Dzieci i młodzież w procesie kształtowania postaw kulturowych / Tadeusz Lewowicki, Jolanta Suchodolska

Książka ta została pomyślana jako pomoc dla nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Podobnie jak poprzednia publikacja – zawiera ona wprowadzenia przedstawiające teoretyczne tło propozycji metodycznych, a następnie scenariusze zajęć. Motywami przewodnimi są kwestie tożsamości, wprowadzanie w świat różnych kultur, prawidłowości rozwojowe oraz działania kształcące i wychowawcze.

Na metodyczną część książki składają się głównie scenariusze zajęć opracowane przez nauczycieli – słuchaczy studiów podyplomowych na Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji UŚ – oraz przez studentów (w części także nauczycieli) kierunku pedagogika na tym wydziale.

Scenariusze były poddawane praktycznej weryfikacji i ewaluacji. We wszystkich uwzględniono podobne elementy – poczynając od celów zajęć, poprzez propozycje metod i form zajęć, pomocy dydaktycznych, przebieg zajęć – na (w większości) wykorzystanej literaturze kończąc. Do wielu scenariuszy dołączono wzory zabaw, gier i innych pomocy.

W sumie powstało oryginalne opracowanie teoretyczno-metodyczne, będące wynikiem współpracy pracowników akademickich, nauczycieli i studentów. Rozważania teoretyczne i propozycje metodyczne dotyczą wybranych, kluczowych kategorii pojęciowych i zagadnień właściwych edukacji w gimnazjum i w szkołach ponadgimnazjalnych, a związanych z wielokulturowością i towarzyszącymi jej zjawiskami – pożądanymi i niepożądanymi. Propozycje metodyczne są stosunkowo bogate w warstwie informacyjno-poznawczej, a jednocześnie sprzyjają aktywności uczniów i dają okazję do przeżyć – składając się na wielostronny proces kształcenia i wychowania.

Pragniemy zwrócić szczególną uwagę Czytelników na te wątki proponowanych zajęć, które nie tylko sprzyjają podejściu właściwemu edukacji wielokulturowej – ukazującej różne kultury, ale także są właściwe edukacji międzykulturowej – zachęcającej do otwartości na Innych i ich kultury, do poznawania i – co więcej – korzystania z dorobku innych kultur, wzajemnego wzbogacania kultury własnej grupy i innych kultur.

Zbiór ten zatem przygotowano jako teoretyczno-metodyczną pomoc dla zainteresowanych nauczycieli. Poszczególne propozycje można traktować jako gotowe wzory zajęć, można również znaleźć w nich inspiracje do tworzenia własnych projektów czy modyfikacji odpowiednich w określonych warunkach i sytuacjach edukacyjnych. Będziemy – wraz z autorami opracowań teoretycznych oraz propozycji metodycznych – radzi, jeżeli Czytelnicy skorzystają z tych możliwości.

Wstęp; 7

Część I

Gimnazjalista jako podmiot działań szkoły w zakresie kształtowania świadomości regionalnej, narodowej, europejskiej oraz rozwijania tożsamości otwartej na świat

Barbara Chojnacka-Synaszko, Beata Kozieł

Wprowadzenie; 13

Beata Kozieł

Kształtujemy poczucie zakorzenienia w kulturze i postawy społeczne wobec Innego (przeciwdziałamy stereotypom i uprzedzeniom, budujemy postawy tolerancyjne); 17

Scenariusze; 21

Barbara Chojnacka-Synaszko, Beata Kozieł

Kształtujemy tożsamość gimnazjalisty – lokalno-regionalną, narodową i europejską; 85

Scenariusze; 90

Część II

Kształtowanie postaw młodzieży wobec dziedzictwa regionu, narodu i Europy oraz rozwijanie tolerancji – zadaniem szkoły średniej

Barbara Grabowska

Wprowadzenie; 123

Barbara Grabowska, Aleksandra Gancarz

Stosunek do dziedzictwa kulturowego; 133

Scenariusze; 138

Barbara Grabowska

Spotkania z Innym – wolne od stereotypów, pełne otwartości i tolerancji; 167

Scenariusze; 172

Wykaz publikacji w serii „Edukacja Międzykulturowa”; 203

Spis scenariuszy; 207