]

Jules Laforgue, Lament Księżyca na prowincji

Jules Laforgue, Na pełnym morzu

Jules Laforgue, Klimat, fauna i flora Księżyca

Jules Laforgue, Księżyce w strapieniu

Jules Laforgue, Światło księżyca

Jules Laforgue, Igraszki

Jules Laforgue, [I znowu książka… O tęsknoty!]

Jules Laforgue, Solo księżycowe (fragment)

Albert Giraud, Upojenie księżycowe

Albert Giraud, Ścięcie

Arno Holz, [Księżyc]

Erik Axel Karlfeldt, Sub luna…

William Butler Yeats, Księżyc i krew

William Butler Yeats, Fazy księżyca

Wiaczesław Iwanow, Nów

Wiaczesław Iwanow, Sonety zimowe, VII

Wiaczesław Iwanow, Z Dziennika rzymskiego: Sierpień, I

Else Lasker-Schuler, Pełnia księżyca

Pierre Louys, Tancerki w świetle księżyca

Pierre Louys, Księżyc o niebieskich oczach

Iwan Bunin, [Czegóż to się miesiąc mroczy]

Amy Lowell, Ogród w świetle księżyca

Hugo Von Hofmannsthal, List [fragment]

Max Jacob, Poemat księżycowy

Carl Sandburg, Księżyc na młodziku

Carl Sandburg, Pod żniwnym księżycem

Carl Sandburg, Rzeczny księżyc

Guillaume Apollinaire, Światło księżyca

Juan Ramon Jimenez, [Jak koło widzialne nieba]

Juan Ramon Jimenez, Majeranek na wzgórzu. Sen uśmiechnięty

Juan Ramon Jimenez, [O zmierzchu wielkie chmury zawisły nad miastem]

Juan Ramon Jimenez, [Chcąc ukoić wszystkie moje żale]

Georg Trakl, W zimie

Georg Trakl, Wieczór

Georg Trakl, Milczenie

Georg Trakl, [Cisza umarłych lubi stary ogród]

Robinson Jeffers, Pełnia księżyca

Yvan Goll, Hiob, I

Yvan Goll, Różaność

Nelly Sachs, Aby prześladowani nie stali się prześladowcami

Nelly Sachs, [Wędrowiec snu]

Nelly Sachs, [Te tysiąclecia]

Edith Soedergran, Sekret księżyca

E.E. Cummings, [kto wie czy księżyc nie jest]

Federico García Lorca, Piosenka jeźdźca (1860)

Federico García Lorca, Pieśń jeźdźca

Federico García Lorca, Księżyc wschodzi

Federico García Lorca, Zgon o świcie

Federico García Lorca, Taniec księżyca w Santiago

Jorge Luis Borges, Księżyc

Vitezslav Nezval, Księżycowy wieczór

W.H. Auden, Lądowanie na Księżycu

John Berryman, Księżyc i noc i mężczyźni

Christine Lavant, [Wrzeciono ukryte w księżycu]

Christine Lavant, [Czasu ubywa, księżyc coraz większy]

Christine Lavant, [Zabierz stąd, serce, swoje mienie]

Christine Lavant, [Znowu zstępuję do krateru strachu]

Christine Lavant, [Gwiazdy znają drogę i księżyc nią chadza]

Philip Larkin, Smutne kroki

Ted Hughes, Księżyc w pełni i mała Freda

Ted Hughes, Dożynkowy księżyc

Sylvia Plath, Księżyc i cis

Leonard Cohen, Księżyc

Nota bibliograficzna