Filozofia nauczania wychowującego J.F. Herbarta / Andrzej Murzyn

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie najważniejszych cech Herbartowskiej pedagogiki, która jest w zasadzie filozofią nauczania wychowującego. [...] Herbart nigdy nie przestał być filozofem i dlatego jego pedagogika pozostała otwarta na kwestie filozoficzne. [...] z jednej strony pedagogika Herbarta może być interpretowana tylko jako część jego filozofii, a z drugiej – jego filozofowanie nabiera sensu wówczas, gdy śledzimy drogi jego pedagogicznego myślenia. Niniejsza praca składa się z pięciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym postaram się wprowadzić Czytelnika w bardzo złożony kontekst życia i twórczości Herbarta, odsyłając jednocześnie do mojej pierwszej książki, której znajomość wydaje mi się niezbędna do zrozumienia wielu istotnych kwestii. Rozdział drugi poświęcony jest najważniejszym źródłom, z których Herbart czerpał wiedzę i które zainspirowały jego filozoficzno-pedagogiczne poglądy. Podstawy „pedagogiki naukowej” zostaną omówione w rozdziale trzecim. Rozdział czwarty obejmuje części składowe wychowania, które spaja Herbertowskie nauczanie wychowujące. Jego istota zostanie szczegółowo omówiona w rozdziale piątym. Parafrazując wypowiedź Herbarta dotyczącą związku między jego poglądami filozoficznymi i pedagogicznymi, chciałbym na zakończenie tego krótkiego wstępu podkreślić, że niniejsza książka jest skierowana przede wszystkim do osób, które uprzednio zapoznają się z moją refleksją nad twórczością filozoficzną Herbarta wyrażoną w książce Johann Friedrich Herbart i jego miejsce w kontekście pokantowskiej myśli idealistycznej.

Wstęp Filozof wśród pedagogów i pedagog wśród filozofów Filozoficzne źródła „nauki o cnocie” (Tugendlehre ) Kantowska nauka o moralności Filozofia społeczna Wolff a Fichte Podstawy pedagogiki „naukowej” Etyka Psychologia, czyli nauka o duszy, drugim fi larem Herbartowskiej pedagogiki Miejsce religii w wychowaniu Części składowe wychowania Kierowanie (Regierung ) Cel kierowania Środki kierowania dzieckiem Wydawanie poleceń Nauczanie wychowujące Nauczanie a kierowanie dzieckiem i dyscyplinowanie Cel nauczania Dyscyplinowanie (Zucht ) Dyscyplinowanie a kierowanie dzieckiem i nauczanie Cel dyscyplinowania Pojęcie i istota moralności Istota dyscyplinowania Dyscyplinowanie a kształtowanie charakteru Środki dyscyplinowania Postępowanie dyscyplinujące – podsumowanie Istota nauczania wychowującego Wielostronność zainteresowania Zgłębianie, namysł, jasność, asocjacja, system, metoda Warunki wielostronności O zainteresowaniu Rozpoznanie (Erkenntnis ) i współodczuwanie (Teilnahme ) Elementy rozpoznania i współodczuwania Rodzaje zainteresowań Nauczanie jako dopełnianie doświadczenia i obcowania Stopnie nauczania Tok lekcji Zakończenie Bibliografia